Быйыл Абый улууһугар эмискэ халыҥнык хаардаан, сылгы кыстыгар мантан кыһын ыарахан буолуон сылгылаахтар эрдэттэн сабаҕалаабыттара. Тыа дьоно иһитиннэрэринэн, аһаҕас, типпит сиригэр хаар 80 см тиийэ халыҥнаах диэн “Хотугу кыым” суруйар.
Улууска сылгы кыһарҕаннаах кыстыгын туоруурга дьаһаллар ылыллаллар. От төһөтө хаалбыта, сылгы туруга хайдаҕа болҕомто киинигэр турар. Улуус быйылгы от былаанын 91 бырыһыанын толорон, 1 974 туонна оттоммута. Билиҥҥи туругунан кыстыгы туоруурга 88 бырыһыан отунан хааччыллыылаах.
Нэһилиэктэр тыа хаһаайыстыбатыгар исписэлиистэрэ иһитиннэрэллэр.
Муҥурдаах. Тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Лада Николаевна Корякина иһитинэрэринэн, кыстыкка барыллаан 213 сылгыны хаалларар былааннаахтар: ЛПХ — 160, ИП – 53. Идэһэ өлөрүүтэ буппүт. Сылгыга ыарахан кыстык буолара илэ-чахчы биллибитинэн 2025 сыллаах төрүөх убаһа барыта кэриэтэ эккэ туттуллубут.
Сылгыга от саппааһа барыллаан 255 т. баар, ол кыстыкка тиийбэт. Олохтоох дьаһалта иһинэн суһал ыстаап тэриллэн үлэлиир. От саппааһын инвентаризациялаабыттар, кыстыкка хаалар сылгы ахсаанын чуолкайдаабыттар. Окко, эбиэскэ сайаапка хомуйаллар. От атыылыыр хаһаайыстыбалары кытта кэпсэтии барар.
Уолбут. Сылгы ахсаана 396. Мантан биэтэ 176. Идэһэ өлөрүүтэ саҥа саҕаламмыт. Быйылгы төрүөх 64 убаһаны идэһэҕэ туттарга былааннаабыттар.
Быйыл 336,55 тонна оту оттоммуттар. Сылгы кыстыгар тиийэр оттоохпут диэн ааҕыналлар. Эбии аһылыгы сайаапкалаабыттар. Бу туһунан нэһилиэк тыатын хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Михаил Михайлович Негтегаев иһитиннэрдэ.
Майыар. «Халлаан, дьэ, тымныйан эрэринэн, идэһэ өлөрүүтэ саҥа саҕаланна. Сылгылаахтар сылгыларын аҕала тураллар. Быйылгы төрүөх ахсаана биллибэт. Күөххэ үктэниигэ биэ 20 % эрэ төрүөҕэ чуолкай этэ. Атына сайын хойутаан төрөөбүттэрэ. Билиҥҥи туругунан 20 убаһаны идэһэлээтибит.
Уопсайа 142 сылгылаахпыт, биэтэ – 101 (быйылгы төрүөҕү киллэрбэккэ).
157 т. оту оттообуппут, 30 т. былырыыҥҥы от саппаастаахпыт. Билиҥҥи туругунан 175 т. оттоохпут. Итинтэн 122 т. сылгы кыстыгар былаанныыбыт. Нормативынан 160 т., потребноһынан 200 т. от тиийбэт», — диэн Майыар нэһилиэгин тыатын хаһаайыстыбатын специалиһэ Алексей Алексеевич Аргунов кэпсиир.
Майыардар от тиэйиитигэр үп чуолкай көрүллэр түбэлтэтигэр эбии от атыылаһар хаһаайыстыбаларын кэпсэтэн олороллор (Чупачыттан).
Олохтоох дьаһалта сылын аайы тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанааччыларга көмө оҥорор программалаах. Ол чэрчитинэн 6 т. диэри эбии аһылыгы тиэйэн аҕалыы үбүн уйунар. Ону таһынан хаһаайыстыбалар отторун тиэнэр ороскуоттарын 50 % бюджеттэн төлөһөр.
Өрөспүүбүлүкэ өттүттэн тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ улуустар дьаһалталарын кытта үлэлэһэн, төһө эбиэс, уотурба туттуллуоҕун ааҕан былааннаан олорор. Кыһалҕалаах хотугу улуустарга, нэһилиэктэргэ оту, эбиэһи, уотурбаны тиэйии ороскуотун толуйуу норматив быһыытынан оҥоһуллуо дииллэр. Ол эрээри, кэлэр сыллааҕы бүддьүөттэн. Олохтоох салайыныы уорганнара бэйэлэрин үптэриттэн эмиэ көрүнүөхтээхтэр.
Сусанна Никитина, “Хотугу кыым”.
