Аанньаах хочотун алгыстаах ыһыаҕа

Өлүөхүмэҕэ буолар Олоҥхо ыһыаҕар барар баҕа санаабын иитиэхтээбитим балачча ыраатта. “Баҕар...” диэн эрдэтинэ дьаҥтан быһыыбын ылан, санаабар кэтэһэ сылдьыбытым. Урукку курдук, суруналыыстар бөлөҕүнэн барарга баҕаларын биллэрбэккэ, иннэ-кэннэ биллибэккэ сырыттаҕына, ааспыт чэппиэр сарсыарда эмискэ тырааныспар көстөн, чаас иһинэн хомунан, Булгунньахтаах кытылыттан улуу эбэ киэҥ урсунунан күөх хочолоох, киэҥ дуоллаах Өлүөхүмэ диэки суолу тутуспутум. “Баҕа санаа туолар аналлаах” диэн итини этэн эрдэхтэрэ. Сылы быһа ымыы гыммыт баҕам туолан, Өлүөхүмэ кэрэтин астына көрөн, дьонун-сэргэтин кытта ирэ-хоро кэпсэтэн, Олоҥхо ыһыаҕар санаа хоту дьаарбайан, саха тэҥэ суох сананан олоробун.

Ыһыах ыһыллыбыт Аанньаах хочото, хаһан маннык элбэх киһини көрбүтэ баарай, атыҥыраабыт оҕо дуу, килбигийбит кыыс дуу курдук, сарсыардаттан ардаата. Онтон улам сымнаан, сылыйан, киэһэтин күнүн уотун сылааһынан угуттаатта, устунан үкэр куйааһын сатыылатта.

Өлүөхүмэ –саха төрүт сирэ

Бу ытык сир туһунан би­ли­һин­нэриини устуорук, археолог Василий Попов-Бы­дылыкы кэпсээниттэн са­ҕа­лыыр ордук:

– Археологтарга Өлүөхүмэ сирэ олус быйаҥнаах. Куорат турар сириттэн Солянка үрэҕэр диэри олорбут былыргы дьон олоҕо “былыргы неолит” үйэтигэр киирэн, 100-200 тыһыынча сылы көрдөрөр. Алексей Окладников 1941-45 сыллааҕы эспэдииссийэтигэр ох саалаах, батыйалаах, атаҕын икки ардыгар чороонноох саха былыргы көмүүтүн булбута. 80-с сылларга СГУ археологтара кэлэ сылдьыыларыгар “орто неолит” дэнэр, бу кэмтэн аахтахха, 5 тыһыынча сыл анараа өттүгэр олорбут дьон көмүүлэрэ көстүбүтэ. 1993 с. Улахан Сөлөгөннөөххө, Токко, Чаара диэки Анатолий Алексеев эспэдииссийэтэ сылдьан, сир бэһис араҥатыгар ох саа тобохторун, оноҕостору, икки төбөлөөх аты, харысхалы булбута. Олору “түүр култуурата” дииллэр. Ол эбэтэр биһиги эрабыт бэһис үйэтигэр түүр култуурата Өлүөхүмэ сиригэр хайыы-үйэ баара, нуучча кэлиэн быдан инниттэн сүөһүлээх-сылгылаах саха дьоно бааллар эбит диэн буолар. Үһүйээҥҥэ да кэпсэнэринэн, Өлүөхүмэҕэ сахалар Чаара өрүһүнэн, Аанньаах хочотунан, Кыыллаах арыытынан олорбуттара биллэр. Кээчинэн, Абаҕанан 300-тэн тахса биэрэстэлээх Бүлүүгэ быһалыы тахсар былыргы суоллар да ону туоһулууллар. Онон Өлүөхүмэ саха былыргыттан олохсуйбут сирэ буолар. Чопчу Аанньаах хочотугар Олоҥхо ыһыаҕа ыытыллыбыта, ардахтаан да ааспыта мээнэҕэ буолбатах.

Ийэ олоҥхоһут тахсыбыт түөлбэтэ

Сахаҕа үс ийэ олоҥхоһут баарыттан биир көһөҥөлөрө – Афанасий Соловьев-Соһу – Өлүөхүмэ сириттэн ситэн, сириэдийэн тахсыбыт.

Афанасий Егорович Соловьев – Нам улууһун Таас­тааҕыттан төрүттээх. Эдэригэр хоһоон суруйар, чабырҕахтыыр, сүүрүк, хапсаҕайдьыт бэрдэ эбит. Марафоҥҥа сэттэ сыл куоһарыллыбатах рекорду олохтообут. Кэлин олоҥхоһут буолан баран, Соһу диэн төрөөбүт алааһын аатын ылыммыт. Өлүөхүмэҕэ 1969 сыллаахха кэлэн, олохтоох кыыһы кэргэн ылан, Нөөрүктээйигэ олохсуйбут. Үйэтин тухары тутааччынан үлэлээбит. Улахан уола Анатолий Афанасьевич Соловьев дьиэ кэргэнэ кыр­дьаҕас тиһэх күннэрин атаарбыт дьиэтигэр киниэхэ аналлаах түмэли тэрийэн, кулун тутарга арыйбыттар. Олоҥ­хоһукка аналлаах икки кинигэ сүрэхтэммит. Сотору­таа­ҕыта эрэ олохтоох бибилэтиэкэ эмиэ кинигэ таһааран, үйэ­титиигэ дьоһуннаах үлэ оҥо­һуллубут.

Олоҥхоһут Афанасий Соһу баара буоллар, быйыл 85 ытык сааһын туолуохтаах этэ. Кини олоҕун икки уола, кийииттэрэ, сиэннэрэ салгыыллар.

Олоҥхо олбоҕор

Түһүлгэ-түһүлгэ аайы олоҥ­хоһуттар олохсуйан, саха былыргытын остуоруйалаатылар. Мэҥэ Хаҥалас Хаа­тылыматыттан сылдьар 70 саастаах Гаврил Спиридонов олоҥхотун Ил Дархан бэйэтинэн истэн таҕыста. Кинини дьон Аркадий Новиков элбэх ахсааннаах киинэлэригэр көрөн билэр.

– Быйыл үбүлүөйбэр Олоҥ­хо ыһыаҕар кыттар быраабы биэрэр сэртипикээти туттарбыттара. Онон кыттааччы курдук буолбакка, ыҥырыылаах ыалдьыт быһыытынан сылдьабын. Бу – олоҥхоҕо алтыс ыһыаҕым. 46 сыл анараа өттүгэр Өлүөхүмэтээҕи тех­никумҥа үөрэнэн, мэхээнньик идэтин ылбытым. Култуурунай сиэктэр этим, ыллыырым, тустарым. Онон эдэр саа­һым аас­пыт сирбэр олус долгуйан кэл­лим. Арай бииргэ үөрэммит­тэрбиттэн кими да көрсүбэтим. Ким да кэлбэтэх. Үөрэммит техникумум уопсайыгар хоно сырыттым. Киһи билбэт гына уларыйбыт. Биһиги үөрэммит, олорбут мас дьиэбититтэн туох да хаалбатах. Барыта саҥа дьиэ буолбут, олус сайдыбыт.

“Буурҕа хара аттаах Олдьоо Боотур” диэн биллэр олоҥхону уларыта тутан, аахтым. Чаас кэриҥэ толоробун. Толорорго күүс, сэниэ наада. Киһи олоҥхоҕо өр үөрэнэн, сыстар. Биир бэйэм биэнсийэҕэ тахсан баран ылсыбытым. Ол иннинэ ыллыыр эрэ этим. Олоҥхо ис туругун билиэххэ, ылыныахха наада. Оччоҕуна тыла сааһыланар. Олоҥхолуур киһи туруга уларыйар, таһыма үрдүүр.

Өлүөхүмэ ыһыаҕа олус кэрэ сиргэ буолла. Сибэккитин, отун-маһын сыта ураты. Ардаҕа да уйгуга-быйаҥҥа түһэн ааста. Олоҥхону толорооччу сыллата элбээн, эдэримсийэн иһэрэ үөрдэр.

Олоохуна сирин туойан...

Тойуксуттар түһүлгэлэ­ригэр бааһынай хааннаах киһи тойуктуу турарыгар хараҕым хатанна. Андрей Сокорутов бэйэтэ Өлүөхүмэҕэ төрөөбүт. Ленскэйгэ аҕыс кылааһы бүтэрэн, төрөө­бүт дойдутугар кэлэн, техникум­ҥа үөрэммит. Аармыйа кэнниттэн ыал буолан, Өлүөхүмэ Токотугар олохсуйбут.

– Эһэм – эбэҥки, төрүппэр нуучча хааннаахтар бааллар эрээри, бэйэбин “сахабын” дэнэбин. Эдэр эрдэхпиттэн саха култууратын, чуолаан тойугу олус сэҥээрэбин. Ыһыаҕы саамай үчүгэй бырааһынньыгынан ааҕабын. Ырыаҕа-тойукка чугас буоламмын, бэйэм ырыа айабын. Сорох ырыаларым араадьыйаҕа иһиллэллэр. Өр кэмҥэ уот ыстаансыйатыгар үлэлээбитим. Кэлин Арктикатааҕы култуура институтугар туттарсан, фольклор салаатын бүтэрбитим. Саха сирин төрүт омуктарын култуураларын үөрэппиппиттэн үөрэбин. Балаҕан тиэмэтигэр дьупулуоммун көмүскээбитим. Ити идэбинэн быстах кэмҥэ үлэлии сылдьыбытым. Онтон хаһаайыстыбаннай үлэни туппутум. Ол кэнниттэн оҕо ахсаана аҕыйаан, ыстааты сарбыйыыга түбэһэн, билигин “хаһан аһааһыҥҥа” сылдьабын. Тутууга сылдьабын, элиэктириктиибин.

Элбэх тэрээһиҥҥэ алгысчыт быһыытынан үлэлиибин. Улуус ха­һыатыгар төрүт норуоттар фольклордарыгар аналлаах балаһаҕа, олохтоох нууччалар саха култууратын биллиннэр диэн, нууччалыы суруйа сылдьыбытым. Олоҥхо ыһыаҕа дойдубар ыытылларын истэн үөрбүппүнээҕэр ордук долгуйбутум. Тоҕо диэтэххэ, манна дьон саха култууратыттан тэйиччи. Мин санаабар, ыһыах ыытыллыан 3-4 сыл инниттэн уһуйаантан саҕалаан нэһилиэнньэни саха култууратыгар сыһыа­рыыга былааннаах үлэ ыытыллыахтаах этэ. Оччотугар бэлэм­нээх, билиилээх дьон көрсүө этилэр. Бэйэм тылланан көрбүтүм да, болҕомтоҕо ылбатахтара. Онтон Тааттаҕа тутууга үлэлии сырыттахпына, “улуус аатыттан киир” диэннэр, тойукка, оһуокайга кытта сылдьабын. Атын сиртэн кэллэххэ, Өлүөхүмэм айылҕата ураты кэрэ эбит!

Уустар түһүлгэлэригэр

Ырааҕа да бэрт буолан, дьаҥ даҕаны атахтаан, быйыл кыттааччы аҕыйах. Баайаҕаттан кэлбит Федор Чярины кытта кэпсэттим. Мас ууһа эриэккэс бэйэлээх чорооннору, кытыйалары, матаарчахтары оҥорон аҕалбыт.

– Эһэбиттэн саҕа­лаан маска уһанаач­чы аймахха элбэх. Нам­нааҕы училищены бүтэриэх­питтэн дьарыктанабын. Идэбинэн балачча үлэ­лээбитим. Билигин чааһынайга бардым. Маска уһанар киһи ахсаана аҕыйаан иһэр. Тоҕо диэтэххэ, үлэтэ олус уустугун ааһан, атыыга барара эмиэ боппуруос. Хамсык кэмигэр атыы мөл­төхтүк барда.

Чороон хатыҥын охторор­го бастаан туо­һун хастаан, уот уматан, алгыыгын. Сорох мас чугаһаппат буолар эбит. Кыһаргар арыт илииҥ иһиттэн табыллан иһэр, сороҕор эчэтэн, мэһэйдиир. Мас оҥоһук оһуора бэйэтэ туһунан устуоруйалаах. Холобур, кытыйа айаҕын оһуора сылаас сиргэ олоро сылдьыбыппытын бэлиэтиир. “Былыр итинник баайыылаах ситии быаны оҕо атаҕар баайан, өттөөн кэбистэххэ, эриэн үөн чугаһаабат” диэн кэпсииллэр. Онон харысхал курдук. Мас оҥоһук суруга – саха оһуора. Ол билигин даҕаны таайылла илик.

Быыстапканы киһи бөҕөтө көрөн ааста. Нерюнгри баһы­лыга сахалыы иһит бары кө­рүҥүн сакаастаата. Олоҥхо ыһыахтарыгар барыларыгар кэриэтэ сырыттым эрээри, маннык үчүгэй ыһыаҕы көрө иликпин. Нуурал-нусхал, холку тыыннаах түһүлгэ төрүттэннэ.

Матрена Аммосова Өй­­мөкөөн улууһун Сордоҥ­нооҕуттан биир дойдулаахтарын үлэлэрин илдьэ кэлбит.

– Култуура киинин үлэһи­тэбин. 2023 сылга Олоҥхо ыһыа­ҕа биһиги улууспутугар ыытыллыахтаах. Онон илэ харахпынан көрөн-истэн, уопут ылаары, билсэ-көрсө ыраахтан айаннаан кэллим. Дьокуускайга диэри таксыынан биир суукканан кэлэн баран, Өлүөхүмэҕэ диэри теплоходунан айаннаатым. Сөмөлүөтүнэн үлүгэрдээх сыана буолар.

Сордоҥноох баһылыгын оло­ҕун аргыһа, алта оҕо ийэтэ, Арчы дьиэтин үлэһитэ Мария Максимова кыл оҥоһуктарын аҕаллым. Кини бу дьарыгар нэһилиэнньэни үөрэтэр, сайынын оҕолору дьарыктыыр. Кирилл Дягилев – табаһыт, булчут идэлээх. Кыратыттан ыстаадаҕа олорор. Дьон сакааһынан “Байанай” үлэтин хаста эмэ хатылаата. Бөһүөлэккэ, атын да нэһилиэктэргэ кини үлэтэ көстөр сиргэ турар. Оҥоһуктара атыыга баран иһэр буоланнар, илиитигэр тутан хаалбыт аҕыйах үлэтин аҕаллым. Айан ыраах буолан, өссө элбэҕи аҕаларым кыаллыбат.

Олус сиэдэрэй Аал Луук Мас оҥоһуллубут. Түһүлгэ сө­бүгэр, астык. Ыһыах арыллыыта олус кэрэ. Арай көрөөччү аҕыйах эбит. Өймөкөөҥҥө буолар ыһыахпытын сотору биһиги эмиэ былаанныахпыт. Сэттэ эрэ нэһилиэктээхпит. Түөрт бөһүөлэк чугас-чугас тураллар. Онтон атыттар ыраахтар. Онон бүтүн өрөспүүбүлүкэни көрсөргө улахан үлэни көр­сөбүт.

Эбэҥкилии сэргэх тэрээһин

Ханна да буоларын курдук, ыһыахтыыр сири төгүрүччү нэһилиэктэр, тэрилтэлэр ура­һалара кэчигирээбиттэр. Бэрт сэргэх эбэҥкилии ырыаны истэн, чөкө түһүлгэҕэ үктэн­ним. Киирэр ааҥҥа оҕолоох табалар бааллан тураллар. Эбэҥ­килии тэтимнээх матыыбынан эдэр дьон үҥкүүлүү сыл­дьаллар. Бу – Тээнэ национальнай бөһүөлэгин түһүл­гэтэ. Нэһилиэк култуурунай-этно­графическай киинин балетмейстера, “Черода” эбэҥки национальнай ансаамбылын салайааччыта Полина Николаева – Мэҥэ Хаҥалас Балыктааҕыттан төрүттээх.

– 488 киһилээх Тээнэ нэһи­лиэгэ Өлүөхүмэ куоратыттан 300 км соҕуруулуу-илин сытар. Нэһилиэнньэ үксэ – сахалыы саҥарар эбэҥкилэр. Сахалартан үгүспүт кийиит, күтүөт буолан кэлбит дьоммут. 1981 с. үлэҕэ ананан кэлэн, устунан ыал буолбутум. Дойдубар ийэм баар. Дьокуускайга кэллэхпинэ, хайаан даҕаны тахса сылдьабын. Тээнэҕэ дьон булдунан, балыгынан олорор. Барыга бары олус көхтөөхтөр. Быйыл хаһааҥҥытааҕар да ураты тымныы кыһын ааста. Соторутааҥҥа эрэ диэри оһох оттон олорбуппут. Манна кэлиэхпит эрэ иннинэ сайыҥҥылыы күннэр тура хааллылар.

Иван Кульбертинов аатын сүгэр оскуолаҕа 57 оҕо үөрэнэр. 30 оҕолоох уһуйаан­наахпыт, үс куойкалаах сытар балыыһалаахпыт. Метеостанция, ДЭС үлэлиир. Биэс общинанан 4 тыһыынчаттан тахса таба иитиллэр. Икки этээстээх дьаһалта дьиэтэ үлэҕэ киирбитэ. Быйыл ыччаттарга анаан успуорт былаһаакката, оҕолорго таһырдьа оонньуур былаһаакка тутулуннулар. Уулуссаҕа тренажердар турдулар, баскетбол түһүлгэтэ оҥоһулунна.

Үйэ сайдан, түөрт аныгы мотуордаах оҥочонон биэс чаас айаннаан, 20 буолан кэллибит. Урут кырата сэттэ чаас айанныыр этибит. Табатыгар, ураһаны бүрүйэр тириитигэр тиийэ аҕаллыбыт. Ытык кыр­дьаҕаспыт, табаһыт, ансаамбылбыт тутаах киһитэ – Яна Алексеевна Яковлева – Олоҥхо ыһыаҕын арыллыыты­гар аал уоту айах тутта. Но­руот маастара, уус-уран само­­деятельность актыыбынай кыт­тыылааҕа Капитолина Егоровна Тырылкината суох кэнсиэрбит табыллыбат. Эргиччи талааннаах, ураты энтузиаст киһи.

Ыһыахха нэһилиэкпит дьоно бары кэриэтэ кытыннылар. Ким эрэ олбох тигэр, ким эрэ уһанар. Сүү­һүнэн сибэкки олордон аҕаллыбыт. Онон Өлүөхүмэҕэ ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕынан ыраах-чугас бары улуус дьоно бары саба түһэн, кыайа туттубут.

Сахалыы таҥас

Ыһыах биир кэрэ көс­түүтэ – сахалыы таҥас түһүлгэтэ. Харах халтарыйар кэрэтэ диэн манна баар. Кыттааччылар ортолоругар Ньурба Маалыкайыттан сылдьар 82 саастаах Мопполова Мария Васильевна баар.

– Эдэрбиттэн иистэнэбин, ыллыыбын. Өлүөхүмэҕэ тө­рөп­пүт кыыһым баар буолан, киниэхэ олоробун. Манна ыһыахха иккиһин сылдьабын. Өрдөөҕүтэ сылдьан, “Толуу астаах туорааҕым” диэн норуот ырыатын толорон, бириискэ тиксэн турардаахпын. Быйылгы ыһыахха ас-үөл дэлэй, дьон-сэргэ да элэккэй. Саамай үөрэрим диэн, таптыыр ырыаһыппын Саарыны арыаллыы сылдьабын. Бачча үчүгэйгэ дьиэҕэ хаайтаран олорбокко, айылҕа кэрэтин көрөн, дьону кытта алтыһан, кэлиҥҥи кэмҥэ олус эрэйдээбит ыарыыбытын умнан, сынньана быһыытыйдыбыт. Саха киһитигэр сайыҥҥы кэм ыһыахтан саҕаланар буоллаҕа. Аанньаах хочото барахсан үгүс үөрүүнү бэлэхтээтэ.

Нууччалар олоҥхону сэҥээрэллэр

Ыһыах түһүлгэтигэр Олоҥхо тыйаатырын испэктээгин көрө олорон, иннинээҕи олбоххо олорор нуучча дьахталлара субу-субу: “Шикарно! Шикарно!” – дэһэллэрин истэн, санааларын ыйыталастым. Тэлэбиисэргэ көстүбүт ыалдьыттары көрсөр, Өлүөхүмэ куорат иһинээҕи “Ивушка” ансаамбыл кыттааччылара Нина Котлемятова уонна Ольга Одинцова диэн эбиттэр. Ольга сиэл сэлээппэни сөбүлээн кэтэрин билинэр. Нината сахалыы иһити ылбыт үөрүүтүн кытта үллэстэр.

– Манна төрөөбүт-үөскээбит дьоммут. Өтөрүнэн буолбатах үөрүүлээх күннэр үүннүлэр. Уус-уран самодеятельноска сыһыаннаах буоламмыт да буолуо, төһө даҕаны тылыгар тиийэ өйдөөбөтөрбүт, саха фольклорун олус сэҥээрэбит, олорор дойдубут омуктарын култуураларыгар ытыктабыллаахтык сыһыаннаһабыт. Ол да иһин Олоҥхо тыйаатырын испэктээгэр эрдэттэн бэлэмнэнэн кэллибит. Олус үчүгэй! Тас дойдуларга сэҥээриэхтэрин сэҥээрэллэр эбит.

Ыһыах буолбут сирэ кураанахсыйан турбакка, дьон-сэргэ сынньанар пааркатыгар кубулуйара, элбэх тэ­рээ­һин ыытыллара буоллар диэн баҕалаахпыт. Киһи сынньанарыгар, уоскуйарыгар, алгыс ыларыгар олус табыгастаах сир. Биһиги санаабытыгар, Саха сиригэр олорор дьон бары, омугуттан тутулуга суох, олохтоох норуот култууратын билиэхтээх. Өлүөхүмэ нууччалара биһиги сирбитигэр-уоппутугар улахан таһымнаах тэрээһин буолбутуттан олус үөрэн туран кытынныбыт.

Саха бөһүөлэгин баһылыга – Бүрээтийэ уола

Жаргал Гыпырович Сод­комов – бүрээт омук бэрэс­тэбиитэлэ. Истиэп сиртэн тө­рүттээх күтүөттэрин Үҥ­күр олохтоохторо үһүс болдьоҕун баһылыгынан талан, үлэ үөһү­гэр сылдьарын көрсөн кэпсэттим.

– Маннык тэрээһиннэргэ ыалдьыт быһыытынан сылдьар үчүгэй бөҕө буоллаҕа. Бэйэбит сирбитигэр ыытыллан, дьону көрсөртөн соло булбатыбыт. Ленскэй оройуонун дэлэгээссийэтигэр сыһыарыллан, ас-үөл, дьону хонноруу, тырааныспары быһаарыы боппуруостарын быһаарыыга сүүрэн, ыһыаҕы үчүгэйдик көрбөтүм даҕаны.

1982 сыллаахха Улан-Удэҕа тыа хаһаайыстыбатын бүтэрэн, анааһынынан Саха сиригэр кэлбитим. Өлүөхүмэ Үҥкүрүгэр олорор эдьиийбэр ыалдьыттыы кэлэн баран, олохтоох кыыһы сөбүлүү көрөн, устунан хаалбытым. Үс оҕолоохпут, икки сиэннээхпит.

Атын эрэгийиэннэргэ тэҥ­нээтэххэ, саха култууратын сайдыытыгар олус улахан үлэ ыытыллар. Олортон биирдэстэрэ – Олоҥхо ыһыаҕа. Ман­нык тэрээһин иҥэрэрэ улахана биллэр. Биир бэйэм саха ырыатын-тойугун сөбүлүүбүн, сиэрин-туомун да балачча биллим. Бэйэм омугум таҥаһын сэргэ сахалыы таҥаһы эмиэ хайаан даҕаны кэтэбин. Онон Өлүөхүмэҕэ ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕа суола-ииһэ сүтүө суоҕа.

Түмүк

Дьэ, бу курдук, Аанньаах хочото олоҥхо кутуллар тойугунан, эҥсиллэр эһиэкэйинэн, дьон-сэргэ үрдүк үөрүүтүнэн өрө оргуйан баран, урукку оннугар түһэн, эрдэтээҕи киэбин кэтэн, чуумпура, иһийэ хаалла. Өлүөнэ киэҥ иэнинэн оҥочолор сундулуһа уһун­нулар, дьон-сэргэ дьиэлэригэр тарҕастылар. Дьаҥ турар араллааннаах кэмигэр, кылгас да кэмҥэ буоллар, үөрүү-көтүү тыынын иҥэрбит, кымыс иһэрдэн уоскутан ылбыт Өлүөхүмэ сирэ, аныгыскы көрсүөххэ диэри!

Өлүөхүмэҕэ сырыыбын тыа хаһаайыстыбатыгар биллэр-көстөр оруолу ылар “Туймаада” агрохолдинг Акционернай уопсастыба хааччыйда. Суруналыыс быһыытынан сырдатар үлэбэр, ыалдьыт быһыытынан сынньалаҥнык сылдьарбар, көннөрү киһи быһыытынан сүр­гэм көтөҕүллүүтүгэр кыһам­ньыларын иһин “Туймаада” агрохолдинг генеральнай дириэктэрэ Петр Ефремовка, “Өлүө­хүмэ кыладабыайа” тэрилтэ салайааччыта Василий Сафоновка, арыаллаан илдьэ сылдьыбыт сүрүн зоотехник Светлана Слепцоваҕа, сүбэ-ама буолбут Сергей Несмеловка, бэйэм тэрилтэм – “Ситим” медиа-бөлөх салайааччыта Владимир Степановка, “Кыым” хаһыат эрэдээктэрэ Иван Гаврильевка улахан махталбын тиэрдэбин.

Оксана ЖИРКОВА,

Дьокуускай – Өлүөхүмэ – Дьокуускай.