Ньурбаҕа саргы-сатаҕай тутуулар

Ньурба улууһугар кэнники бириэмэҕэ саҥа тутуллубут икки хотон сууллубутун билэбит. Ол курдук, Дьаархаҥҥа уонна Өҥөлдьөҕө кыс ортотугар хаары уйбакка суулуннулар диэн буолбута. Онтон салгыы эмиэ Дьаархаҥҥа саҥа тутуллубут оҕо уһуйаана, Ньурбачааҥҥа уонна Маалыкайга эмиэ оҕо уһуйааннарын истиэнэлэрэ хайдан туралларын ютубка Олесь Петрович аҕыйах сыллаахха көрдөрбүтэ.

Аны туран икки сыллааҕыта Маалыкайга таас муусука оскуола биир сыл буолаат, истиэнэлэрэ хайдан турарын, быйыл олунньуга эмиэ ютубка Олесь Петрович аан дойдуга көрдөрбүтүн көрбүппүт. Бу тутуулар барыта акылааттарын “ленточнай” диэн сиэмэнтэнэн кутан оҥорбуттарын түмүгэ буолар. Акылааттара онон-манан тоһута, истиэнэлэрэ хайыта баран, хамсаан барбыттар диэн быһаарбыттара.

Бу тутуулары барытын маны туттарбыт дьон буруйдара буолара көстөн турар. Ханнык баҕарар таас тутуу сыбаайаҕа тутуллуохтааҕа буолуо. Биһиги айылҕабыт оннугу ирдиир. Саха сирэ ирбэт тоҥ, сирбит анна муус. Ол ирдэҕинэ арбаҕастаах да абыраабат. Бу таас тутуулар улахан сабардамнаахтар. Усталара 50м–70м, кэтиттэрэ 30м, хара муостата суох.

Кытай норуота суол оҥороругар 2м дириҥнээх траншея хаһан, таас кутан үрдэтэн оҥорор диэн суруйаллар этэ. Оччоҕо 1000 сыл устата алдьаммат-кээһэммэт. Оттон биһиги дьоммут 50 см гравий куппута буолан баран, таас дьиэни туттараллар. Бу отой толкуйа суох, кылгас ычалаах эрэ киһи быһыыта. Таас тутуу сүүһүнэн сылларга барарын курдук толкуйдаан тутуллуохтаах этэ. Биир сыл буолаат, хайыта барар, тостор буоллаҕына, сотору сууллар. Саҥаттан көтүрэн сыбаайа түһэрэн тутуохха диэтэххэ, ороскуот бөҕө буолара биллэр. Мин сабаҕалыырбынан, бу тутуулары туттарбыт дьону кистии, харыстыы сатыыллар дуу хайдах дуу, биир даҕаны бэчээккэ, тэлэбиисэргэ көрдөрбөттөр. Ол оннугар итини көрдөрөр, биллэрэр киһини буруйдуу сатыыр курдуктар.

Маннык тупсаҕай кэскиллээх тутуулары барытын АЛРОСА үбүлээн туттарар. Ол хайҕаллаах дьыала. Ону бэйэбит дьоммут харчыны кэмчилээбитэ буолан, сыбаайа оннугар “ленточнай” диэн акылаатынан тутталлар.

Кэскиллээх тутууну сүүһүнэн сылларга турарын курдук хаачыстыбалаахтык туттарыахха баара.

Ньурба кырдьаҕас олохтооҕо.