Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ыам ыйын 10 күнүгэр саппааска сылдьар эр дьону байыаннай хомуурга ыҥырар ыйаахха илии баттаабыта.
Байыаннай хомуурга ыҥырыыттан “Буойун эбээһинэһэ уонна байыаннай сулууспа туһунан” 28.03.1998 N 53-ФЗ ылыллыбыт, (14.04.2023 эрэдээксийэлэммит уонна 15.05.2023 күүһүгэр киирбит) Федеральнай сокуон сокуон быһыытынан кимнээх босхолоноллоруй?
- дьахталлар;
- мобилизация уонна байыаннай бириэмэ кэмигэр судаарыстыбаннай былаас, олохтоох былаас уонна тэрилтэлэр боруонньа ылбыт гражданнара;
- ис дьыала уонна национальнай гвардия үлэһиттэрэ;
- Баһаарынай сулууспа, хаайыылаахтары маныыр холуобунай систиэмэ уонна таможня тэрилтэлэрин, уорганнарын үлэһиттэрэ;
- Арассыыйа сэбилэниилээх күүстэригэр уонна атын сэриилэригэр үлэлиир гражданскай дьон;
- авиация уонна тимир суол тырааныспарыгар, бу тэрилтэлэр көтүүгэ уонна тэхиниичэскэй үлэлэрин састаабыгар киирэр үлэһиттэр;
- навигация кэмигэр өрүс уонна муора флотун хараабылларыгар ууга устар итиэннэ балык бырамыысыланнаһын үлэһиттэрэ;
- ыһыы уонна хомуур үлэтигэр сылдьар гражданнар;
- үөрэх тэрилтэлэригэр үлэлиир педагогтар;
- күнүскү (очнай) уонна күнүс уонна кэтэхтэн (очно-заочнай) үөрэнэ сылдьар устудьуоннар;
- кэтэхтэн үөрэнэр гражданнар аттестацияларын уонна дьупулуом үлэлэрин бэлэмниир кэмнэригэр;
- үстэн элбэх сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолордоох гражданнар;
- байыаннай сулууспаҕа ыҥырартан көҥүллээх гражданнар;
- Арассыыйа кыраныыссатын таһыгар сылдьар гражданнар эмиэ байыаннай хомууртан босхолоноллор;
- Арассыыйа эрэгийиэннэрин баһылыктара, парламент чилиэннэрэ уонна судаарыстыбаннай былаас үрдүкү уорганнарын салайааччылара;
- альтернативнай гражданскай сулууспаҕа сылдьыбыттар;
- байыаннай сулууспаттан саппааска тахсыбыттара икки сылын ааһа илик гражданнар;
- сокуоннай саастарын ситэ илик бырааттарын, балыстарын көрөр эппэкииннэр уонна бэпэчиитэллэр, атын бу эбээһинэһи толорор дьон суох буоллахтарына;
- ыарыһах, кыаммат аймахтарын көрөр дьоно суох гражданнар;
- биир оҕолоох уонна кэргэнэ 22-с нэдиэлэтин ыарахан сылдьар гражданнар;
- көҥүллэрэ быһыллыбыт, хаайыыга олорор гражданнар;
- сууттаммыттара сотулла илик гражданнар;
- силиэстийэҕэ сылдьар уонна дьыалалара суукка ыытыллыбыт гражданнар.
Байыаннай хомуур мобилизацияттан туох атыннааҕый?
Юрист эспиэрдэр киин бэчээккэ тахсыбыт быһаарыыларынан, сыл аайы ыытыллар байыаннай хомуурдар саппааска сылдьар гражданин байыаннай-учуотунай идэтинэн аармыйаҕа ылбыт үөрүйэхтэрин сөргүтэр уонна бэрэбиэркэлиир соруктаахтар. Тэрээһин уһуна аҕыйах хонуктан хас да нэдиэлэ буолуон сөп. Хомуур кэмигэр ыҥырыллыбыт дьон араас бойобуой эрчиллиини, байыаннай үөрэҕи ааһаллар. Хомуур уһуна икки ыйтан уһуо суохтаах. Саппааска сылдьар дьон хомуурга үс сылга биирдэ ыҥырыллыан сөп. Хомуурга ыҥырыллыбыт дьон атын сыалга ыытыллыа суохтаахтар. Хомуурга аармыйаҕа сулууспалаабатах дьону ыҥырыахтарын сөп. Байыаннай хомуур кэмигэр ыҥырыллыбыт дьон быстах кэмҥэ үөрэхтэн, үлэлэриттэн кылгас кэмҥэ босхолоноллор. Үлэлэрин миэстэтэ хаалар, хомуур кэмигэр орто хамнастарын, истипиэндьийэлэрин ылыахтаахтар.
РФ Госдуматын оборуо-наҕа кэмитиэтин чилиэнэ, генерал-лейтенант Андрей Гурулев этэринэн, билигин байыаннай хомуурунан кэлбиттэр Арассыыйа аармыйатыгар саҥа кэлбит сэрии сэбин, тиэхиньикэни туттарга үөрэниэхтээхтэр. Байыаннай эспиэр Виктор Литовкин хомуурга ыытыллыбыт гражданнар Украинаҕа буола турар байыаннай дьайыыларга ыытыллыахтара суоҕа диир.
Хомуурга ыҥырыллан баран кэлбэтэх киһи 500-тэн 3000 солк. тиийэ ыстарааптанар, оттон холуобунай эппиэккэ киһи Оборуона министиэристибэтин кытта хантараакка илии баттаспыт буоллаҕына тардыллар.
Оттон мобилизация бойобуой соруктары быһаарыыга ыҥырыллар. Бүттүүн мобилизация буоллаҕына, дойду барыта байыаннай балаһыанньаҕа киирэр. Мобилизация болдьоҕо Үрдүкү кылаабынай командующайынан, а.э. РФ Бэрэсидьиэнинэн быһыллар.
Оттон быстах мобилизация туһунан эттэххэ, ити байыаннай-учуотунай идэлээх уонна байыаннай тиэхиньикэни бойобуой быһыы-майгы кэмигэр туттарга уопуттаах саппааска сылдьар гражданнары ыҥырыы буолар. Онон бойобуой соруктары толорорго бэлэмнээх, уопуттаах дьон ыҥырыллыбыттара. Бастакы уочарат стрелоктарга, танкистарга, артиллеристарга, суоппардарга наадыйыы баара.
Мобилизацияҕа киһи үлэтиттэн хамнас ылбат, ол оннугар үлэтин миэстэтэ хаалар. Ону таһынан мобилизацияламмыт гражданнарга ый аайы 205 тыһ. солк. төлөнөр. Байыаннай дьайыыларга сылдьар кэмнэригэр “кирэдьиит каникула” биллэриллэр. Бааҥҥа эбэтэр кирэдьииттиир тэрилтэҕэ сайабылыанньа биэриэхтээх.
Гражданин мобилизацияҕа ыҥырыыттан куота сылдьар буоллаҕына, холуобунай эппиэккэ тардыллар, икки сылга диэри хаайыыга ууруллуон сөп.
Хаартыска: https://ulus.media/
Владимир Степанов бэлэмнээтэ.
