Саха сирэ Арассыыйаҕа Конституцияны утары куоластааһыҥҥа иккис миэстэҕэ сылдьар. Бу туһунан дойду Киин быыбардыыр хамыыһыйата иһитиннэрэр.
Арассыыйа КБХ Конституцияҕа уларытыылары киллэриигэ куоластааһын бары боротокуолун ааҕан баран, барыллаан түмүгү таһаарда.
Ол курдук, дойду үгүс олохтоохторо уларытыылары киллэриини өйүүрүн биллэрбит: “сөпсөһөбүт” диэн 57,6 мөл. быыбардааччы куоластаабыт, ити 77,95%, оттон “утарабыт” диэн – 15,7 мөл., ол эбэтэр быыбардааччы 21,24%. Куоластааһыҥҥа быһа холоон 64,99% быыбардааччы кыттыбыт.
Ненец автономиялаах уокуругар эрэ улартыылары киллэрэри утарбыттар. Онно куоластааччы 43,78%-на сөпсөспүт, оттон 55,25%-на – утарбыт. Кинилэр Арассыыйаҕа соҕотоҕун кыккыраччы утарарын биллэрбиттэр. Маныаха эспиэрдэр Ненец автономиялаах уокуругун Архангельскай уобаласка холбоон бөдөҥсүтэ сатыылларын утаран, ол айдааныгар уйдаран утарбыт буолуохтарын сөп дииллэр. Иккис миэстэҕэ – Саха сирэ сытар. Биһиэхэ куоластааччы 40,65 бырыһыана утарбыт, ол кэннэ Камчатка кыраайа(37,16%), Омскай уобалаһа (36,66%), Хабаровскай кыраай (36,64%), Магадан уобалаһа (36,62%) уонна Мурманскай (36,32%) уобалас иһэр.
