Мэҥэ Хаҥаластан силис тардыылаах, саха эстрадатыгар ураты суоллаах аламаҕай ырыалаах, эрчимнээх үҥкүүлээх Василий Сорокин-Айгылаан “Кыымҥа” ыалдьыттыыр.
– Дьэ, кэпсэтиибитин саҕалыахха...
– Мин Мэҥэ Хаҥалас биир улахан нэһилиэгэр Төҥүлүгэ биэс оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ күн сирин көрбүтүм. Дьонум туһунан сырдаттахха, амарах аҕам – ырыаһыт, мелодист Николай Сорокин. Элбэх ырыа ааптара. Аҕам улуустааҕы “Дьүрүлгэн” уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи мелодистар түмсүүлэрин чилиэнэ этэ. Уопсайынан, аҕам өттүнэн аймахтарым үгүстэрэ ырыа, муусука куттаахтар. Холобур, эбэм Татьяна Стручкова эмиэ талааннаах ырыаһыт этэ. Кини өр сылларга сопхуоска үлэлээбитэ. Аҕам бииргэ төрөөбүт быраата Василий Сорокин –“Туллукчаан” үҥкүү ансаамбылын салайааччыта. Оттон күн күбэй ийэм Анна Сорокина – Намтан төрүттээх уонна сааһын тухары социальнай харалта үлэһитэ. Билигин биэнсийэлээх.
– Чахчы, бииргэ төрөөбүттэриҥ элбэх киһи эбиккин ээ.
– Өрүү итинник дэнэбин ээ (мичик-мичик гынан үөрэр). Убайдаахпын, эдьиийдээхпин, бырааттаахпын уонна балтылаахпын. Билигин бырааппыттан ураты бары куоракка олоробут. Кини Төҥүлүгэ олохсуйда. Бары кыра эрдэхпититтэн ыллыы, үҥкүүлүү улааппыт буоламмыт, култуураҕа сыһыаннаахпыт. Убайым – мин курдук идэтийбит үҥкүүһүт. Иккиэн 2008 сыллаахха циркэ шоу-балетыгар үлэбитин саҕалаабыппыт. Эдьиийим кыра сааһыттан аҕабын кытары айаҥҥа сылдьан ыллыы-туойа улааппыта. Ол эрээри билигин ыллаабат, иитээччи үөрэхтээх. Арай, бырааппыт ырыаҕа-тойукка дураһыйбат. Кыра балтым ыллыыр, өссө биһиги дьиэ кэргэнтэн бастакы үөрэхтээх худуоһунньук. Наһаа үчүгэйдик уруһуйдуур, быйыл үөрэҕин бүтэрдэ. Даҕатан эттэххэ, ийэм өттүнэн уруһуйдьуттар бааллар.
– Айгылаан, эн бастаан ырыаһыт быһыытынан буолбакка, ыытааччы быһыытынан биллэр-көстөр буолбутуҥ. Араадьыйаттан, тэлэбиидэнньэттэн айар үлэҕин саҕалаабытыҥ...
– Бастаан 2005 сыллаахха атырдьах ыйын 15 күнүгэр “Киин” араадьыйаҕа долгуйа-долгуйа ыытааччыга холонооччу быһыытынан үлэлии кэлбиппин өйдүүбүн. Онтон сыл буолан баран, “Киин” сабыллыбытын кэннэ, сахалыы “Викторияҕа”, кэлин Саха араадьыйатыгар үлэлээбитим. Ол сылдьан, ырыаһыттары кытары билсэн-көрсөн, сахалыы ырыалары интэриэһиргиир, кэтиир буолбутум. Дьиҥэр, ырыаһыт буолар баҕа уруккуттан баара. Өр-өтөр буолбакка, күүстээх санааны ылынан, “Саҥа ырыа” муусука бырайыагар кыттарга санаммытым. Ол курдук, 2009 сыллаахха ырыаһыттары сүүмэрдээһиҥҥэ тиийбитим эрээри, кыайан ааспатаҕым. Оччолорго “Саҥа ырыа” бырайыак саҥа тахсан эрэр ырыаһыттарга улахан тирэх былаһаакка буолбута. Саҥа ырыаһыттары көрөөччүлэр тэлэбиисэртэн көрөн билэр, куоластыыр кыахтаммыттара. Мин санаабын түһэрбэккэ, ньоҕойдоһон туран, 2010 сыллаахха сүрдээх улахан сүүмэрдээһини ааһан, кыттааччы буолбутум.
– Хойут ыллаабыт эбиккин дии. Эйигин эрдэ аҕаҥ дьарыктаабат этэ дуо?
– Аҕам өрүү эдьиийбин дьарыктыыр этэ. Холобур, оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, уолаттар ансаамбылларыгар “Бабочкалаах уолаттарга” ыллаабытым. Оттон дьиэм иһигэр миигин ким да соҕотохтуу ыллаппат этэ. Арааһа, бары “үҥкүүһүт буолуо” дииллэрэ быһыылааҕа. Убайым ансаамбылыгар “Туллукчааҥҥа” сылдьан, сири-сибиири кэрийбитим, элбэх күрэхтэһиигэ кыттыбытым. Онон сүрүн суолум үҥкүү курдук этэ. Ол иһин, бастаан сыанаҕа ыллыы тахсыбыппар бары соһуйбуттара (күлэр). Ийэлээх аҕам наһаа үөрбүттэрэ. Аҕам сүбэ-ама бөҕөнү биэрбитэ.
– Билигин өссө ырыа тылын уонна матыыбын кытары бэйэҥ айаҕын. Бу сүрдээх улахан үлэттэн тахсар буоллаҕа дии.
– Ырыа суруйуом дии санаабат этим. Эбэтэр ырыа суруйуохпун баҕарабын да диэн суоҕа. Тоҕо эрэ олохпор барыта соһуччу баҕайытык табыллан хаалар. Биирдэ дьиэбэр олордохпуна, үчүгэй баҕайы муусука иһилиннэ, ол кэннэ хоһоон тыллара үөскээн тахсыбыттара. Мин бастаан ырыа матыыбын, онтон тылларын төрөтөн таһаарабын. Дьэ, ол кэннэ хайдах эрэ иэйии уһуктан, ырыалар айыллан киирэн барбыттара. Арааһа, бу талаан аҕабыттан бэриллибитэ буолуо. Биллэн турар, айымньыларым аҕам ырыаларыгар майгыннаабаттар. Кырдьыгынан билинэбин, ырыа айыллар үлэтин, сыратын олус интэриэһиргиибин уонна сүрдээх улахан баҕалаахпын.
– Эн ырыаларгын хайыы үйэҕэ кэллиэгэлэриҥ толорор буоллулар. Ырыаларыҥ киэҥ эйгэҕэ биллэллэр...
– Бастаан ырыа ыйыталаһар буолбуттарыгар, “куһаҕана суохтук айар эбиппин” диэн эрэх-турах санаммытым. Мин интэриэстээх киһибэр ырыа айарым быдан чэпчэки курдук. Ол эбэтэр, ол киһи туһунан тугу эрэ билэр, алтыһар буоллахпына, ордук табыгастаах. Өскөтүн, артыыска интэриэс суох буоллаҕына, үлэлииргэ ыарахан буолар. Миэхэ доҕотторум, билэр дьонум туох эрэ үчүгэйи сырдаттахтарына, санааларын арыйдахтарына эбэтэр мунчаарбыт санааларын үллэһиннэхтэринэ, иэйиим ордук уһуктар. Ол эрээри киһи ылла да ырыа айбат, хоһоон суруйбат. Барыта кэмнээх, туспа бириэмэлээх буолар.
– Артыыс ураты буолуохтаах дииллэр. Эн сыанаҕа харахха быраҕыллар истииллээххин. Таҥаскыттан-сапкыттан саҕалаан, ырыаҕар-тойуккар, үҥкүүгэр-битиигэр тиийэ... Дьэ, уобараскын хайдах толкуйданаҕыный?
– Хайдах таҥнан-саптан тахсыы толорор ырыаҕыттан тутулуктаах. Таҥаһым истиилин бэйэм толкуйдуу сатыыбын. Барыта ырыабар барсар буолуохтаах. Өрүү биир көстүүмнээх сырыттахпына, көрөөччү миигин ылыммат буоллаҕа дии. Үҥкүү эмиэ оннук. Бэйэм идэтийбит үҥкүүһүт буоламмын, хамсаныытын-имсэниитин айабын. Эрдэттэн барытын харахпар оҥорон көрөр үгэстээхпин.
– Кэлин үҥкүү устуудьуйатын тэринэн, оҕолору дьарыктыаххын баҕарбаккын дуо?
– Киһи барыта үөрэтэр дьоҕурдаах буолбатах. Бэйэ кыаҕын билиниэххэ уонна эппиэтинэһи өйдүөххэ наада. Билбэтим ээ, кэмэ кэлэ илик буолан эбитэ дуу, эбэтэр үөрэтэр дьоҕур суоҕуттан дуу, кими эмэ дьарыктыыр, үөрэтэр туһунан санаабаппын. Арай, кыах баара буоллар, бэйэбин кытары тэҥҥэ сыанаҕа тахсан үҥкүүлэһэр шоу-балеты төрүттүөм этэ. Ол баҕа санаа билигин үп-харчы боппуруоһугар кэлэн иҥнэр. Биллэн турар, үлэһиттэри сөпкө хамнастыахха, таҥаһынан-сабынан хааччыйыахха наада. Билигин артыыстары баһылла сылдьар харчыны оҥороллор дииллэр эрээри, оннук буолбатах. Холобур, айаҥҥа туруннахпытына, бэнсииҥҥэ, аска-үөлгэ, гостиницаҕа, суоппарга, кулууп арыандатыгар, о.д.а. элбэх үп баранар.
– Оттон артыыстар ортолоругар күрэстэһии, бэрт былдьаһыы төһө баарый?
– Кэрэ аҥаардар ортолоругар балаһыанньа хайдаҕын билбэппин. Биһиэхэ, эр дьоҥҥо, оннук суох. Төһө кыалларынан бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөһөбүт, өйдөһөбүт-өйөһөбүт. Туох эмэ наада буоллаҕына, өрүү сүбэ-ама буоларга бэлэммит.
– Бээ, талааннаах киһи барытыгар дьоҕурдаах дииллэринии, аны испэктээктэргэ оонньоон, артыыс талааҥҥын көрөөччүлэргэ көрдөрдүҥ ээ...
– Эстрада тыйаатырыгар үлэлии киириэхпиттэн ураты долгуҥҥа сылдьабын. Биир санаалаах дьон бииргэ үлэлииллэрэ таһаарыылаах буолар эбит. Кэлэктииппин аһара убаастыыбын уонна талааннаах дьон кэккэтигэр баарбыттан үөрэбин. Биһиги тыйаатырбыт салайааччыларын, режиссёрдарын көҕүлээһиннэринэн аны мюзикл туруорар буоллубут. Бу эмиэ биир ураты эйгэ. Бастаан киһи сыанаҕа тахсан, ааһан иһэн тугу эмэ саҥарыан сөп дии саныырым, толоруох диэтэххэ, олус ыарахан эбит. Үс сыл устата араас оруолу толорон, артыыс быһыытынан эмиэ холонон көрдүм.
– Өссө бэлиэтээн эттэххэ, киһи барыта саҥарар-иҥэрэр дьоҕурдаах буолбатах, ыытааччы буолар ыра санаа эмиэ уруккуттан саһан сылдьыбыт буоллаҕа дуу...
– Аны туран, бу оскуолатааҕы баҕа санаам. Ол устуоруйата бу курдук. Бэһис кылааска хореография училищетыгар куоракка үөрэнэ сылдьыбытым. Уопсайга олордохпутуна, иитээччибит араадьыйаны холбоон иһитиннэрэр этэ. Онно аан бастаан сахалыы араадьыйаны түптээн-таптаан кэрэхсээбитим. Ол кэннэ биир сыл үөрэнэн баран, дэриэбинэбэр төттөрү көспүтүм. Кэлин улахан кылааска тахсан баран, эмиэ араадьыйанан үлүһүйэр буолбутум. Мин араадьыйаны сөбүлүүрбүн дэриэбинэ дьоно бары билэр буолбуттара, сорохтор миигин үтүктэн истэллэрэ (күлэр).
Онтон куоракка иккис кууруска устудьуоннуу сылдьан, “Кииҥҥэ” кэлбитим. Саҥарыы-иҥэрии туһунан эттэххэ, саха тылын уонна литирэтиирэ уруоктарыгар оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммитим. Өссө улуус, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах олимпиадаларга ситиһиилэрдээхпин.
– “Саха” НКИХ ханаалыгар “Киэһэлик” диэн биэрии ыытааччытынан эйигин үгүс дьон өйдүүр буолуохтаахтар...
– Георгий Николаев диэн билигин “Лена” киинэ тыйаатырын дириэктэрин солбуйааччы миигин ыытааччыга сүбэлээбит этэ. Ол биэриигэ Айааллыын бэркэ үлэлээбиппит. Көрөөччүлэрбититтэн мөҕүллэр да, хайҕанар да түгэннэрбит бааллара. Бу араадьыйа уонна тэлэбиидэнньэ эйгэтигэр үлэлии сылдьыбыт уопутум олохпор дириҥ суолталаахтар.
– Чэ, биһиги кэпсэтиибит барыта үлэ туһунан буолла. Аны дьиэ кэргэҥҥин, тус олоххун сырдата түспэккин ээ...
– Арай, атын кэрэ аҥаары ойох ылбытым буоллар, баҕар, артыыс буолбатах буолуом этэ. Бу туһунан үгүстүк саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, олоҕум аргыһа, истиҥ доҕорум Марина миигин наһаа өйдүүр уонна өйүүр. Ону тэҥэ уоллаах кыыс оҕолорум күүспэр күүс эбэллэр, санаабын кынаттыыллар. Билигин уолум 8-таах, кыыһым 5-тээх. Уһун айаҥҥа эҥин бардахпына, дьоммун наһаа күүскэ суохтуубун. Мариналыын араадьыйаҕа үлэлии сылдьан билсэн, истиҥник таптаһан ыал буолбуппут. Онон күндү дьоммор махталым муҥура суох.
– Билигин Интэриниэт үйэтигэр олоробут. Ким хайдах олохтооҕун кэтии-маныы сылдьабыт. Эйигин “инстаграмтан” көрдөххө, бэһиэлэй баҕайы аҕаҕын быһыылаах. Чугас дьоҥҥун минньигэс бүлүүдэнэн күндүлүүргүн элбэх киһи бэлиэтии көрбүт буолуохтаах.
– Интэриниэккэ биллэр буолар эмиэ икки өрүттээх. Биир өттүнэн – үчүгэй, иккис өттүнэн – соччото суох. Эйигин дьон аһара билэр курдук, чугастык ылынан кэбиһэллэр эбит.
Мин дьиэбэр мээнэ түптээн-таптаан олорбот киһибин. Ол иһин оҕолорбун атаахтатабын. Ордук кыыспын. Уолум улаатан, боччумнаах киһи. Эһэтин интэриэһиргиир, кини туһунан үгүстүк туоһулаһар. Ийэлэрэ миигиннээҕэр быдан ирдэбиллээх (күлэр).
Уопсайынан, дьиэбэр сытан сынньанарбын сөбүлүүбүн бөҕө. Эн этэриҥ курдук, куукунаттан быкпакка ас астыахпын сөп. Аны миэнэ буолан баран, омуннаах буолааччы. Сыаналаах баҕайы бородуукталарынан ымпыктаах-чымпыктаах бүлүүдэлэри астыырбын сөбүлүүбүн. Дьонум бүлүүдэбин сөбүлүүллэр.
– Бэйэҕин хайдах майгылаах киһибин дэнэҕиний?
– Төһө кыалларынан, үөрэ-көтө сылдьарбын сөбүлүүбүн. Бэйэм аһаҕас буоламмын, кэпсэтинньэҥ дьону быдан ордоробун. Тулалыыр дьонум этэллэринэн, амарах майгылаахпын. Атын дьон кыһалҕатын өйдүүбүн уонна илиибин утары уунабын. Оҕолорбор бу үтүө хаачыстыбаны эмиэ иҥэрэр соругу бэйэбэр туруорунабын.
– Чөл олоҕу төһө тутуһаҕыный?
– Дьонтон ордук, уһулуччу буола сатаабаппын. Туох баарынан сылдьабын. Бырааһынньыктарга, бэлиэ күннэргэ бириэмэбин бэһиэлэйдик, чугас дьоммун кытары атаарабын.
Эбэн эттэххэ, өрүү хамсана-имсэнэ сылдьар буоламмын, успуорка чугаспын. Кэргэним эмиэ успуорду уруйдуур.
– Билигин иккис айар кэнсиэргин бэлэмнии сылдьар эбиккин. Бу туһунан кылгастык...
– Иккис айар кэнсиэрбин тэрийээри сүүрэ-көтө, бэлэмнэнэ сылдьабын. Бастакы кэнсиэрим 2015 сыллаахха Саха тыйаатырыгар буолбута. Оттон быйылгы кэнсиэр Опера уонна балет тыйаатырыгар балаҕан ыйын 22 күнүгэр буолар. Бу тэрээһин көрөөччүлэри соһутар, үөрдэр уонна сөхтөрөр буолуохтаах. Дьэ, ол туһугар буһа-хата сылдьабын. Ити киэһээ мин айбыт ырыаларбын толорор доҕотторум баар буолуохтара. Өссө “Zavod” үҥкүү бөлөҕө кыттыһыа. Кэнсиэр режиссёра – Наталья Кравина, кинини кытта бастакы кэнсиэрбиттэн бииргэ үлэлиибит. Чэ, бэйи, айар биэчэр кистэлэҥин сиһилии кэпсээбэппин. Онон көрөөччүлэри ураты уоттаах-күөстээх, алыптаах киэһэбэр долгуйа күүтэбин!
– Үлэ үөһүгэр сылдьар, айар-тутар дьоҕурдаах Айгылааҥҥа сэргэх кэпсээнин иһин махтал!
– Махтал!
Екатерина АФАНАСЬЕВА.
