Бүгүн биһиги Уус Алдан улууһун олохтооҕо, ытык кырдьаҕаһа, уруккута үөрэх мэтэдьииһэ Егор Константинович Васильев суругун таһаарабыт. Ааспыты ахтар, уруккуну санатар, үлэлээн ааспыт дьону үтүө өйдөбүлүнэн ахтан ааһар хайаан да наада диэн.
Мин 1985 сыл атырдьах ыйыгар Өрөспүүбүлүкэтээҕи учууталлар квалификацияларын үрдэтэр институт мэтэдьиичэскэй кэбиниэтин сэбиэдиссэйинэн үлэҕэ ылыллыбытым. Оччолорго дириэктэрбит Н.А. Расторгуева этэ. Биир ыйынан 4 нэдиэлэлээх куурус ыытарбар ол туһунан РОНО-ҕа суруктары ыыта охсорбор сорудахтаабыта. 2 сыл мэтэдьиис суох буолан, куурус ыытыллыбатах этэ. Онон учуутал бөҕө үөрэнэ кэлбитэ. Хата, син кууруспун этэҥҥэ түмүктээбитим.
Аны Саха АССР үөрэҕин миниистирин бастакы солбуйааччы Михаил Иванович Егоров сэтинньигэ Ойуунускайдаах саҕаттан (ол аата, 30-с сыллартан) тэриллэ илик өрөспүүбүлүкэтээҕи киэҥ ыҥырыылаах билим-быраактыка кэмпириэнсийэтин бэлэмнии охсон ыытар уонна тэрийэр бөлөҕү аныыр туһунан анал бирикээһэ таҕыста. Онон тута үлэ үөһүгэр түбэстим, түбүк тургутуулааҕа, уйан-хатан биллэрэ тирээтэ. Үөрэх министиэристибэтин үлэһиттэрин кытта кыһалҕа кыһайан дөбөҥнүк билсэргэ, тэҥҥэ үлэлииргэ тиийдим.
Миниистири солбуйааччы С.Е. Захарова, иниспиэктэрдэр А.Н. Анисимов, В.Н. Сафронеев, В.И. Абрамов, М.Е. Михалев, И.Г. Федоров уо.д.а. үлэлэстибит. Министиэристибэ дакылаатын Анисимов А.Н., Федоров И.Г., мин бэлэмнээн бардыбыт. Дакылаатчыт Михаил Иванович бэйэтэ буолла. Суруйааччылартан Василий Семенович Яковлев-Далан дакылаат оҥороро быһаарылынна. Национальнай оскуолалары чинчийэр институт Саха сиринээҕи филиалын дакылаатын сэбиэдиссэй, педагогическай билим хандьыдаата П.П. Борисов оҥорор сорудах ылла.
Научнай, айар түмсүүлэр, үрдүк, орто үөрэх тэрилтэлэрин, кинигэ кыһата, хаһыаттар, сурунааллар үлэһиттэрэ, араадьыйа, тэлэбиидэнньэ үлэһиттэрэ, оройуоннардааҕы, куораттардааҕы үөрэх салаатын салайааччылара, идэҕэ бэлэмниир үөрэх кыһаларын, уопсай үөрэхтээһин оскуолатын учууталлара, салайааччылара, оҕо кыһатын иитээччилэрэ – бука бары хабыллан бу кэмпириэнсийэҕэ ыҥырылыннылар.
Кэмпириэнсийэ бүрүсүдьүүмүгэр салайааччы Михаил Иванович Егоров, баартыйа обкуомун бэрэстэбиитэлэ, суруйааччы Егор Неймохов, дакылаатчыттар уонна оччотооҕу норуот аҕыс суруйааччыта олордулар. Дьэ, хайдаҕый! Мунньахпыт пленарнай чааһа баартыйа обкуомун этиитинэн нуучча тылынан ыытыллар буолла. Мунньахпыт оччотооҕу горкуом, горисполком дьиэтин саалатыгар буолла. Кыттааччы сааланы толору муһунна.
Кэмпириэнсийэ дакылааттарын дьүүллэһэн элбэх киһи тыл эттэ, санаа үллэһиннэ, сиэксийэлэринэн араас сэргэх кэпсэтиилэр буоллулар. Кэмпириэнсийэ түмүгүнэн үлэни тупсарарга туһуламмыт киэҥ ис хоһоонноох эрэкэмэндээссийэ ылылынна. Ону олоххо киллэриигэ туһуламмыт араас дьаһаллар, тэрээһиннэр хас даҕаны сыл устата салҕаммыттара. Билигин санаатахха, кэскиллээҕи да түстүүр тэрээһин ыытыллыбыт эбит!
Ол ылыллыбыт докумуоннартан биир саамай сүрүннэрэ, суолталаахтара, биллэн турар, «Үөрэх тэрилтэлэригэр саха тылын уонна литэрэтиирэтин үөрэтиини тупсарар туһунан кэнсиэпсийэ” этэ. Бу докумуон суруллан олоххо киириитигэр үлэ бөҕө ыытыллыбыта. Боппуруостар анал кэллиэгийэҕэ көрүллүбүттэрэ, миниистир бирикээстэрэ тахсыбыттара. Куурус, сэминээр элбээбитэ, мэтэдьиис ахсаана эбиллибитэ, фольклор, литэрэтиирэ бырааһынньыктара, ааҕыылар, күөн күрэстэр, өрөспүүбүлүкэтээҕи олимпиадалар, эксээмэннэр олохтоммуттара. Быһата, тылбытын тыынныыр үлэ оҥкулламмыта, барыта саас-сааһынан, докумуонунан, дьаһалынан бигэргэммитэ.
Саамай үчүгэйэ, үөрэх бу биридимиэттэригэр көрүллэр чаас эбиллибитэ, ону хааччыйыыга эмиэ туһааннаах үлэ ыытыллыбыта. Биирэ биириттэн иҥнэрэ, ким туохха эппиэттиирин билбэт буолара диэн онно кыраам даҕаны суоҕа. Каадыры бэлэмниир туһунан СГУ туһааннаах хаапыдыратыгар, Суруйааччылар сойуустарыгар сахалыы оҕо литэрэтиирэтин салгыы сайыннарыы туһунан үөрэх миниистирин 1 солбуйааччы М.И. Егоров салалтатынан сүрдээх дириҥ ис хоһоонноох кэпсэтиилэр тэриллибиттэрэ. Билигин үөрэх миниистирдэрэ итинник кэпсэтиилэргэ бэйэлэрэ кытталлар, ону сүрүннүүллэр, ырытыһаллар дуо?!
Биир эмиэ суолталаах сорук быһыытынан, бырагыраамалар, учуобунньуктар саҥардыллыахтаахтар диэн буолбута, оннук үлэ барбыта. Итиннэ ааптар буолуон сөптөөх учууталларга анаан, куурустар, сэминээрдэр тэриллибиттэрэ. Инньэ гынан, элбэх саҥа ааптар баар буолбута. Бу биридимиэттэри дириҥэтэн, кэҥэтэн үөрэтэр кылаастар баар буолбуттара – дьэ, хайдах курдугуй!
Учууталлар барахсаттар санаалара көнньүөрэн, көҕүтүһэн, айымньылаахтык үлэлиир буолбуттара. Өрөспүүбүлүкэтээҕи педагогическай ааҕыыларга дакылаат суруйан, үлэни атын биир идэлээхтэргэ билиһиннэрэр кыах улааппыта. Урут көйгөтүтүллүбүт үөрэх биридимиэттэригэр суолта ууруллан, өйөнөр буолбуттарыттан учууталлар сүргэлэрэ көтөҕүллүөн көтөҕүллүбүтэ.
Баһаам элбэх учуутал үлэтин түмүгэ көстөн, сыаналанан РФ, Саха АССР үтүөлээх учуутала үрдүк аатыгар тиксибиттэрэ, норуот үөрэҕириитин туйгунун ахсаана лаппа элбээбитэ. Учуутал аҥаарыттан ордуга аттестация түмүгүнэн «үрдүк», «бастакы» категорияламмыта.
Билигин ону санаан, киһи хараастар. Оччотооҕу ситиһии, таһым аны хатыланыа дуо? Михаил Иванович Егоров курдук патриот миниистир, кини курдук үрдүк таһымнаах чунуобунньук, тэрийээччи, салайааччы аны көстүө дуо?!
