Дьокуускай прима-балерина Клавдия Иванованы кытары быраһаайдаһар

76 саастаах Саха АССР уонна РСФСР үтүөлээх артыыската Клавдия Алексеевна Иванова доруобуйатын туругун, былырыын дьэллик ыттар саба түһүүлэрэ айгыраппыта. Ол кэнниттэн кини балыыһаҕа өр сытан эмтэммитэ.

Бэс ыйын 21 күнүгэр уһун ыарахын ыарыы кэнниттэн кини күн сириттэн күрэннэ. Кинини билэр дьон, бары Клавдия Алексеевна сырдык, кэрэ киһи этэ диэн ахталлар. Бэйэтин кэнниттэн чаҕылхай суол-иис хаалларан барда.

Прима-балерина сырдык сулуһа 1960 сс сылларга умайбыта. Кини уобараһын кытары көрөөччү ситимниир – Ньургуйаана, Джульеттта, Жизель нарын, өлбөөрбөт уобарастарын. Кинилэр киһилии, истиҥ мөссүөннээхтэр, хас биирдии киһиэхэ чугастар, ол иһин умнуллубаттар.

Кини тыйаатырыгар олус бэриниилээҕэ, өскөтүн балет артыыстара бэйэлэрин карьераларын 37-38 саастарыгар түмүктүүр буоллахтарына, кини бочуоттаах сынньалаҥҥа быдан хойут 49 сааһыгар барбыта, диэн суруйар Саха сиринээҕи Култуура министиэристибэтэ. 30 сыл кэриэтэ Клавдия Иванова тыйаатыры сыанатыгар кынталдьыйа үҥкүүлээбитэ, уонунан сольнай баартыйалары толорбута.

Кинини кытары бырастыылаһыы чугас эрэ дьонун ортотугар буолла, бэйэтэ кэриэс тылыгар баҕарбытын курдук.

Арассыыйа уонна Саха сирин үтүөлээх артыыската Клавдия Иванова – Улуу Кыайыы саастыылааҕа. Кини Мэҥэ-Хаҥалас улууһун, Дьабыыл нэһилиэгэр, 1945 сыллаахха ыам ыйын 4 күнүгэр төрөөбүтэ. 1964 сыллаахха Новосибиркайдааҕы хореографическай училищаны бүтэрбитэ уонна П.А. Ойуунускай аатынан Дьокуускайдааҕы муусука-драма тыйаатырын труппатыгар үлэҕэ ылыллыбыта. Тута олох үөһүгэр киирбитэ, 1964 сыллаахха Дьокуускайга нуучча литэрэтиирэтин уонна ускуустубатын декадата буола турбута. Ж.Батуев, Эллэй остуоруйатынан “Чурумчуку” сахалыы балетын сүрэхтэниитэ буолбута Москва балетмейстера Кира Карпинская туруоруутунан; П. Чайковскай «Евгений Онегин» оператын сүрэхтэниитэ, сүрүн оруолларга Москва артыыстара кыттыылаах. Эдэр саха артыыстара бу тэрээһиннэргэ эмиэ саамай көхтөөх кыттыыны ылбыттара.

Балеринанан маннык сүрүн баартыйалар толоруллубуттара: Ньургуйаана («Чурумчуку» Ж.Батуева), Маайыс (“Подвиг” Г.Комракова), Эсмеральда (“Собор Парижской богоматери” Ц.Пуни), Ева (“Сотворение мира” А.Петрова), Золушка (“Золушка” С.Прокофьева), Машенька (“Щелкунчик” П.Чайковскай), Жизель (“Жизель” А.Адан), Джульетта (“Ромео уонна Джульетта” П.Чайковскай) уонна да атыттар.

Клавдия Иванова – Тываҕа ыытыллыбыт Саха литирэтиирэтин уонна ускуустубатын күннэрин кыттыылааҕа(1968 с.), Уфаҕа-Москваҕа (1972 с.), Москваҕа- Ульяновскайга (1982 с.), Хабаровскай кыраайга (1987 с.), Амурскай уобаласка (1989 с.), Бурятияҕа, Красноярскай кыраайга, Магадааҥҥа итиэннэ Монголияҕа (1986 с.), Кытайга (1990 с.), Мальтаҕа.

Балерина кэнсиэртиир бырагыраамматыгар киирбиттэрэ балетнай классика, сахалыы уонна аныгы хореография нүөмэрдэрэ. Классическай үҥкүүнү бүтүн өрөспүүбүлүкэҕэ бырапагаандалаабыта. 1993-2000 сс Дьокуускайдааҕы Оҕо ускуустубатын оскуолатыгар хореографияҕа уһуйааччынан үлэлээбитэ.

Хореография ускуустубат сайдарыгар үтүөлэрин иһин Клавдия Ивановаҕа Саха АССР уонна РСФСР үтүөлээх артыыскатын аата, Мэҥэ-Хаҥалас бочуоттаах гражданинын аата, үлэ бэтэрээнин аата иҥэриллибитэ. Кини Саха сиринээҕи тыйаатыр диэйэтэллэрин чилиэнэ.