Бэҕэһээ Госдуума тоҕо эрэ “биир ньыгыллар” киллэрбит уураахтарын бырайыагын көрбөтө. Туох да уһатыыта-кэҥэтиитэ суох КПРФ Донбасс өрөспүүбүүлүкэлэрин быһа билинэр уурааҕын бигэргэттэ. Украина тула иирсээн уотугар бэнсиин ыһыллыбыта саарбаҕа суох. Өскө Путин илии баттаатаҕына, Минскэй сөбүлэһиилэригэр “кириэс туруоруллар”. Дуогабары кэһээччи, сэриини күөттээччи Арассыыйа буолар. Арҕаа дойдулар биһигини утары эмиэ санкция эбии киллэрэллэрэ буолуо. Аны туран билиннэхпитинэ, ити өрөспүүбүлүкэлэри иитэргэ бүддьүөттэн улахан үп ирдэнэр. Ол дойду экэниэмикэтигэр охсуута хайдах буолуо биллибэт.
***
Госдуума быһаарыыта аан дойдуга “Арассыыйа Минскэй сөбүлэһиилэриттэн таҕыста” диэн сыыһа өйдөбүллээх чаҕылҕанныы тарҕанна.
Минскэй сөбүлэһиилэриттэн тахсыы Арассыыйаҕа улахан охсуулаах. Ити сөбүлэһиилэри биһиги Украина кыраныыссата тулхадыйбатын диэн туруорсан, ХНТ-нан ылларан, толорорун ирдии олорбуппут. Ону биир үтүө күн сотон таһааран баран, Украинаны быһыта тыытан барарбытын ким да өйдөөбөт.
Госдуума дьүүллэһэн баран, Украина былаастарыгар Донбаһы тыытыаххыт да, 2008 с. Соҕуруу Осетияҕа курдук сэриилэри киллэрэн көмүскүөхпүт диэн эппитэ буоллар, быдан ордук этэ.
Бэрэсидьиэн В. Путин ити соһуччу быһаарыы туһунан “Госдуума дьокутааттара Донбасс дьонугар ыалдьар быыбардааччыларын баҕа санааларын толороору, икки өрөспүүбүүлүкэ тутулуга суоҕун билиннэхтэрэ, ол эрээри, биһиги Донбасс кыһалҕатын Минскэй сөбүлэһиилэригэр эрэ олоҕуран быһаарыахтаахпыт” диэн эттэ.
Ити аата Госдуума ылыммыт ЛНР, ДНР тутулуга суохтарын билиммит уурааҕа бигэргэтиллибэккэ, “архыыптанан” хаалыан сөп быһыылаах.
***
Путин Украина бэрэсидьиэнэ Зеленскэйи кытта көрсөн баран, кинилиин кэпсэтэ кэлбит Германия саҥа канцлера Олаф Шольцу кытта оптуорунньукка буолбут көрсүһүү кэннэ, пресс-кэмпириэнсийэҕэ Минскэй сөбүлэһиилэрин тутуһарын өссө төгүл бигэргэттэ.
***
Арассыыйа Донбасс өрөспүүбүлүкэлэрин тутулуга суохтарын билиннэҕинэ, тигээйи уйата тоҕо тардыллар. Луганскай уонна Донецкай өрөспүүбүлүкэлэр Украинаттан урут уобалас буолан, олорбут сирдэрин толору биэрэри туруорсаллар. Биллэрин курдук, сирдэрин сороҕо Украинаҕа хаалбыта. Тутулуга суох буоллубут диэн дьорҕоотоон, ити сирдэрин сэриилээн ылаары да гыннахтарына көҥүл. Оччотугар кинилэр аттыларыгар сытар нуучча нэһилиэнньэтэ элбэх хас да Украина региона эмиэ туспа барабыт диэн айдаан тартахтарына, Украинаҕа улахан гражданскай сэрии туруон сөп.
Итини өйдөөн, Шольц Зеленскэйи кытта көрсүһүүтүгэр Украина кыраныыссата тулхадыйбакка хааларын Минскэй сөбүлэһиилэрэ эрэ көмүскүүр кыахтаахтарын долоҕойугар киирэр гына үчүгэйдик быһаарбыт быһыылаах. Көрсүһүү кэнниттэн Зеленскэй бу күннэргэ Үрдүкү Радаҕа Донбасс статуһун быһаарар, итиннэ быыбары ыытар уонна Төрүт Сокуонтан НАТО-ҕа киирии туһунан суруллубуту бырахтарар уураахтар бырайыактарын киллэриэм диэбит. Ити биһиги НАТО-тан ирдиир туруорсууларбыт сылдьаллар.
Ол эрээри, ити этиилэрэ Украина иһигэр бэйэтин утары буомба буолуохтарын сөп. Националистар таҥнарбыккын диэн айдаан тардан, уочараттаах майдааны тэрийиэхтэрин, Янукович курдук куоттарыахтарын сөп. Баччааҥҥа диэри Минскэй сөбүлэһиилэрин утара олорбут Радаларын дьокутааттара, өссө хайдах быһаараллара биллибэт.
Ити курдук иирсээн дириҥээн, Украина гражданскай сэриигэ тиийдэҕинэ, хас да сыл тырыта-хайыта тыытыллан, үлтү сылайан, кыраныыссатын тутан хаалаары уонна тутулуга суоҕун сүтэримээри, Путин тэрийэр сойууһунай судаарстыбатыгар көҥүл өттүнэн киирэргэ көрдөһөр күнэ үүнүөн сөп. Лукашенко этэринэн, сойууһунай судаарыстыбаҕа дойду тутулуга суоҕун, сирин-уотун сүтэрбэт.
***
Сэрии хайаан да буолар диэн, арҕаа дойдулар Украина тула тыҥааһыны күүркэтэн, туох эрэ атын кэтэх санаалаах геобэлиитикэ “оонньуутун” тэрийбит курдуктар.
Эмиэрикэ Украинаҕа туох куһаҕаны оҥоруон сөбүй? Балаһыанньа тыҥааһынын күүркэтэн, провокацияҕа тиэрдэн баран, уоскуйуо суохтар диэн Косовоҕа курдук миротворецтары киллэриигэ тиийиэхтэрин сөп. Эбэтэр, Украинаны Сирия, Афганистан курдук сэрии умуллубакка көрдүгэнниир дойдута оҥорууну сатаабаттара кэлиэ дуо?
***
Аны Байден кэнниттэн англичаннар сэриинэн ииригирэн эрэллэр. Премьер-миниистирдэрэ Б. Джонсон разведкатын дааннайдарыгар олоҕуран, эмиэ сэрии олунньу 16 күнүгэр саҕаланыа диэн турда. Тойоннорун тылын айымньылаахтык сайыннаран, The Sun уонна Mirror диэн таблоидтар хаарта ойуулаан, сэрии хаһан, хайдах саҕаланыахтааҕын “олох дьиҥнээх курдук” ойуулаан таһаарбыттар.
Кинилэр сабаҕалыылларынан, сэрии олунньу 16-гар, Киев бириэмэтинэн түүн үскэ саҕаланыахтаах үһү. 200 тыһ. саллааттаах Арассыыйа сэриитин бөлөҕө Украинаны үс өттүттэн кимэн киириэхтээх. Онон билигин сэриини күөттээһин Украинатааҕар Арассыыйатааҕар ордук Эмиэрикэҕэ, Англияҕа бара турар.
Оттон Арассыыйа байыаннай үөрэх бүтэн эрэринэн, Белоруссияттан Соҕуруу уонна Арҕаа байыаннай уокуруктар чаастарын хаһаарымаларыгар төннөрөн барда.
***
Эмиэрикэ сэрии буолар диэн куттаан, омук дойдулара посольстволарын сороҕун дойдуларыгар ыҥырбыттар. Сорохторо Львовка көспүттэр. Эмиэрикэ посольствота Львовка дьиктитик көспүт. Киевка аны төннүбэппит диэбиттии, бэл, кистэлэҥ сервердэрин, атын да ыарахан тэриллэрин барытын үлтү сынньыбыттар. Ол аата Киевка сотору төннөр санаалара суох. Кинилэри үтүктэн, Львовка посольстволарын Канада, Англия көһөрбүттэр.
Оттон, “Эмиэрикэ кутуруксуттара буолбатахпыт” диэбиттии, Киевка Евросойуус дойдуларын посольстволара куттаммакка хаалбыттар. Ол аата англосакстартан атыттарын биллэрбиттэр буолбатах дуо? Оптуорунньук күн Госдеп Украинанан сөп буолбакка, АХШ гражданнарын Белоруссияттан, Молдавияттан, Приднестровьеттан куотарга ыҥырбыт.
***
Оттон билгэһит Джо Байден кырдьык-хордьук саба түһүү буолуо диэбит күнэ үүнүөн аҕай иннинэ, суруналыыстары кытта көрсүбүт. Сыыстарбыппын диэбэтэх. Арай, Арассыыйа Украинаны сэриилээтэҕинэ “Хотугу сүүрүк-2” турбата үлэҕэ киириэ суоҕа диэн эрэ сэрэппит.
Сэрэйбит курдук, сэрии буолбатаҕына, “Путин Байден тиһэх сэрэтиититтэн чаҕыйбыт” диэн, Аан дойду үһүс сэриитин тохтоппут киһи курдук улуутуйара буолуо.
***
Оттон Украинаҕа сэрии күнүн хайдах көрсөөрү сылдьалларый? Бэрэсидьиэннэрэ В. Зеленскэй Арассыыйа саба түһэр сибикитэ суох диэн сэриини итэҕэйбэт эбит. Ол иһин, Байден “Х-чааһын” Зеленскэй бэйэтин рекламаланарга туһанаары гыммыт. Олунньу 16-ын “Сомоҕолоһуу күнүнэн” биллэрбит. Бу күн дойду үрдүнэн судаарыстыбаннай былаахтар ыйаныахтаахтар. Дьон бары былаахтарын өҥүнэн оҥоһуллубут лиэнтэлэри иилиниэхтээхтэр.
Бүгүҥҥү күн Украиналаах Арассыыйаҕа хайдах ааспытын көрүөхпүт. Сибилигин, Борис Джонсон сэрии саҕаланыахтаах үс чааһа ааста да, туох да биллибэт...
Владимир Степанов.
