Бүгүн ааҕааччыларбытыгар ГТРК “Саха” араадьыйатын сулууспатын кытта ыкса билиһиннэрэр баҕалаахпыт. Хамсык ыарыыга дьиэҕэ хаайыллан, тууйуллан олорор кэмҥэ көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэ үлэтэ эбии суолталанна. Дьон сонуну түргэнник социальнай ситимтэн билэ охсор эбит буоллаҕына, тугун-ханныгын, ымпыгын-чымпыгын, ис дьиҥин хорутуулаахтык ырытыллыбыты, илдьиритиллибити сиһилии суруналыыстар матырыйаалларыттан, эспиэрдэр этиилэриттэн билэн-көрөн олорор. Маныаха ГТРК “Саха” киэҥ иһитиннэриини тиэрдэр соруктаах. Биһиги араадьыйа тойоно Иннокентий Киренскэйи кытта үлэ-хамнас туһунан кэпсэттибит.
– Иннокентий Тимофеевич, ГТРК араадьыйата хаһааҥҥыттан кэпсиирий, ханнык долгуҥҥа бааргытый?
– 2012 сыллаахха УКВ, оттон 2015 сылтан FM долгуҥҥа тахсыбыппыт. Билиҥҥитэ үс ыстаансыйалаахпыт: Дьокуускайга 104,9 долгуҥҥа - “Радио России”, 87,5 долгуҥҥа - “Вести FM”, 89,7 долгуҥҥа – “Маяк”. Дьон 104,9 долгуну сэбиэскэй кэм саҕаттан өйдүүр буолуохтаах. Параад үөрүүлээх түгэнин араадьыйаҕа биир бастакынан бу долгун нөҥүө иһиттэхпит буолуо. Уларытыы кэмигэр федеральнай кунуопка “Радио России” диэн буолбута. Саха сиригэр РТРС оператор нөҥүө 2015 сылтан таҕыстахпыт дии. Биһиги 17 улуус киинигэр иһиллэбит. Нерюнгриттан саҕалаан Орто Халымаҕа тиийэ. Истэр дьон ахсаанын эттэххэ 70-80% хабабыт, куйаар ситимигэр тахсабыт
– Күҥҥэ хас чаас тахсаҕыт, ханнык биэриилэри бэлэмниигит?
– Күн ахсын 3,5 чаас эпиири сабабыт. Үлэ күнүгэр биэстэ, субуотаҕа биирдэ тахсабыт. Сарсыардааҥҥы биэриибит икки тылынан 7:10-8:00 чааска диэри, күнүс 13:10-14:00 сахалыы, 14:45-15:00 икки тылынан сонуннар уонна 17:10-18:00 нуучча тылынан биһигини истиэххэ сөп. Сүрүннээн, икки тылынан кэпсиибит, ол эрээри өрөспүүбүлүкэ хоту өттүн эмиэ умнубаппыт, аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларынан учуонай Валентина Алексеева “Голоса тундры тайги” диэн биэриини бэлэмниир. Манна остуоруйалары, сэһэннэри, номохтору, ырыалары иһитиннэрэр. Биир биэрии 35-40 мүнүүтэлээх буолар. Хомойуох иһин, биэрии кэмэ тиийбэт. Үксүн дьону ыҥыран кэпсэтэбит, ырытыы, дьүүллэһии таһаарабыт. Сахалыы тыллаах суруналыыстарбыт Алексей Лукин, Лиля Уваровская, Кыыдаана Иванова, Алгыстаана Жиркова, оттон нууччатылынан Инна Удовкина, Евгений Прокопьев, Кира Курилова, Артур Габышев үлэлииллэр. Хас биирдии суруналыыс бэйэтэ хайысхалаах. Режиссёрдарбыт Ирина Николаева, Тимофей Татаринов буолаллар.
Федеральнай сиэккэттэн тутулуктаах буоламмыт, бириэмэбитигэр кыра уларыйыылар баар буолааччылар, ол да буоллар куруук истэр, сэргэҕэлиир истээччилэрбит өрүү биһигини кэтииллэр, күүтэллэр. Аҕыйах да буолларбыт, баһаам биэриилээхпит. Холобур, бэнидиэнньиктэн чэппиэргэ диэри “Дойдум тэтимэ”, киэһэ 17:20 нууччалыы “Тема дня” тахсаллар. Биллэр-көстөр ырыаһыттар, артыыстар айар үлэлэрин хайдах саҕалаабыттарын туһунан Евгений Прокопьев “Мой путь” диэн биэриилээх. Репортёрбут Кира Курилова миэстэтиттэн иһитиннэриилэри, репортажтары бэлэмниир. Этигэн хомус, кылыһах, олоҥхо, кырыымпа, ол эбэтэр сахалыы тыыннаах муусука, ис эйгэлээх тыас-уус туһунан “Дорҕоонноох дорҕоонньут” биэриигэ Лиля Уваровская үлэлэһэр. Ону тэҥэ “Суол аргыһа”, “Попутчик”, “Вестник прокуратуры” тахсаллар. Бириэмэбит кылгас буолан, саамай сүмэтин, сүөгэйин биэрэ сатыыбыт. Уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй олохтон саҕалаан успуорка тиийэ барыта сырдатыллар. Хайп эҥин диэни эккирэтиспэппит, тыас-уус таһаара сатаабаппыт. Уһуннук өр сылларга тахсар, ырытыылаах, анаалыстаах биэриилэри бэлэмнииргэ кыһаллабыт. Үлэһиттэрбит, сүрүннээн, эдэрдэр, бары талааннаахтар, уопуттаахтар, үлэлиир баҕалаахтаР.
– Биэриилэргит силигин ситэллэрин курдук ханнык сыалы-соругу туруораҕыт?
– Буола турары, сонуннары, биллэн турар, социальнай ситимтэн “сылаастыы” тутатына истэ, билэ охсобут. Хаһан хаһыакка, тустаах бириэмэҕэ араадьыйаҕа, тэлэбиидэнньэҕэ тахсыар диэри сорох сонун сойо быһыытыйар. Биһиги ону ситэрэн-хоторон, дириҥэтэн биэрэбит, төрүөтүн билэ сатыыбыт, тоҕо маннык буолбутун ырытан көрөбүт. Баҕар куруук ырытыыны истэр ыарахана буолуо, ол эрэн таһаарыыбыт хайаан да дьону толкуйдатыахтаах дии саныыбын
– Истээччилэргит төһө хардараллар, сибээскэ тахсаллар?
– Бэйэбит эрэллээх истээччилэрдээхпит, бассааппытыгар өрүү суруйаллар, ыйыталлар, аһаҕас кэпсэтиигэ кытталлар. Дьон болҕомтотун тардар тиэмэлэри таарыйдахпытына, төлөпүөммүт тыаһаан олорооччу. Онон үлэбитин хайа кыалларынан өссө күүһүрдэ, тэтимирдэ сатыыбыт. Биллэн турар, өрөспүүбүлүкэбитигэр 20-тэн тахса араадьыйа ыстаансыйата баар. Истээччи бэйэтин долгунун син биир булар. Ол иһигэр биһигини эмиэ. Холобур, таксыынан айаннаан истэххэ, ГТРК “Саха” долгунугар холбоммуттарын көрөн астынабын. Кэллиэгэлэрбин кытта кэпсэттэхпинэ, сөбүлээн истэр биэриилээх буолаллар. Аны эрэкэлээмэ биэрээччилэр биһиги диэки хайыһан эрэллэр, сакаас элбээтэ, ол эмиэ үөрдэр. Биһигини бэлиэтииллэрин көрдөрүүтэ буоллаҕа.
– Өссө ханнык тиэмэлэргэ үлэлэһэр былааннааххыт?
– Өрөспүүбүлүкэбит тэриллибитэ 100 сыллаах өрөгөй үбүлүөйүн көрсө дьоҥҥо туһалаах, киһи кэрэхсиир биэриилэрин таһаарыахпыт. Олус киэҥ хабааннаах үлэ ыытыллар, ону барытын төһө кыалларынан тиэрдэр сыалы тутуһабыт. Сотору кэминэн “Якутия неизвестная” диэн Евгений Прокопьев биэриитэ тахсыа. Дьон дойдутун устуоруйатын билэ-көрө сатыыр буолла, хайдах олорбуппутун, сайдыбыппытын интэриэһиргиир. Владимир Пестерев диэн өрүү көмөлөһөр устуоруктаахпыт, Гражданскай сэрии устуоруйатын олус бэркэ билэр. Кинини кытта бу сылга элбэхтэ кэпсэтиэхпит. Ону тэҥэ Култуурунай нэһилиэстибэ эбийиэктэрин харыстыыр дэпэртээмэн салайааччыта Николай Макаров эмиэ ыкса үлэлэһэр. Бэйэлэрин идэлэрин үрдүктүк сыаналыыр буоланнар, дьоҥҥо-сэргэҕэ сырдатар үлэни ыыталлара хайҕаллаах дьыала буоллаҕа дии. Уонна киһи эт куолаһынан кэпсиирин истээччи ордук сэргэҕэлиир, өссө үчүгэйдик өйдөөн-дьүүллээн иһиллиир буолар эбит.
Федеральнай араадьыйа ханаала буоларбыт быһыытынан оҕо тиэмэтин көтөҕөр санаалаахпыт. Үчүгэйдик бэлэмнэнэн, оҕо толкуйун үөрэтэн баран хайаан да ылсыахпыт. Төрөппүттэри умнарбыт эмиэ сатаммат. Бэрэсидьиэммит Владимир Путин быйылгы сылы Арассыыйа норуоттарын култуурунай нэһилиэстибэлэрин сылынан биллэрбитэ. Кистээбэккэ эттэххэ тыл-өс чааһыгар кыһалҕа баар, хас биирдии бэйэтин ытыктыыр саха киһитэ ситим быстыбатын, тылбыт өлбөтүн-сүппэтин туһугар туруулаһыахтаах. Онон сахалыы тыыннаах көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэ үлэһиттэрэ биир сомоҕо буоларбыт ирдэнэр, оннук кэм кэллэ. Куһаҕан үчүгэйдээх диэбиккэ дылы, дьаҥ кэлэн барыта ырылыччы көстөн кэллэ, араадьыйа суолтата биллэ күүһүрдэ, дьиэҕэ олорор кэмҥэ истээччи лаппа элбээтэ. Биһиги көмөбүтүнэн Саха сирин хас биирдии муннугар сахалыы саҥа сатарыахтаах. Ырыынак кэмигэр олоробут, биллэн турар, сибээс ситимин тардыы үгүс үбү эрэйэр, ол да буоллар интэриниэт хоту улуустарга тиийэн эрэр, төлөпүөн күүһүрэр, сибээс түргэтиир. Ол барыта олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылаан иһэрбитин көрдөрөр. Ханна да тиий, быстыбакка тэлэбиидэнньэ көстөр, араадьыйа иһиллэр буолла.
– Мобильнай сыһыарыылааххыт дуу?
Баар, плей-маркекка “Радио саха Якутск” диэтэххэ, ГТРК “Саха” уруһуйдаах сыһыарыыны тута булуохха, хачайдаан ылан истиэххэ сөп.
– Үлэҕитигэр туох, ханнык үгэстэри тутуһаҕыт?
– Атын тэрилтэлэртэн соччо ураты үгэспит суох. 2015 сылтан үлэлиир эдэр тэрилтэ буолабыт. Кэлэктиип иһигэр кыайыылары, ситиһиилэри, төрөөбүт күннэри бэлиэтиибит, Ыам ыйын 1 күнүгэр, Параакка күргүөмнээхтик тахсан үлэлиирбитин, улахан тэрээһиннэргэ кыттарбытын сөбүлүүбүт. Бу ГТРК “Саха” иһинэн сахалыы саҥалаах араадьыйа тахсарыгар сүҥкэн үлэни салайааччыбыт Харлампий Назарович Дьяконов оҥорбута, тэрийбитэ. Бүтүн кэлэктиип аҕабыт курдук саныыр киһибитин олус суохтуубут, сүтүктүүбүт. Хампаанньабытын быстах кэмҥэ эбээһинэһи толорооччу Ирина Гоголева салайан олорор. Кини Харлампий Назарович олохтообут үтүө үгэстэрин салҕаан, үлэлээн-хамсаан эрэр. Өссө да элбэх саҥа дьыала күүтүллэр. Билигин урукку буолбатах, олох хаамыытынан бүгүҥҥү суруналыыс толорор эбээһинэһэ кэҥээтэ, технология сайдан универсальнай буолла.
– Иннокентий Тимофеевич, кэпсэтииҥ иһин махтанабын, айар үлэҕитигэр өссө үрдүк ситиһиилэри, интэриэһинэй биэриилэри, үгүс эрэллээх истээччилэри баҕарабын. Түгэни туһанан, ааспыт Бэчээт күнүнэн уонна “Тыа хаһаайыстыбатын туйгуна” аакка тиксибиккинэн эҕэрдэлиибин!
Айаана Ларионова.
