Дьокуускай куорат килбэйэр киинигэр, Октябрьскай уулусса 26/4 дьиэтигэр, “Аврора” килииньикэ иһинэн “Көхтөөх уһун үйэлэнии” киинэ 33-с сезона үлэтин түмүктүүр күнүгэр тиийэ сылдьан, дуоһуйа сынньаммыт кырдьаҕастардыын атах тэпсэн олорон кэпсэттим. Сынньанан, эмтэнэн, сүрдээҕин сэргэхсийбиттэр, дьүһүннүүн сырдаабыттар. Бу киинтэн бириэмэлэрин туһалаахтык атааран, үөрэн-көтөн бараллар эбит. Ол курдук, ыллаабат ыллыыр, үҥкүүлээбэт үҥкүүлүүр, нэһиилэ тайахха тэптэрэн кэлбит торуоскатын быраҕан, ойуоккалаан-тэйиэккэлээн барар. Оннук күүрээннээх олоххо олороллор манна сынньана кэлбит ытык кырдьаҕастарбыт.
Күннэрэ сарсыарда чэбдигирдэр сэрээккэттэн саҕаланар. Киин үлэһитэ Н.Н. Иванов хас сарсыарда аайы сынньанааччылары 15 мүнүүтэ устата эттэрин-сииннэрин уһугуннарар, чэбдигирдэр.
Бу кииҥҥэ кэлбит киһи 10 хонукка “күнүскү” уонна “хонуктаах” диэн анал бырагырааманан киирэн сынньанан, эмтэнэн, чэбдигирэн, култуурунай өттүнэн сайдан тахсар усулуобуйалара олохтоммут. Ол курдук, мэдиссиинэ өттүнэн тэрэпиэп, кардиолог, ЛОР, окулист, невролог быраастар көрөллөр-истэллэр, маны сэргэ ЭКГ, УЗИ бараллар, анаалыс туттараллар. Күҥҥэ 4-тэ аһаталлар. Сынньанааччы ураты болҕомтотун, сэҥээриитин 40-ча сыл устата бэйэтин ааптарыскай ньыматынан илбийэр (хааннааһын, түөннээһин, бааҥкалааһын, мүөтүнэн илбийии, мануальнай тэрэпиийэ) Ф.К. Сметанина мэтиэдьикэтэ улахан сэҥээриини ылар. Бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэн кэлээччи үгүс. Кииҥҥэ сынньаныан баҕалаах дьон, бу нүөмэринэн 89142710088 эрийэн сиһилии билсиэххитин сөп.
Олохпут күн аайы кэриэтэ – бырааһынньык
Мария СОЛОВЬЕВА, 68 саастаах, Дьокуускай олохтооҕо:
– Социальнай ситимҥэ анал бырагырааманан үлэлиир киин баарын билбитим. Манна киирэн сынньаммыппын кэмсиммэтим. Наһаа үчүгэй кэлэктиип, эйэҕэстэрэ, болҕомтолоро, хас биирдии исписэлиис тустаах идэтин дэгиттэр баһылаабыт. Мэлдьи үөрэ-көтө көрсөллөр, ол иһин киһи сүргэтэ көтөҕүллэр. Саамай сөбүлээбитим – эмтииллэрэ. Укуол туруораллар, систиэмэ биэрэллэр. Аны массаас, киһи олох тылынан кыайан тиэрдибэт хайҕабыла. Бачча сааспар диэри элбэх массааһы араас сиринэн, дойдунан сылдьан ыллым ини, ылбатым ини. Оттон маннык дьикти мэтиэдьикэлээх массааһы аан бастаан көрдүм уонна, чахчы да, улаханнык туһанным. Илбииһит Франческо Константиновна бэйэтин ааптарыскай мэтиэдьикэтинэн үлэлиир эбит. Ол илбийиитэ киһи этигэр-хааныгар тиийимтиэ, туһалаах. Манна сыппыт, сынньаммыт дьон бары сөбүлээтилэр.
Сынньалаҥ туһунан эттэххэ, Александра Алексеевна Посельская күн аайы араас тэрээһини ыытар. Биһиги 33-с сезоҥҥа түбэһэн сынньанныбыт. Барыта талбыт курдук кэрэ, үтүө-мааны майгылаах дьон түбэспиппит. Миигин бэрэсидьиэнинэн талбыттара. Маны сэргэ “успуорт”, “үп”, “култуура миниистирэ” диэннэри таламмыт, сынньалаҥмытын бэйэбит эмиэ көҕүлээтибит. Ол курдук, араас маастар-кылаастар, сахалыы остуол оонньуулара буоллулар. Тус бэйэм чэбдигирдии дьарыгын ыыттым. Бу – үҥкүү тэрэпиийэтэ. “Үһүс көлүөнэ оскуолатыгар” чэбдигирдэр бөлөхтөөхпүн. Онно куорат биэнсийэлээхтэрэ сылдьаллар. Саастаах дьон үҥкүүлүүллэрин, хамсаналларын олус сөбүлүүллэр. Киһи хамсаннаҕына, сэргэхсийэр, истириэһэ тахсар. Сааһырбыт дьоҥҥо ырыа, үҥкүү – бу айылҕа “антибиотига”, үөрүү, тыыныы, дорҕоон, тыас-уус гормуона. Дорҕоон, тыас-уус киһини эмтиир. Бэйэм урут педагог-тириэньэринэн үлэлии сылдьыбытым. Атын сирдэртэн кэлэн, кэнсиэр көрдөрөн сэргэхситтилэр. Эдэр сааспытын санааммыт, дефиле көрдөрүүтэ буолла, хаамыы-сиимии бөҕөтө буоллубут. Олохпут күн аайы кэриэтэ – бырааһынньык.
Мария ЗАХАРОВА, 72 саастаах, Дьокуускай куорат:
– “Аврора” килииньикэ иһинэн үлэлиир “Уһун үйэлэнии киинэ” баарын эдьиийбиттэн истибитим. Манна күнүскү уонна хонуктаах диэн эбит. Мин күнүскүгэ сырыттым. Ол эрээри хонуктааҕа быдан ордук, барыстаах эбит дии санаатым. Тэрэпиэп, харах бырааһа, невропатолог кэлэн көрөллөр, ЭКГ-га, УЗИ-га түһэрэллэр. Онон мэдиссиинэ, эмтээһин-томтооһун хаачыстыбатын киһи этэ да барбат, барыта үчүгэй. Саамай киһи сэргиирэ – сынньалаҥы үрдүк таһымҥа тэрийэллэрэ. Манна үҥкүүгэ, ырыаҕа кэлэн, үөрэтэн бараллар, оннооҕор байаныыс эмиэ баар. Анал сэрээккэни тэрийэр, оҥорторор киһи баар.
Бу сезоҥҥа сынньаммыттар бары даҕаны бэркэ табылынныбыт. Бэйэбитин кытта тэҥҥэ сынньаммыт Мария Семеновна барыбытын оҕо курдук эрчийэн, кум-хам тутан, наһаа үчүгэй үҥкүү туруордубут. Култуура өттүнэн үлэлэспит Евгения Игнатьева олус үчүгэйдик оһуокайдыыр эбит. Мин “успуорт миниистиринэн” талыллан сырыттым. Бассаабынан күн аайы буолар тэрээһиннэри, көрүүнү-истиини уһулан, бөлөхтөрбөр ыыталыы турбутум. Бары ымсыырыы бөҕөлөрө, кэлэн сынньанар санааларын биллэрэллэр. Франческо Сметанина диэн илбииһити сүрдээҕин биһирээтибит. Бэйэтэ дэҥҥэ көстөр анал ааптарыскай ньыматынан илбийэр. Ол, чахчы даҕаны, улаханнык туһалыыр эбит.
Саргылана СИВЦЕВА, 67 саастаах, Дьокуускай:
– “Хонуктаахха” хоспутугар 3 буолан олордубут. Сынньанааччылар бары араас сиртэн – Муоматтан, Үөһээ Дьааҥыттан, Горнайтан, Хаҥаластан, Эбээн Бытантайтан, о.д.а. улуустартан – кэлбиттэр. Муоматтан Полушкиннар дьиэнэн кэлэн сынньаннылар. Бары бэйэ-бэйэбитин кытта билсэммит, 10 хонукпут биллибэккэ ааһа оҕуста. Сааспытынан биир көлүөнэ дьон буоламмыт, бэркэ тапсан сырыттыбыт. Эмтэннибит, массааска да сырыттыбыт. Сиэстэрэбит Альбина Семеновна систиэмэ, укуол бөҕөтө бэрт сымнаҕас, чэпчэки илиитинэн биэрэрин астынныбыт, сөбүлээтибит. Хас даҕаны кэнсиэри көрдүбүт. Ол иһигэр харахтарынан мөлтөхтөр уопсастыбаттан кэлэн наһаа үчүгэй кэнсиэри көрдөрбүттэрэ. “Үһүс көлүөнэ оскуола” үҥкүүһүттэрэ кэлэн, сүрдээх астык үҥкүүлэри туруордулар.
Илбииһит Ф.Сметанина “Үһү биирдэ” массааһын сүрдээҕин астынныбыт. Ол курдук, бааҥка уурар, илбийэр, түөннүүр. “Сокровищница Якутии” ааттаан-суоллаан баран, көрөн кэлбиппит. Синемаҕа “Эдэр саас” киинэҕэ сырыттыбыт. “Улуу Тоҕой” сынньалаҥ киинигэр баран сезоммутун түмүктээтибит.
Валентина АКИМОВА, 70 саастаах, Сунтаар Элгээйититтэн сылдьар:
– Сунтаартан анаан-минээн сынньана кэлбитим. Манна быраастар бэйэлэрэ кэлэн көрөллөр. Мин курдук атаҕынан эрэйдэнэр киһиэхэ үрдүттэн анаалыһы барар, эмтэнэр олус табыгастаах эбит. Толору диагнозпытын туруоран, суруйан биэрэллэр. Кытайдыы, тибеттии ньыманы баһылаабыт илбииһит Франческо Константиновна илбийэр ньыматын күүһэ “харахтан сыыһы ылбыт” курдук, ыарыыны суох гынара сөхтөрдө. Кини уотунан сылытан, бааҥкалаан эмтээбитэ аһара үчүгэй. Урут хаһан да итинник массааһы ыла илигим. Бэйэм атахпынан моһуогурабын. Ону киниэхэ эппэтэҕим үрдүнэн атахпар хайа диэки бүлгүрүйүү баарын таба булан, хоҥнубут иҥиирбин булан, сыһыаран, ититэ-ититэ массаастаан чэпчээтим. Дириҥник киирэн илбийэр эбит. Сиэстэрэ Альбина Аталларова хайа да бэйэлээх кыракый хаан сүүрэр тымырдарын булан, систиэмэни бэрт чэпчэкитик туруорарын хайгыы көрдүм. Инникитин киһи сынньаныан сөптөөх киинэ эбит диэн сыаналаатым. Онон тоҕоостоох кэм көһүннэр эрэ, сыл аҥаара буолан баран, эмиэ кэлиэм диэн баҕа санаалаахпын.
Аптаах илбииһит, сымнаҕас илиилээх сиэстэрэ, сатабыллаах салайааччы...
Бу кииҥҥэ хаһыс да сылын сэбиэдиссэйинэн Вероника Макарова, сиэстэрэнэн Альбина Аталларова, илбииһитинэн Франческо Сметанина үлэлииллэр. Идэлэригэр бэриниилээх, дириҥ билиилээх үлэһиттэртэн сынньанааччылар сүрдээҕин астыммыттарын кэпсииллэр.
Франческо СМЕТАНИНА киин илбииһитэ:
– Хамсык кэнниттэн ньиэрбэ быһа тутуутуттан киһи невралгия ыарыытыгар ылларар буолар эбит. Бу ыарыыга киһи сүнньэ дүлүҥ курдук кытаатар. Ол иһин кулгаах истэрэ, харах көрөрө мөлтүүр. Мин ону төбөлөрүттэн саҕалаан илбийэн, түөннээн, ханаалларын барытын аһан, удьуҥах ньиэрбэтигэр (седалищный нерв) тиийэ мускуйабын. Бу барыта хаан хойдуутуттан тахсар. Үс хонук устата меновазинынан сотон, тымырдарын кэҥэтэбин уонна түөннүүбүн, ол эбэтэр ип-итии оту сүүрдэбин. Ол кэннэ тута ньиэрбэ хам туппута ыытан кэбиһэр. “Три в одном” диэн бэйэм илбийэр ааптарыскай ньымам – түөннээһин, эмтиир массаас уонна бааҥкалааһын. Онон угуттаан эмтээһин диэни дьон саҥа өйдөөн эрэллэр.
Альбина АТАЛЛАРОВА, киин сиэстэрэтэ:
– Кииммитигэр сынньана кэлбит кырдьаҕастарбытыгар төһө кыалларынан үрдүк таһымнаах усулуобуйаны тэрийэ сатыыбыт. Бастакы күннэргэ анаалыстарын туттараллар. Сарсыарда эрдэттэн кэлэн, быраас анаабыт систиэмэтин, укуолун туруорабын, араас процедураны оҥоробун, докумуоннарын толоробун. Кэмиттэн кэмигэр хааннарын баттааһынын кээмэйдиибин, туһугар быраас оруолун толороҕун.
Кырдьаҕастарга болҕомто – өбүгэ үгэһэ
Кэнники сылларга хамсыктан түөрт истиэнэҕэ хаайтаран олоруу ордук аҕам саастаах дьоммут доруобуйаларыгар, өйдөрүгэр-санааларыгар кырата суох охсууну аҕалбыта биллэр. Бэйэлэригэр бүгэн хаалбыт, өйдөрө-санаалара саппаҕырбыт кырдьаҕас дьон элбээбитэ мэлдьэх буолбатах. Маннык түгэҥҥэ, биллэн турар, уопсастыбаҕа, дьоҥҥо-сэргэҕэ тахсыы, сэргэхсийии эрэ абырыыр, быыһыыр кыахтаах. Онон ийэлэргитин, аҕаларгытын, ытык кырдьаҕас эбэлэргитин, эһэлэргитин “Көхтөөх уһун үйэлэнии” киинигэр сынньатыҥ, чэбдигирдиҥ!
Саргылаана БАГЫНАНОВА.
