Саха 3 кутун ойуута кытайдар Инь-Ян ойууларыгар олоҕурбутун билэр буолуохтааххыт. Инь - кытайдарга Дьахтар (Тыһы), оттон Ян – Эр киһи (Атыыр), эбэтэр Сырдык уонна Хараҥа (күүстэр) алтыһыылара диэн философскай өйдөбүллээх.
Таҥараианство Айыы үөрэҕэр тирэҕирэрин быһыытынан, киһи 4 Кутун ойуутун Айыы үөрэҕэр баар 3 Кут ойуутугар олоҕуран оҥорор сиэрдээх этэ.
Онон 4 Кут ойуута биир бөкүнүк хаа иһигэр 4 ыама ыга сыста сылдьарын курдук көрүҥнэнэн тахсыбыта. Оруобуна сымыыт курдук. Кут ойуута Сымыыт курдук көрүҥнэмиитэ олус кэрэхсэбиллээх. Айыы Таҥара кыһыл көмүс сымыыт иһиттэн тахсыбыта. Тыынар-тыыннаах сымыыттан үөскүүр. Сымыыт иччилээх буолар, ол Иччилэрэ – 4 Кут. Оттон тыыннаах сымыыт хайаан да сайдыахтаах, улаатыахтаах, хамсыахтаах.
АЙЫЫ ТАҤАРА КИРИЭҺЭ САХА БИЭС ХАРАХТААХ ХАРЫСХАЛЫГАР МАЙГЫННЫЫР
Итинник толкуйтан Кут ойуутугар баар 4 ыаманы кутуруктарын ортоку, оттон бас өттүлэрин тас гына бэйэ-бэйэлэриттэн 90 кыраадыс тэйитэн, ууннары тардан биэрдэххэ, КИРИЭС тахсан кэлэр! БУ, БИЛЛЭН ТУРАР, АЙЫЫ ТАҤАРА КИРИЭҺЭ, ОНТОН АТЫН БУОЛАР ТУҺА СУОХ!
Кириэс үөһээ өттө - САЛГЫН КУТ, аллараа өттө - БУОР КУТ, уҥа өттө - АҔА КУТ уонна хаҥас өттө - ИЙЭ КУТ буолар.
Билэрбит курдук 4 Куту сэргэ киһиэхэ өссө ДУУҺА баар. ДУУҺА киһи киэбэ буоларын сэргэ өсө бары Куттары барыларын дьаһайар сорудахтаах – Куттар көмөлөрүнэн КИҺИНИ таҥан таһаарыахтаах. Ол аата кинилэри кытта мэлдьи ыкса сибээстээх буолуохтааҕа өйдөнөр.
Өскөтүн, бу кириэс дьиҥнээх Айыы Таҥара Кириэһэ эбит буоллаҕына киниэхэ хайаан даҕаны Дууһа миэстэтэ баар буолуохтаах! Ол миэстэни көрдөөн манныгы буллбут - Кириэс ортотугар Куттар кутуруктара кэлэн түмсэр сирдэригэр аһаҕас миэстэ баар. Дьэ ити, Кириэс КИИНЭ (ортото) ДУУҺА олохсуйарыгар, Куттары холбууругар, кинилэри салайарыгар-дьаһайарыгар анаан бэлэмнэммит миэстэ курдук буолан тахсар.
Ити миэстэҕэ Дууһа бэлиэтин олортоххо Айыы Таҥара Кириэһэ Биэс харахтанар уонна толору ситэр-хотор.
Сахаҕа 5 харахтаах Харысхал бэлиэтэ баар. Аҕыйах сыллааҕыта КЫЫМ хаһыат итинник Харысхалы суруттарааччыларыгар барыларыгар бэлэх быһыытынан ыыталаан турар.
Биһиги толкуйдуурбутунан ити 5 харахтаах Харысхал былыргы Тенгрианство Кириэһэ буолуон сөп курдук. Ол гынан баран, урукку кириэс быһыытынан суолтата умнуллан, Харысхал эрэ суолтата өйдөнөн хаалбыт буолуон сөп. Ити Харысхал 5 хараҕа хас биирдиитэ туох суолталааҕын ким да билбэт.
Бастакы Кириэс тенгрианецтарга баар этэ, онтон Аан дойду үрдүнэн тарҕаммыта. Билигин Кириэс 150-ча араас көрүҥэ баар дииллэр.
Христианнар Кириэһи, бастаан языческай итэҕэл бэлиэтэ диэн утарсан баран , кэлин бэйэлэрэ Ытык бэлиэ оҥостубуттара
Дьэ итинэн сиэттэрэрэн эттэххэ, Айыы Таҥара кириэһэ үүт-үкчү 5 харахтаах Харысхал бэлиэтин майгынныыра олус дьикти. Манна сэргэ, Айыы Таҥара Кириэһэ саха 5 харахтаах Харысхалын үтүгүннэрэн буолбакка, наукаҕа олоҕуран, 4 Кут ойуутуттан оҥоһуллан тахсыбыта уһулуччу кэрэхсэбиллээх.
Тыынар тыыннаах барыта, ол иһигэр киһи эмиэ, хас биирдии клеткаларыгар хоромосуомалаахтар – Аҕа-Ийэ, Салгын-Буор Куттаахтар уонна Дууһалаахтар диэбиппит.
Оттон 4 Кут уонна Дууһа ойуута Айыы Таҥара Кириэһин үөскэтэллэр. Ол аата тыынар тыыннаах хас биирдии клетката Айыы Таҥара кириэһин формулатын илдьэ сылдьар эбит!
АЙЫЫ ТАҤАРА КИРИЭҺИН САХА КИҺИТЭ КЭТЭР КЫАХТАННА
Онон Айыы Таҥара Криэһин кистэлэҥэ, үөһэ этэн аһарбыппыт курдук, наукаҕа олоҕуран арылынна диэхпитин сөп.
Айыы Таҥара Кириэһин оҥоһуута арыый тупсарылынна. Ол курдук, Айыы Таҥара Кириэһин даллайан турар киһи курдук өйдүөххэ эмиэ сөп. Ону сэргэ сымыыт мээчик курдук төгүрүк буолбатах, устата туоратынааҕар уһун. Ол иһин, Кириэс аллараа өттө атыттардааҕар арыый уһатылынна уонна икки атахтанна, олор икки ардыларыгар ууһуур уорган төгүрүк бөлтөгөрүнэн бэлиэтэннэ.
Силигэ ситтэ дии санаан, Санкт-Петербурга Айыы Таҥара Кириэһин сакаастаан оҥоттордубут, онон билигин хас биирдии Айыы Таҥараны итэҕэйэр саха киһитэ дьиҥнээх бэйэтин итҕэлин Ытык бэлиэтин - Айыы Таҥара Кириэһин кэтэр кыахтанна!
НОРУОППУТ ИСТОРИЯТЫГАР ААН БАСТААН!
