Саха бухатыыра Богдан Прокопьев

Балаҕан ыйын 23-алтынньы 3 күннэригэр Швецияҕа Хальмстад куоракка 23 саастарыгар диэри ыччаттарга пауэрлифтиҥҥа аан дойду чөмпүйэнээтэ буолан ааста. Биир дойдулаахпыт Богдан Прокопьев үс көрүҥ түмүгүнэн боруонса мэтээли ылла. Бу иннинэ сахаттан ыччаттарга ыарахан ыйааһыҥҥа Максим Гурьянов аан дойду чөмпүйүөнүн аатын сүгэн турар. Богдан бэйэтэ аатырбыт бөҕөстөр Бычырдаан, Буучугурас, Мордьонноохоп дойдуларыттан – Үөһээ Бүлүүттэн – силистээх-мутуктаах. Буутун этэ буһарыгар, холун этэ хойдоругар, сиһин этэ ситэригэр ааттаах-суоллаах убайдарын тэлбит суоллара дьайбыта да буолуо, ону сэргэ аҕатын үтүө холобуругар улаатан, успуорка хатарылыннаҕа. Швецияҕа ситиһиитин саха бухатыыра Богдан Прокопьев бу курдук кэпсиир.

– Богдан, аан дойду түһүлгэтигэр тэҥнээхтэргин кытта эрийсэн, мэтээлгэ тигистиҥ, маладьыас, эҕэрдэлиибин! Күрэхтэһии туһунан кэпсээ, хайдах бэлэмнэнэн тиийдиҥ?

– Аан дойду чөмпүйэнээтигэр барарбыт эрдэттэн биллэр этэ. Онон биир ый инниттэн күүстээх бэлэмнэниигэ киирээри, тириэньэрбэр Архангельскайга барбытым.

– Ээ, ол Архангельскай тириэньэрин кытта хайдах булустуҥ?

– Интэриниэккэ, социальнай ситимнэргэ көрөн билэр этим, бэйэм курдук ыарахан ыйааһыҥҥа кыттыбыта, кэккэ ситиһиилээх, норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах успуорт маастара. Антон Викторович Солодов биир үтүөлээх маастары, икки международнигы, 50-ча маастары ииппит киһи. Билигин элбэх ыччаты кытта үлэлэһэр, куйаар ситимэ сайдан турар кэмигэр хантан баҕарар холбонуохха сөп. Антон Викторовичка Арассыыйа араас муннугуттан дьарыктаналлар. Улахан киһи кыра киһиттэн дьарыга олох атын буолар, тиэхиньикэтэ, дьарыгын систиэмэтэ барыта уратылаах. Онон миэхэ сөп түбэһээрэй диэммин суруйбуппун, ылыммыта. Ити 2019 сыл балаҕан ыйыгар этэ, онтон ыла көрдөрүүм лаппа тубуста. Манна, куоракка, бэйэм бэйэбэр дьарыктанар этим буоллаҕа, анал бырагыраама оҥорор дьон бааллар, олортон туох, ханнык дьарыгы оҥоруохтаахпын эрэ билэр этим. Билигин эрчиллииттэн саҕалаан аспар тиийэ тириэньэрим бырагырааматын тутуһабын. Үс ыйынан бастакы көрдөрүүлэрим кэлэн барбыттара. Бастаан Литваҕа Дьобуруопа көмүһүн ылбытым, 2020-2021 сылларга иккитэ Арассыыйаҕа, ону тэҥэ Арассыыйа Куубагар кыайдым, ыстаангалаах олорон турууга (присед – 335,5 кг) рекорд олохтообутум уонна бу аан дойдуга миэстэлэстим. Приседка тус көрдөрүүбүн тупсардым.

Биллэн турар, тэйиччиттэн дьарыктанар уустук, холобур, биир ыйдааҕы онлайн дьарыгы миэстэтигэр тиийэн биир күн иһигэр ситиһиэххэ сөп. Онон бу аан дойду күрэхтэһиитин иннинэ Антон Викторовичка дьарыктаныым улаханы эптэ. Уопуттаах, билиилээх маастар, киниэхэ тиийбит киһи эрэ барыта син биир туох эрэ көрдөрүүлэнэр.

– Арассыыйаттан хаһыа буолан кыттынныгыт? Бэйэҥ көрдөрүүгүн хайдах сыаналаатыҥ, былааҥҥын толордуҥ дуо?

– Арассыыйа олимпийскай хамаандатыттан ыччакка уонна оҕолорго 30-ча буолан кытынныбыт. Хамаанданан бастаатыбыт. Мин ыйааһыным пауэрлифтиҥҥа саамай биһирэмнээх ыйааһын буолар. Бэйэм көрүҥмэр уонча дойду баара. Сүрүн утарылаһааччыларым грузин уонна итальянец этилэр. Эрбии биитинии тэбис-тэҥҥэ испиппит. Былааммын кыранан толорботум. Олорон турууга 350 кг ылыахтаах этим, ыстаанганы анньыыга – 210 кг, тягаҕа 320 кг былааннаабытым. Мин санаабар, уһун айаҥҥа уонна аһылыкпар оҕустардым. Эт диэни олох көрбөтүм, аны атын аһы, оннооҕор кууруссаны, этим-сииним тута билэр. Күрэхтэһиигэ диэри 4 кг сүтэрбитим, ол барыта уопсай турукка биллэрэр. Айантан сылайбатаҕым уонна аспар табыллыбытым буоллар, көрдөрүү, баҕар, атын буолуо этэ. Күрэхтэһии түмүгүнэн тириэньэрим хайҕаабыта, салгыы үлэлиибит.

– Дьарыкка былааннанар ыйааһыҥҥытын ылан көрөөччүгүт дуо?

– Суох, үчүгэйдик бэлэмнэнэн тиийдэххэ, күрэхтэһиигэ биир холонуугар хайаан да былааннаммыт ыйааһыҥҥар баран көрөҕүн. Мин ити муостаттан ыстаанганы көтөҕүүгэ бастаан 310 кг чэпчэки соҕустук ылбытым, ол иһин харахта симнэ 332,5 кг баран көрбүтүм, көтөҕөрүн көтөхпүтүм эрээри, тарбаҕым ыһыктан кэбиспитэ. Уоннааҕыта уопсай түмүккэ иккис буолуохтаах этим. Ыччакка бу – бүтэһик сылым, эһиил улахан дьоҥҥо тахсабын. Онно 150 кг ыйааһыннаах буулаҕа күүстээх эр бэртэр бааллар, онон ыйааһыммын эбиэхтээхпин. Норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах успуорт маастара нуорматын толоруохпун баҕарабын, маныаха 925 кг ылыахпын наада. Бу көрдөрүүнү аан дойдуга эбэтэр Дьобуруопаҕа толордоххуна биирдэ ааҕыллар.

– Күрэхтэһииҥ видеотын көрбүтүм, көхсүгэр сүрэх уруһуйдаммыт этэ дии?

– Ити тириэньэрим уруһуйдаабыта (күлэр)

– Күүрбүккүн-долгуйбуккун төһө көрдөрөҕүнүй? Сорохтор хаһыытыы-хаһыытыы тахсааччылар дии, эн помуоска хайдах бэлэмнэнэн (ностуруойкаланан) тахсаҕыный?

– Суох, улаханнык көрдөрбөппүн. Арай кыайдахпына, кыратык биллэриэхпин сөп. Күрэхтэһэ тахсарбар уоскуйан баран тахсабын. Уопсайынан, холку майгылаах, эйэҕэс киһибин, мээнэ кыыһыран, тымтан турбаппын.

– Швеция хайдах дойду эбитий?

– Сөбүлээтим, дьиктиргээбиппит диэн, маҕаһыыҥҥа олох уу атыыламмат эбит. Аҕыйах кэлбитин спортсменнар атыылаһан кэбиһэллэрэ. Онтубут кыраан уутун хото иһэллэр эбит, уулара оннук ып-ыраас. Биһиги ону билбэккэбит, маҕаһыынтан уу бөҕөтүн хаһаана сатыыр этибит. Сыана ыарахан, ас-үөл чэпчэки буолбатах. Чөмпүйэнээт аан дойдуга биллэр Eleiko успуорт хампаанньатын улахан базатыгар барбыта. Усулуобуйа барыта олохтоммут этэ. Хамсыгынан сибээстээн, көрөөччүлэри киллэрбэтэхтэрэ. Күрэхтэһии олус үчүгэйдик ааста. Спортсменнары кытта билистим, кыра наадабын аангылыйалыы быһаарсар буоламмын, бэркэ өйдөһөн сырыттым.

– Пауэрлифтинынан хаһааҥҥыттан дьарыктанаҕыный?

– 9 кылаас кэнниттэн Дьокуускайга кэлбитим, тимиринэн хачайданыахпын эрдэттэн баҕарар этим. Дьарыктанан көрөн баран тута сөбүлээбитим, улаханнык дуоһуйабын.

– Оскуолаҕа сылдьан ханнык көрүҥүнэн дьарыктаммыккыный?

– Мин аҕам мас тардыһар, хапсаҕайдьыт, тустуук. Маска “Манчаары оонньуутун” призёра. Биһиги бииргэ төрөөбүт үс уолбут, убайым тустар, мин мас тардыһар этибит. Ол эрээри улахан күрэхтэһиилэргэ кыттыбатаҕым. Быраатым эмиэ кыралаан тимиринэн хачайданар. Онон бары успуорка сыһыаннаах уолаттарбыт. Кыра эрдэхпититтэн араас көрүҥнэргэ миккиллэн улааппыппыт.

– Бары бу курдук бөдөҥ-садаҥ ыччаттаргыт дуо?

– Аҕам үрдүк уҥуохтаах – 180 см, быраатым, убайым миигиттэн өндөстөр, мин 178 см, саамай кыраларабын.

– Туох үөрэхтээххиний, ханна үлэлиигиний?

– Мин бастаан Үөһээ Бүлүү техникумугар социальнай үлэһит идэтин баһылаабытым, билигин кэтэхтэн Агротехнологическай университекка ойуур хаһаайыстыбатыгар үөрэнэбин, бэйэм улууспар лесничествоҕа үлэлиибин. Дьарыкпар, барыыбар-кэлиибэр үлэлиир тэрилтэм, улууһум, Экология, Успуорт министиэристибэлэрэ улахан көмөнү оҥороллор.

– Кэргэннээххин, оҕолордооххун билэбин, Раялыын ханна билсибиккиний?

– Раялыын 2016 сыллааха билсибитим. Кини КВНҥа кыттар этэ, оттон миигин уолаттар эҥин наада буоллахтарына миниатюраларга ыҥырааччылар, онно сылдьан Раяны бэлиэтии көрбүтүм. 2017 сыллаахха тапталбытын холбоон саахсаламмыппыт. 2018 сыллаахха – Роберт, 2020 с. Василий күн сирин көрбүттэрэ. Кыра уолу эһэлэрин ааттарынан сүрэхтээбиппит, аҕаларбыт иккиэн Василийдар.

– Профессиональнай успуорка сылдьар, буолаары буолан, пауэрлифтиҥҥа ыарахан ыйааһыҥҥа кыттар киһи, аскын-үөлгүн кыайа тутуоххун наада буолуо? Рая төһө асчытый?

– Аспын баҕас, дьэ, үчүгэйдик аһыыбын. Чахчы, көннөрү киһитээҕэр элбэҕи иҥэринэбин. Сахалыы-махалыы өрөһөлүү ууран эти, балыгы сөбүлүүбүн. Индейка, куурусса этигэр эмиэ кыралаан үөрэниэхпин наада дуу дии санаатым. Холобур, бу Швецияҕа сылдьан куурусса этин олох астымматаҕым, аһаабатах да кэриэтэ. Успуорт анал аһылыктарынан соччо үлүһүйбэппин, протеин эҥин испэппин, ол эрээри улахан ыйааһыҥҥа кыра көмө син биир наада, онон чөлбөр түһэрбэр туһанааччыбын. Рая бастаан билсэрбитигэр олох астаабат этэ. Аа-дьуо үөрэттэҕим дии. Кыһаллан астаатаҕына, Рая аһа олус минньигэс буолар. Онно-манна эрэстэрээҥҥэ аһыырдааҕар дьиэм аһым быдан ордоробун.

– Улахан успуорка сылдьарыҥ быһыытынан, сүрүннээн, олоҕуҥ хайысхатынан дьиэ кэргэниҥ иилии эргийэр буолуохтаах?

– Оннугар тахсар. Мин билигин өрөгөйбөр сылдьар кэмим буолар. Маныаха улахан өйөбүлү чугас дьонум оҥороллор, усулуобуйа олохтууллар. Раям барытын тулуйар, көмөлөһөр, эрэнэр киһим буоллаҕа. Билигин бу ыйтан ордон баран дьиэбэр тиийдим, дьоммун, оҕолорбун олус аҕынным!

– Богдан, кэпсэтииҥ иһин махтал, инникитин ситиһиилэри, кыайыылары-хотуулары! Рекордар олохтоно турдуннар, сыалгын толору ситиһэргэр баҕарабын!