Бу түбэлтэни байанайдаах булчуту – Сэмэни бэркэ билэр киһи кэпсээбитэ. Сэмэн адьас кыра эрдэҕиттэн үрдүнэн көтөрү көтүппэт, аннынан кырынааһы аһарбат байанайдаах булчут бэрдэ эбитэ үһү. 80-с сылларга бадахтаах, силбирээн ардахтаах күһүҥҥү түүн үүтээнигэр маннык быһылааҥҥа түбэспит. Ону кэпсиим.
Халлаан хараҥаран барда. Ардаабыта бүгүн үһүс дуу, төрдүс дуу күнэ... Дьэ, салгымтыалаах ардах буолла. Сэмэн бу күннэргэ эргэнэ хара тыаны кураанахха кэрийэн таҕыста. Саатар, бэйэтэ даҕаны олус тэйэн хаалаахтаабыт. Киэһэтин киһи ытыһын саҕа кыракый көлүйэлэргэ киирэн, кус ытыалаан тахсар. Бүгүн Ылдьаа өтөҕөр хайдах да тиийэр кыаҕа суох буолла. Онно хонон-өрөөн, сынньанан ааһардыы санаммыта да, табыллымаары гынна. Халлаан иччилээхтик хараҥарда. Бэйи эрэ, бу тыаны быһа түстэхпинэ, күөл үрдүгэр бэрт чугаһынан үүтээн баар буолуохтаах. Ол үүтээҥҥэ тыын ыла түһэн баран, сарсыарда халлаан сырдаабытын кэннэ айаммын салгыам дии санаан, хаамыытын эбэн биэрдэ. Өр-өтөр гыммата, икки атахтаах, бокуйар тобуктаах үктэммэтэҕэ быданнаабыт өтөхсүйбүт үүтээнигэр кэлэ оҕуста. Таһыттан көрдөххө, киһи кута-сүрэ тохтуо суох. Чэ, ол да гыннар хайыай... Сирэ-тала туруо дуо, барар сирэ суох. Аһыллыбатаҕа ырааппыт ааны кыыкырдатан аһан иһирдьэ киирдэ. Оһох кэннигэр тиийэн мас баара буолаарай диэн, илиитинэн харбаан көрдө. Хата, дьолго, үс-түөрт балачча эттээх хардаҕас мас баарын булан, оһоҕун отунна. Ньылбыччы илийбит тас таҥаһын устан, уута саккыраан ыйааһына чэпчээтин диэн, оһох аттынааҕы өһүөҕэ ыйаата. Үүтээн кыратык сылыйа түстүн, ол кэннэ туран уоту аһатыам, ыһыкпыттан кыратык уобалыы түһүөм диэн сытта. Өр-өтөр буолбата, сылаата киирэн, улам нухарыйан барда. Төһө өр итинник утуйбута эбитэ буолла, ким эрэ илиититтэн тардыалыырыттан уһукта биэрдэ. Оһоҕо номнуо умулла охсубут. Үүтээн иһэ ыас хараҥа. Баттаттым дуу дии санаан, нухарыйыах курдук буолан истэҕинэ, эмиэ илиититтэн тардыалаатылар. Бу сырыыга балайда эрчимнээх илии өсөһөн туран ыарыылаахтык тарта. “Сатанымаары гынным, уокка ас биэрбэтэхпэр моһуоктаата дуу?” дии санаан, тураары гынан эрдэҕинэ, киһи диэтэххэ, киһи буолбатах, кыыл диэтэххэ, кыыл буолбатах бэрт дьикти харамайа кэлэн хам баттаата. Сэмэн тыынын кыайан ылбакка, сор бөҕөнү көрдө. “Икки харахпар көстүбэккэ, кулгаахпар “чыып” да диэн саҥарбакка эрэ сиэн эрдэҕин, абаты-ын!” дии санаан ылла. Туох баар күүһүнэн ол харамайын кэннин диэки үтэйэ сатаата да, кыаллыбата. Төһө өр итинник сыппыта эбитэ буолла, этэ-сиинэ бүтүннүү көһүйдэ. Устунан хараҕа сабыллан, нухарыйан барда.
Сарсыарда уһуктубута, халлаана номнуо сырдыы охсубут. Ойон тураат, иннин-кэннин барытын сирийэн көрдө. Били харамайа ханна да суох. Кэлэ сылдьыбыт, кинини түүнү быһа хам баттыы сыппыт сибикитэ да биллибэт. Арай утуйбут оронун биир хаптаһына бэрт дьиктитик туоратынан эмти барбыт. Сэмэн таҥаһын-сабын хомунаат, бэрт тиэтэлинэн дьикти харамайдаах үүтээниттэн тахсан барда.
Ити түгэн итинэн ааста. Кимиэхэ да кыайан кэпсээбэтэҕэ. Арай биирдэ кыратык “тэп” гыннаран баран, ол туһунан табаарыһыгар быктарбыта. Ити түгэн кэнниттэн икки дуу, үс дуу сыл буолан баран, балыктыы сылдьан бэрт соһуччу ууга былдьаммыта. “Сарсыарда туран уотун аһаппыта буоллар, баҕар, тыыннаах хаалыа этэ” диэн, атаһа кэпсээнин түмүктээбитэ.
