Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр, тохсунньу 15 күнүгэр, «Эргэ Cаҥа Дьыл түһүлгэтэ» диэн Эргэ Саҥа Дьыл бырааһынньыгар уонна таҥха күннэригэр анаммыт, үгэскэ кубулуйбут тэрээһиҥҥэ сылдьан кэллим. Ааптар уонна салайааччы - Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна Любовь Егоровна Шишигина.
Маны сэргэ, «Арай биирдэ-ээ…» остуоруйаһыттар, номоҕу, үһүйээни кэпсээччилэр, сээркээн сэһэнньиттэр күөн-көрсүһүүлэрин Олоҥхо тыйаатырын испэсэлиистэрэ тэрийэн ыыттылар. Бу киэһэ сэрэбиэйдьиттэр хосторо эмиэ үлэлээтэ.
Дьэ, бастаан, «Эргэ Cаҥа Дьыл түһүлгэтэ» тэрээһин киһини соһутан көрүстэ диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо. М.П. Эверстова-Обутова аатынан Тулагытааҕы култуура киинин айар кэлэктиибэ «Таайтарылаах таҥха» диэн тэттик, театрализованнай дьайыыны көрдөрдө. Манна кэрэхсээбитим диэн - артыыстар күлүк буолан, сүллүүкүнү үтүктэн бэркэ үҥкүүлээтилэр, хайдах эрэ, сиирмэ анараа өттүгэр дьиҥнээх «күтүрдэр» сип-сибилигин бу ардьайбытынан тахсан кэлиэх курдукка дылы этилэр.
Салгыы, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Михаил Винокуров алгыс эттэ.
Ол кэнниттэн, Дария уонна Альберт Гороховтар «Дьөһөгөй үҥкүүтүн» көрдөрдүлэр.
Уопсайынан, бу киэһэ дьиҥ сахалыы тыыннаах, эйгэлээх буолла. Талыллыбыт курдук, саха норуота таптаан истэр ырыаһыттара ырыа толордулар, сахалыы үҥкүүнү көрдүбүт, норуот ырыата дьиэрэйдэ, чабырҕах да баар буолла.
Майатааҕы «Көөчөн көрө» мини-норуодунай тыйаатыр артыыстара көрүдьүөс сыаҥкаларынан дьону «быара суох» ыыттылар.
«Эйээрик» этно-бөлөх саха норуотун музыкальнай үнүстүрүмүөннэригэр оонньоото, дэгэрэҥ ырыаны толордо.
Иилээн-саҕалаан ыытааччынан лыҥкынас куоластаах Зарианна Горохова буолла.
СӨ Үтүөлээх уонна норуодунай артыыһа Владимир Заболоцкай урукку ырыаларынан көрөөччүлэр сүрэхтэрин сымнатта.
СӨ Үтүөлээх уонна норуодунай артыыһа Владимир Татаринов ностальжи толорууларынан саала иһигэр олорооччулары долгутта.
СӨ Үтүөлээх артыыската Тамара Попова ураты куолаһынан сүргэбитин көтөхтө.
Амматтан төрүттээх, дэгэрэҥ ырыаны толорооччу Николай Протасов Христофор Максимов репертуарыттан ырыалары бэлэхтээтэ.
Култуура уонна ускуустуба коллеһын устудьуона Алексей Иванов норуот ырыатын ыллаата.
Култуура уонна ускуустуба коллеһын устудьуона Алена Иппатьева чабырҕахтаата.
«Аяврина» үҥкүү бөлөҕө тэрээһини түмүктээтэ.
Маннык сахалыы куттаах түһүлгэҕэ сылдьыбатаҕым ырааппыт буолан дуу, хайдах дуу, сүргэм олус көтөҕүлүннэ. Хайдах эрэ, барыта олус истиҥ, киһи санаата үөрэр.
Маны сэргэ, «Арай биирдэ-ээ…» остуоруйаһыттар, номоҕу, үһүйээни кэпсээччилэр, сээркээн сэһэнньиттэр күөн-көрсүһүүлэрэ ыытыллыбыта
Бу быыһыгар, «Эргэ Cаҥа Дьыл түһүлгэтин» кытта тэҥҥэ, атын саалаҕа Олоҥхо тыйаатырын үлэһиттэрэ тэрийбит «Арай биирдэ-ээ…» остуоруйаһыттар, номоҕу, үһүйээни кэпсээччилэр, сээркээн сэһэнньиттэр күөн-көрсүһүүлэригэр сүүрэн тиийэ сырыппыттааҕым. Киирэн кэлээт, олус чуумпу, наҕыл эйгэҕэ түбэстим. Били, былыр, тохсунньу киэһэлэригэр, балаҕаҥҥа олорон номоҕу, үһүйээни кэпсэтиһэр кэмҥэ тиийэн хаалбыт курдук сананным.
Биир кыттааччы, турукка киирэн, сэһэргии олорорун иһиттим.
Бүппүтүн кэннэ, үлэм соругун ситиһээри, үөдүйбүт чуумпуну уйгуурдумаары, оргууй үктэнэн, тэрийээччилэргэ чугаһаатым. Бу, үгэскэ кубулуйбут сэһэнньиттэр күөн-көрсүһүүлэригэр, быйыл, араас улуустан 21 киһи кыттыыны ылар. Хамсыгынан сылтаан, күөн-көрсүһээччилэр сорохторо тэйиччиттэн кыттыбыттар эбит...
Билгэлэнээри, таҥхаланаары...
Сүрүн тэрээһиннэр бүтээттэрин кытта, дьон инникитин кыратык да сэгэтэн билээри, сүбэ-ама ылынаары, ыраастанаары, уустук ыйытыыга хоруй истээри, көрбүөччүлэр уонна сэрэбиэйдьиттэр хосторугар уочаракка турдулар. Барыта холбоон алта айылҕалаах киһи үлэлээтэ. Маны сэргэ, култуура уонна ускуустуба коллеһын устудьуоннара дьону хабылыкка, хаамыскаҕа уонна тырыыҥкаҕа оонньоттулар.
Мин буоллаҕына, үлэм соругун ситиһээри, суруналыыс идэтинэн кэрэхсээн, бастаан остуол оонньууларыгар оонньоон баран, билэ-көрө сатыыр баҕам баһыйан, дьонтон хаалсыбакка, хаартынан сэрэбиэйдьиккэ уонна көрбүөччүгэ сырыттым.
Байаана – саха хаартытыгар, рунаҕа уонна «Оракул» кинигэтинэн сэрэбиэйдээччи, киһи аатынан-суолунан, төрөөбүт чыыһылатынан сиргэ аналгын, дьылҕаҕын быһааран биэрээччи. Киниэхэ киирэн, инникитин миигин туох күүтүөн сөбүн билэн бараммын, ыраас эйгэлээх саха хаартытыттан үчүгэйи, этэҥҥэ буолууну билгэлэтэммин, саха хабылыгар суруллубут былыргы руна суруктарыттан кэлэр кэммэр туох буолуоҕун сэгэтэн ыламмын, чэпчээн тахсыбыкка дылы буоллум. Маны таһынан, ааппынан уонна төрөөбүт чыыһылабынан, майгым уратытын, олоххо интэриэспин, аналбын, ис кыахпын, ыйаахпын билэн, айыыбын (аньыыбын буолбатах) быһааран, чэ, уопсайынан, хайдах-туох киһибин уот-харахха эттэ, өр тобулбатах ыйытыктарбар хоруйдаата. Быһата, астынным. Бастаан, итэҕэйимиэх курдук туттан-хаптан киирбит курдук этим даҕаны...
Салгыы, көрбүөччүгэ бүтэһик киһинэн көтөн түстүм. Кини көрдөһүүтүнэн, аатын ыйбаппын. Айылҕалаах киһиттэн бэйэм туспунан буолбакка, бу кэлбит сылга Сахабыт сиригэр туох буоларын туһунан туоһуластым. Онуоха киһим: «Ыксыы сылдьабын, баран эрэбин... Чэ, оттон, кылгастык этэр буоллахха, элбэх ууну көрөбүн, уот да баар. Аан дойду үрдүнэн элбэх ууну көрөбүн. Өлүү-сүтүү бөҕө буолсук... уопсайынан, эмиэ биир уустук кэм...». Бу кэнниттэн, көрбүөччү ыксаан, хомунан тахсан, аара баран иһэн, тохтоон, биһиэхэ бэйэтэ урукку көрүүлэниилэрин, өлөөрү гыммыт киһини сытыттан билэрин туһунан, олоххо буолбут дьикти түбэлтэлэриттэн быһа тардан, сибигинэйэн кэпсээн ылла. Оччолооҕу истэн баран, аны, бэл, куттаммыкка, этим сааһа аһыллан ылбыкка дылы буоллум...
Бу сырыым кэннэ маннык түмүккэ кэллим, олоххо улахан кыһалҕа тирээбэккэ сылдьар, барыта этэҥҥэ буоллаҕына, кыра ыйытыы ахсын айылҕалаах дьоҥҥо тиийбэккитигэр сүбэлиибин уонна бар-дьону барыларын хаарыйар боппуруоһу эмиэ тумна тутуохха наада эбит диэн этиэм этэ. Оттон аныгы дьон сиэринэн, сахалыы эйгэлээх, ураты тыыннаах тэрээһиҥҥэ сылдьыы бааламмат ини диэн түмүктүөм.
Ираида Коркина-Чугдаара
