Туймаада ыһыаҕа быйыл бэс ыйын 26-27 күннэригнэр Үс Хатыҥҥа буолуоҕа. Тэрийээччилэр – куорат дьаһалтата — быйылгы ыһыах сорох тэрээһиннэрин онлайн ыытары туруорсаллар. Онуоха сүрүн төрүөт – аҕа саастаах дьон доруобуйаларын харыстааһын. Быйылгы ыһыах Доруобуйа сылын иитинэн ыытыллыаҕа.
Бэҕэһээ, кулун тутар 11 күнүгэр мээрийэҕэ ыһыахха бэлэмнэнии бастакы мунньаҕа буолбут. Онно куорат тэрилтэлэрэ — "Якутдорстрой", СЭГХ, "Горсвет", ЯПАК уо.д.а. кыттыбыттар, мунньаҕы мээр э.т. Роман Сорокин ыыппыт.
Кини “Быйылгы ыһыахпыт олоҕурбут үгэһинэн Үс Хатыҥҥа ыытыллыаҕа. Ол эрээри, бырааһынньык үөрүүлээх аһыллыытын арыый атыннык ыытыахха наада. Чахчы, бары да ыһыахпытын кэтэстибит, суохтаатыбыт, ол эрээри, бырааһынньыкка мааска эрэсиимэ, туох баар санитарнай ирдэбиллэр күүскэ тутуһуллуохтаахтар. Ити ордук аҕа саастаах дьоммутугар сыһыаннаах”, - диэбит.
2020 сылга хоруона хамсыгынан сибээстээн ыһыахпыт онлайн ыытыллыбыта. Оттон быйылгы ыһыаҕы ыһарга куорат бүддьүөтүгэр үп көрүллүбүт. Ол эрээри, Сорокин эппитинэн, “бүддьүөт баар балаһыанньаны учуоттаан сыл бүтүүтэ тыырыллыбыт буолан, быйылгы ыһыах тэрээһинэгэр хаһааҥҥытааҕар да олус сэмэй үп көрүллүбүт”.
Куорат дьаһалтата уонна муниципальнай бүддьүөт ыһыах тэрээһиннэрин сүрүн ороскуотун сүгэллэр. Ол – хаһаайыстыбаннай үлэлэр – бөҕү-сыыһы хомуйуу, атыы-кутуу барар сирин оҥоруу, түһүлгэлэри өрөмүөннээһин, бэлэмнээһин, ууннан хааччыйыы – маны барытын куорат хомунаалынай сулууспалара тэрийэллэр.
СЭГХ лииньийэтинэн туохха ороскуот барарын быһаарбыттар. Онно этиллэринэн, Үс Хатыҥы уотунан хааччыйыыга 3 мөл. 158 тыһ. солк. көрүллүбүт. Суолу тэҥнээһиҥҥэ, буору кутууга, суол тиэхиньикэтэ үлэлииригэр – 7 мөл. 157 тыһ. солк. тыырыллар. Маны таһынан, атыы-кутуу сиригэр ууну тардыы, бырдаҕы эмтиир анал суурадаһыны ыһыы бөх баахтарын ууруу, бөҕү тиэйии-таһыы, туалеетары өрөмүөннээһин киирэр. Аҥаардас СЭГХ лииньийэтинэн 11 мөл. 700 тыһ. солк. ороскуоттаныахтаах.
Мээри экэниэмикэҕэ уонна үпкэ бастакы солбуйааччы Георгий Гаврильев Туймаада ыһыаҕын тэрээһинигэр куорат бүддьүөтүттэн төһө үп көрүллэрин анаалыстаабыт:
— 2018 сыллаахха 48 мөл. 605 тыһ. солк. ороскуоттаммыт. 2019 сылга — 45 мөл. 403 тыһ. солк. Быйыл бигэргэммит бүддьүөккэ 24 мөл. 360 тыһ. солк. диэн көрүллэ сылдьар. Эбии сайаапкалары эҥин учуоттаан –48 мөл. 587 тыһ.солк. Оттон ГРБСтан киирбит сайаапканы учуоттаан, ыһыаҕы ыһарбытыгар 72 мөл. 947 тыһ. солк. наада.
Куорат култуураҕа управлениетын начаалынньыга Индира Ли бэлиэтээбитинэн, ыһыах алгыһын режиссердарынан Афанасий Федоров уонна Наталья Кралина буолбуттар. Өрөспүбүлүкэ тэрээһиннэригэр Туймаада ыһыаҕар куруук кыттар Үҥкүү тыйаатыра, Саха тыйаатыра, Олоҥхо тыйаатыра бары Өлүөхүмэҕа ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕар, ол кэннэ Манчаары оонньууларыгар барар буоланнар, быйыл ити чааһыгар ыарахаттары көрсөллөр. Ити тэрээһиннэр куорат ыһыаҕын кытары тэҥинэн ыытыллыбаттар буолан баран, артыыстар репетицияҕа диэн эрдэттэн хоҥнуохтарын наада эбит. Олоҥхо ыһыаҕа бэс ыйын 20-21 күннэригэр, оттон Манчаары оонньуулара от ыйын саҥатыгар ыытыллаллар, суол-иис ырааҕын эҥин учуоттаан, артыыстар тииһиммэт турукка киирбиттэр.
Быйылгы ыһыахха ол бу сүүйүүлээх оонньуулары эҥин тэрийэри кыккыраччы бобуохха наада диэн учуонай-этнограф Екатерина Романова этии киллэрбит. “Ыһыах диэн ытык бырааһынньыкпыт, дьон духуобунай уонна эт-хаан өттүнэн сынньана кэлэр, онон ол-бу дьону бутуйар сүүйүүлээх тэрээһиннэринэн үлүһүйэр наадата суох”, - диир.
Сэҥээриилэр