Киир

Киир

Эбээн норуотун чулуу уола Иннокентий Николаевич Слепцов баара буоллар 102 сааһын томточчу туолбут аарыма кырдьаҕас буолуо этэ. Кини Верхоянскай уокуругун Түгэһиир нэһилиэгэр уон оҕолоох көс эбээн дьиэ кэргэнигэр 1917 с.атырдьах ыйын 1 күнүгэр бастакы оҕонон төрөөбүтэ. Атырдьах ыйын 1 күнүгэр, төрөөбүт, үлэлээбит Кустуурун орто оскуолатыгар И. Н. Слепцовка аналлаах дьоро күн буолан ааста. Ол курдук, Кустуурга аан маҥнайгы бюст пааматынньыгы оскуола аттыгар үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыйдылар.

               Үөрүүлээх тэрээһинҥэ Аллараа-Бытантай нэһилиэгин баһылыга К.И.Старостин, оскуола дириэктэрэ А.Е.Никитина, Кустуур бочуоттаах кырдьаҕаһа Ф.К.Горохова, орто оскуола бочуоттаах үлэһитэ, «Учууталлар Учууталлара» К. А. Горохова, нэһилиэк боччуоттаах үлэһитэ,ветераннар сэбиэттэрин чилиэнэ Д. Е. Слепцова, И.Н.Слепцов уола М. И. Слепцов бюст арыллыытыгар кыттыыны ыллылар, үтүө киһини ахтан-санаан аастылар, эҕэрдэ тыл эттилэр.

              И.Н.Слепцов уолугар Михаил Иннокентьевич Слепцовка, хос сиэннэригэр, хос-хос сиэнигэр Марина Соркомоваҕа бочуоттаах быраап бэриллэр үөрүүлээх быһыыга-майгыга аҕаларын, эһэлэрин бүүһүгэр сибэкки дьөрбөтүн уурдулар.

            Чулуу учууталга аналлаах дьоро күнҥэ Надя Мигалкина «Учуутал доҕорбор» диэн эҕэрдэ ырыатын бэлэхтээтэ .

             Иннокентий Николаевич уон оҕоттон бастакы буолан, эрдэ табаһыт,булчут буолбута. 1932 сыллаахха оскуолаҕа үөрэнэ киирбитэ. Эбээн норуотун саарыннарыттан биирдэстэрэ,өркөн өйдөөх, сытыы тыллаах-өстөөх норуот учуутала, бастыҥ салайааччы, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, Дьааҥы, Эбээн-Бытантай улуустарын бочуоттаах олохтооҕо. И.Н.Слепцов олорбут,үлэлээбит үйэтигэр кинини билэр дьон аҕыйаҕа суохтар. Аҕыйах ахсааннаах эбээн норуота бүттүүн кэлимсэ үөрэхтэнэригэр, култуурата, тыла-өһө чөлүгэр түһэн сайдарыгар, билии таһымыгар тахсалларыгар киллэрбит улахан кылааттаах .Кини учуутал ,салаайааччы буола үүнэн, киэҥ суоллаах-иистээх олоҕу олорон ааспыта. Ликбез уөрэҕин учууталынан, оскуола дириэктэринэн, үөрэҕирии методиһынан, инспекторынан, Саккырыыр оройуонун райкомун үһүс сэкэрэтээринэн, Ленин аатынан холкуос бэрэссэдээтилинэн, ”Ленинскэй” сопхуос дириэктэринэн,история, география, эбээн тылын уонна култууратын учууталынан киэҥ далааһыннаахтык, дьон-сэргэ туһугар бэриниилээхтик үлэлээбитэ.

IMG 0559

             Иннокентий Николаевич уопуттаах учуутал, дьоҕурдаах самодетельнай артыыс, үчүгэй тыллаах-өстөөх кэрэспэдьиэн этэ. Тылы уонна култуураны таһыччы билэр уонна салгыбакка бырапагаандалыыр, дьиҥнээх энтузиаст киһи быһыытынан, кини төрөөбүт норуотун тыла-өһө сүтэ сыһан баран хат тиллэн сайдыытыгар, ону сэргэ эбээн фольклорун хомуйууга уонна тарҕатыыга биллэр-көстөр өҥөлөөх.

1941-1945 сылларга килбиэннээх улэтин иһин мэтээлинэн кулун тутар 21 күнүгэр 1960 сыллаахха наҕараадаламмыта;

1959 сыл түмүгүнэн, таба иитииитигэр ситиспит кыайыыларын иһин, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Верховнай Сэбиэтин Бочуотунай кыраамататынан наҕараадаламмыта;

1990 сыл бэс ыйын 14 күнүгэр Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ аат иҥэриллибитэ;

1990 сыл ахсынньы 12 күнүгэр «РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна» бочуоттаах бэлиэнэн наҕараадаламмыта;

1977 сыл Үөһээ-Дьааҥы оройуонун бочуоттаах олохтооҕо;

1992сылтан Эбээн-Бытантай улууһун бочуоттаах олохтооҕо;

1977 сыллаахха «СӨ учууталларын династията» бочуоттаах бэлиэнэн наҕараадаламмыта;

Аллараа-Бытантай нэһилиэгин дьокутааттара сессия түмүгүнэн, И. Н. Слепцов төрөөбүт, олоҕун анаабыт Кустуурун бөһүөлэгин киин уулуссатыгар кини аата иҥэриллибитэ.

             Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ В. А. Штыров 2005 сыл атырдьах ыйын 4 күнүнээҕи 2277 №-дээх укааһынан, эбээн норуотун чаҕылхай бэрэстэбиитэлэ ,эбээн тылын сайыннарааччы, норуот үөрэҕириитигэр уонна өрөспүүбүлүкэ социальнай-экономическэй сайдыытыгар кылаатын сыаналаан, И.Н.Слепцов аатын уйэтитэр инниттэн, Кустуур орто оскуолатыгар кини аатын иҥэрэргэ быһаарбыта.

IMG 0561

             Кустуур орто оскуолатын дириэктэрэ А. Е. Никитина: «И. Н. Слепцов бюстун Чурапчы улууһун Мугудайыттан төрүттээх, Дьокуускай куоракка олорор Александр Дмитриевич Дьячковкай диэн уус киһи кыһан чочуйан оҥорбута. юстт оҥоһуутугар улуус дьаһалтата, баһылык И. Е. Горохов 400 тыһыынчалаах үбүлээһини көрбүтэ. Сиэмэнинэн улуус баһылыга Г. Г. Горохов хааччыйбыта. Бюст арыллыытын тэрийээччи В. И. Захарова олус үчүгэйдик суруйан тэрээһин табылынна. Бу дьоро киэһэни И. Н. Слепцов кыра уола М. И. Слепцов тэрийэн оҥордо уонна оскуола кэллэктиибэ, чуолаан Иннокентий Титович Петров, Александр Васильевич Захаров үлэлэһэн тэрээһиммит этэҥҥэ ааста» .

Оксана Апитова

Санааҕын суруй

Бүтэһик сонуннар