Мииринэй куорат устуоруйата быыкаа “балаакка куоратыттан” саҕаламмыта уонна Сэбиэскэй Сойуус араас муннугуттан күүстээх санаалаах, хорсун дьон куттуун-сүрдүүн тардыһар, дьулуһар сирэ буолбута. Манна Таас Үрэх, Сүлдьүкээр, Арыылаах бөһүөлэктэрин олохтоохторун кытта билигин аан дойдуга аатырар алмаас тааһы хостоон, саҥа бөһүөлэктэри уонна ону сэргэ балыыһалары, оскуолалары, оҕо уһуйааннарын тутан барбыттара. Күрэһи (успуорт) сайыннарбыттара, айар-тутар дьоҕуру, ол иһигэр төрүт култуураны, көҕүлээбиттэрэ. Ити кэннэ баара-суоҕа түөрт сыл иһигэр Мииринэй “куорат” аатын-суолун ылбыта.
Онтон бэттэх 70 сыл ааста да, Мииринэй куорат дьону ыҥырар-угуйар күүһэ уостубата. Күн бүгүн АЛРОСА хампаанньа куораты сүрүннүүр, тутан олорор тэрилтэ эрэ буолбакка, бүтүн өрөспүүбүлүкэ тумус туттар тэрилтэтэ буолла. Мииринэй билигин үксүгэр дьоҥҥо-сэргэҕэ улахан бырамыысыланнай куорат, алмаас хостонор киинин эрэ курдук биллэр. Куорат атын олоҕо-дьаһаҕа, үлэтэ-хамнаһа хайдах эрэ болҕомтото суох хааларга дылы. Оттон мииринэйдэр бэйэлэрэ “куораппыт олус көхтөөх, араас дэгэттээх, толору ис хоһоонноох култуурунай олохтоох, күрэс, дьон сынньанар, иллэҥ кэми атаарар эйгэтэ үчүгэйдик сайдан турар” дииллэр. Манна дьон-сэргэ табыгастаахтык олорор усулуобуйата барыта тэриллэн турар. Ону куорат дьаһалтата АЛРОСА хампаанньалыын тэрийбит, кулун тутар 29–30 күннэригэр буолан ааспыт “Притяжение Мирного” бэстибээл ыалдьыттара илэ көрөн итэҕэйдилэр. Бэстибээлгэ чугастааҕы нэһилиэктэр уонна улуустар олохтоохторо кэлэн бардылар.
“Биһиги манна аҥаардас үлэнэн эрэ буолбакка, толору, табыгастаах уонна хаачыстыбалаах усулуобуйаҕа олорорбутун көрдөрөр соруктаахпыт. Хампаанньа оннук олоҕу тэрийэргэ кыһаллар. “Притяжение Мирного” бэстибээл биһиги куораппыт олоҕун барытын буолбатаҕына, үгүс үтүө өрүтүн кэпсиир-көрдөрөр. Ол иһигэр духуобунай, култуурунай, спортивнай олохпутун, сынньалаҥ эйгэтин.
Хампаанньабытыгар барыта 35 тыһыынча кэриҥэ киһи үлэлиир. Онтон ыал буолуу кээписиэнэ 3,3 киһи диэн буолар. Ол аата АЛРОСА барыта 100-тэн тахса тыһыынча киһи – хампаанньабыт үлэһиттэрин уонна кинилэр дьиэ кэргэннэрин – олоҕун хааччыйар. Кинилэр этэҥҥэ буолуулара, байылыат олохторо – бүгүн даҕаны, кэлэр да өттүгэр – биир саамай улахан суолталаах социальнай сорукпут”, – диэн АЛРОСа генеральнай дириэктэрэ Павел Маринычев кэпсээтэ.
Алмаастаах хампаанньа салайааччыта этэринэн, Мииринэйгэ олус эйэҕэс уонна ыалдьытымсах дьон олорор. Мииринэй өссө биир уратыта – кини олорорго куттала суох. Оҕолор уулуссаҕа киэһэ хойукка диэри күүлэйдиллэр-оонньууллар, төрөппүттэр кинилэр тустарыгар долгуйбаттар. Оттон куорат олорорго-үлэлииргэ куттала суол буолуута – дьону-сэргэни тардар биир сүрүн суол. Онон хампаанньа куорат дьаһалтатын кытта ити таһымы үрдүктүк тутарга дьулуһар.
“Сүрүн болҕомтобутун, бастатан туран, кэлэктииппитигэр уонна улууспут олохтоохторугар уурабыт. “Киһи алмаастааҕар күндү” диэн этии баар. Чахчыта да оннук. Биһиги Мииринэйгэ олох олорор уонна үлэлиир үтүө, табыгастаах усулуобуйаны тэрийэргэ бары күүһү урабыт”, – диэн Павел Маринычев бэлиэтиир.
“Притяжение Мирного”
Икки күннээх бэстибээл бырагырааматын чэрчитинэн култуура уонна күрэс араас тэрээһинэ, норуот күүлэйэ буолан ааста. Ону барытын биир ыстатыйаҕа батарар кыаллыбатынан, сүрүн өттүттэн быһа тутан билиһиннэрэбит.
Хайа хайыһарын уонна сноуборд күрэһэ
Бу күннэргэ “Алмазная долина” хайа хайыһарын базатыгар хайа хайыһардьыттара уонна сноубордистар уоттаах-күөстээх күрэхтэһиилэрэ ыытыллан, база туоната оргуйан олордо. Онуоха халлаан даҕаны туран биэрдэ. Мииринэй, Айхал, Удачнай, Чернышевскай, Ленскэй, Дьокуускай куораттартан уонна Мэҥэ Хаҥалас улууһуттан 73 күрэстэһээччи кэлэн, хайалара ордук дьоҕурдааҕын, сыыдамын быһаарыстылар, илин-кэлин түһүстүлэр. Алмаастаах хампаанньа барыта 1,6 мөл. солк. суумалаах бирииһи олохтоото.
Киһи сэргиир чахчыта:
АЛРОСА генеральнай дириэктэрин солбуйааччыта Алексей Дьячковскай төһө даҕаны күрэстэһиигэ кыттыбатар, хайа хайыһарын олус бэркэ баһылаабыт, сатабыллаах хайыһардьыт эбит.
“Алмазная долина” хайа хайыһарын базата куораттан 12 килэмиэтирдээх сиргэ баар. Хайыһарынан түһэр суолун уһуна 380 миэтэрэ, үөһэ таһаарар анал подъемниктаах. Хайа хайыһарын күрэһин сайыннарарга көмөлөстүн диэн, былырыын АЛРОСА хампаанньа хаары чиҥэтэр анал массыынаны атыыласпыт. Күрэстэһии кыттааччылара этэллэринэн, ол массыына кэлиэҕиттэн суол-иис биллэ тупсубут, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэхтэһиилэр ыытыллар кыахтаммыттар. Мииринэйтэн төрүттээх, 25 сыл сноубордаабыт уопуттаах Юрий Спиридонов “быйыл хайыһар базата тубуста, күрэстэһии олус элбэх киһини хабан, киэҥ далааһыннаахтык ыытылынна” диир. Бу дьоро тэрээһиҥҥэ сылдьыбыт ыалдьыттар, кыттааччылар уонна кырачаан көрөөччүлэр күрэхтэһиилэри таһынан ырыа-тойук, үҥкүү-битии арааһын көрдүлэр, оонньоотулар-көрүлээтилэр. Оттон итии чэйи, минньигэс, тотоойу аһы уонна үөлүллүбүт эти дьон-сэргэ саҥа кафеҕа амсайда.
“Үлэһиттэрбит уонна Мииринэй куорат олохтоохторо көхтөөх, чөл доруобуйалаах буолалларын туһугар, биһиги кэлимник сайыннара сатыыр биир сүрүн хайысхабыт күрэс буолар. Хайа хайыһарын базатын сайыннарыы – ол үлэ сорҕото. Мииринэй олохтоохторо “дьиэ–үлэ–дьиэ” тэтиминэн эрэ олорор буолбатахтар, кинилэр барыга-бары олус көхтөөхтөр. Уопсайынан, биһиги улуус имиджигэр, аатыгар-суолугар күүскэ үлэлиибит, дьон аҥаардас үчүгэй хамнаһы ылалларын туһугар эрэ буолбакка, эргиччи табыгастаах эйгэҕэ олороллоругар кыһаллабыт.
Былырыын анал матырыйаалынан бүрүллүбүт, сайынын тюбинынан сырылыыр уонна хайа бэлэсипиэтинэн айанныыр суоллары тургутан көрбүппүт. Куортамнанар дьоҕус дьиэлэри, кафены туппуппут, үрэх кытылыгар уот оттон ас астанар сири тэрийбиппит. Кэлэр өттүгэр биһиги манна дьон сылы эргиччи сылдьар, үлэһиттэрбит да, улуус олохтоохторо да сөбүлүүр, мэлдьи кэлэ туруохтарын баҕарар түһүлгэлэрэ буолуон баҕарабыт”, – диэн Алексей Дьячковскай кэпсээтэ.
База ыалдьыттарыттан сураспыппыт, дьон куортамнанар дьоҕус дьиэлэри, кырдьык, сэҥээрэр, хото уларсан туһанар эбит. Бэлиэтээн эттэххэ, хайа хайыһарын базата Мииринэй үчүгэй таһымнаах соҕотох уопсастыбаннай түһүлгэтэ буолбатах. Ааспыт сыл Мииринэй “Заречнай” түөлбэтигэр үөрүүлээх быһыыга-майгыга “Иирэлээх” диэн дьон-сэргэ сылдьар түһүлгэтэ арыллыбыта. Саҥа түөлбэҕэ оҕо оонньуур сирдэрэ, быа паарката (веревочный), күрэс былаһааккалара, фудкор, сынньанар бэсиэккэлэр уонна лааппылар бааллар. Оттон кыһынын үрэххэ каток арыллар.
Араас омук аһылыгын дьоро киэһэтэ
Мииринэй улууһун Урбаан сайдыытыгар уонна уопсастыбаннай көҕүлээһиннэргэ киинин салайааччыта Юлия Добровольская иһитиннэрбитинэн, Мииринэйгэ Саха сирин норуоттарын ассамблеятын улуустааҕа салаата олус көхтөөхтүк үлэлиир, кэмиттэн-кэмигэр араас трээһини ыытар, куорат, улуус олохтоохторугар омуктар култуураларын билиһиннэрэр эбит.
“Мииринэй улууһугар элбэх омук олорор. Ол – биһиги судаарыстыбабыт киэн туттуута, баайа. Хас биирдии омук бэйэтэ туһунан култууралаах, астаах-үөлээх, ырыалаах-үҥкүүлээх, төрүт үстүрүмүөннээх. Бу күн биһиги улуус олохтоохторугар уонна ыалдьыттарыгар атын омуктар төрүт култуураларын кинилэр төрүт астарын нөҥүө билиһиннэрдибит. Ол курдук, нуучча, саха, татаар-башкир, бүрээт, эрмээн уонна азербайджан аһылыктара астанна. Ыалдьыттарбыт, этэргэ дылы, Улуу дойдубут устун “күүлэйдээтилэр”. Тэрээһини маннык киэптээн бастакыбытын ыыттыбыт. Бүгүн астаммыт аһылыгы Мииринэй эрэстэрээннэригэр-кафеларыгар эмиэ мэлдьи амсайыахха сөп”, – диир Юлия Добровольская.
Быйыл Мииринэй куоракка “Арчы дьиэтэ” култуура-этнография киинэ арыллыахтаах. “Арчы дьиэтэ” Мииринэйгэ олорор норуоттар култуураларын быстыбат ситимин туоһута буолуохтаах. Куорат уонна улуус олохтоохторо-ыалдьыттара Саха сирин баай култууратын билсэр кыахтаныахтара. Бу бырайыагы Саха сирин нуоруоттарын төрүт култуураларын уонна устуоруйаларын харыстабылыгар кырата суох кылаатын киллэрэр АЛРОСА хампаанньа үбүлүүр.
“Чернышевскайдааҕы FORель”
Баскыһыанньаҕа Мииринэй киин болуоссатыгар буолан ааспыт “Чернышевскайдааҕы FORель” бэстибээлгэ форель уонна майаҕас бииһигэр киирсэр балыктартан 250 лиитирэ балык миинин буһардылар. Тэрийээччилэр эттэллэринэн, “Чернышевскайдааҕы FORель” “Притяжение Мирного” бэстибээл “саамай минньигэс” түһүлгэтэ буолбут.
Балык миинигэр астаммыт балыгы күндү балыгы үөскэтиинэн дьарыктанар Чернышевскайдааҕы балык собуотугар төрөтөн-ууһатан, көрөн-истэн улаатыннарбыттар. Собуот дириэктэрэ Василий Черепанов кэпсээбитинэн, кинилэр өрөспүүбүлүкэ күөллэригэр балыгы үөскэтэн ыыталларын таһынан, холобур, форель курдук балыгы, атыыга диэн эмиэ иитэллэр эбит. Форель диэн Саха сиригэр үөскээбэт дьикти, ол эрээри, олус күндү балык ыамаларын уопуттаан-эспэримиэннээн көрөр туһугар, аан бастаан 2021 сыллаахха АЛРОСА хампаанньа өйөбүлүнэн аҕалбыттар.
“Олус минньигэс, хоп-хойуу балык миинин “АЛРОСА-торг” бренд-шеф асчыта, “Chefs team Russia” Арассыыйа уонна СНГ шеф-асчыттарын ассоциациятын чилиэнэ Андрей Никишин салайааччылаах “Зарница” эрэстэрээн хамаандата, кулинария ускуустубатын маастарада, астаатылар”, – диэн “Зарница” эрэстэрээн салайааччыта Татьяна Шарова кэпсээтэ.
Итини таһынан, ити күн Мииринэйгэ норуот күүлэйэ, араас куонкурус-оонньуу буолла, кэнсиэрдиир-аралдьытар бырагыраама тэрилиннэ, куорат уулуссаларынан “Алмаас суола” квест ыытылынна, “Притяжение Мирного” хаартыскаҕа түһэрии күрэһин түмүгэ таҕыста.
Алексей Тонких: “Мииринэй – оҕо улаатарыгар саамай табыгастаах куорат”
2026 сыл бүтүөр диэри Мииринэй куоракка “Уһук Илиннээҕи федеральнай уокурукка тиийимтиэ куортамнанар дьиэ” бырагыраама чэрчитинэн, аан бастакы куортамнанар дьиэ тутуллан үлэҕэ киириэхтээх. Бу 16 этээстээх, 158 кыбартыыралаах дьиэ Мииринэй куорат ирбэт тоҥҥо турар саамай улахан дьиэтэ буолуохтаах. Хас биирдии кыбартыыра “киир да – олор” таһымынан оҥоһуллар – тута өрөмүөннээх, киһи киирээт туттан барар миэбэллээх уонна бытовой тиэхиньикэлээх.
Ити дьиэ көмөтүнэн салгыы саҥа дьиэлэри тутар инфраструктура олуга охсуллуохтаах. Мииринэй хаарбах дьиэлэригэр олорор дьону саҥа дьиэлэргэ көһөрөр кэмҥэ ити боппуруос хаһааҥҥытааҕар да суолталаах. Ону сэргэ улуус даҕаны, АЛРОСА даҕаны үлэлии кэлэр кэскиллээх эдэр каадырдар улууска олохсуйа хаалыахтарын баҕараллар. Ол иһин хампаанньа ити бырайыак олоххо киирэригэр көмөлөһөр уонна бу курдук олорорго табыгастаах, аныгылыы барааннаах дьиэлэргэ хампаанньа үлэһиттэрэ биир бастакынан киирэн олороллорун туһугар, куортамнанар дьиэ бырагырааматын салгыы сайыннарар былааннаах. Павел Маринычев этэринэн, дьиэ-уот тутуллара куорат салгыы сайдарын, олох хаачыстыбата тупсан иһэрин туоһулуур.
“Биһиги куораппытыгар дьону-сэргэни, чуолаан ыччаты, тардыахпытын, кинилэргэ Дьокуускайтан ураты куораттарга эмиэ олоруохха-үлэлиэххэ сөбүн көрдөрүөхпүтүн баҕарабыт. Мииринэй – оҕо улаатарыгар бары өттүнэн саамай табыгастаах куорат. Биһиэхэ уһуйаан уочарата диэн суох, ыйга баара-суоҕа 100 солкуобай эрэ төлөбүрдээх, оҕолорго аналлаах 40-тан тахса успуорт араас көрүҥүн сиэксийэтэ үлэлиир, айар-тутар дьоҕуру сайыннарар куруһуоктар бааллар.
Үлэ миэстэтэ үөрэх уонна идэтийии таһымыттан тутулуга суох бырамыысыланнай да, муниципальнай да тэрилтэлэргэ баар. Хамнаһа үчүгэй – АЛРОСА орто хамнаһа бүтүн Арассыыйа да, Саха сирин да орто хамнаһыттан биллэ үрдүк”, – диэн Мииринэй куорат баһылыга Алексей Тонких кэпсээтэ.
Мээр этэринэн, кэлин Мииринэйгэ туризм сайдан эрэр. “Мир” кимберлит трубкатын, карьеры бэйэтин, алмаастан оҥоһуллар паннолары көрүөн баҕалаах элбэх.
Туризм сайдарыгар тирэх буолуохтаах инфраструктура да баар: көстүүнэй өҥөтө, аһылык тэрилтэлэрэ. Итини таһынан, кэлин Мииринэйгэ анал туурдары тэрийэр үлэ ыытыллар.
Бу ыстатыйабын Алексей Дьячковскай “Калейдоскоп талантов” диэн Мииринэй улууһугар баар араас омук кэлэктииптэрин түмпүт бэстибээл кэнсиэригэр эппит тылларынан түмүктүөхпүн баҕарабын: “Бу бэстибээл – бастакы эрэ тэрээһиммит. Биһиги өссө да көрсүөхпүт, түмсүөхпүт, ситиһиибит, кыайыыбыт туһунан кэпсэтиэхпит, дьоҕурбутун көрдөрүөхпүт. Биһиги, АЛРОСА уонна Мииринэй улууһун дьоно, барыгытын ыалдьыттыы кэлиҥ диэн ыҥырабыт!”
