Кэнники сылларга хайа бырамыысыланнаһыгар сыстан, уһун сылларга үлэлии хаалар, саҥаттан саҥа чыпчааллары дабайар олохтоох дьон, ыччат элбээн эрэрин бэйэҕит да көрө-истэ сылдьаргыт эрэбил. Хаһыат ааспыт нүөмэригэр суруллубутун курдук, биһиги, суруналыыстар бөлөхтөрө, “АЛРОСА” хампаанньа “Анаабыр алмаастара” АУо тэрилтэтин бириискэтигэр бара сылдьан, үлэһиттэрдиин сирэй көрсөн олорон, балай да элбэҕи кэпсэппиппит. Кинилэр ортолоругар алмаас салаатыгар үлэлээбиттэрэ ырааппыт, уопуттаах “аарыма бөрөлөр” да, саҥардыы үлэлии тиийбиттэр да бааллара.
АЛРОСА бөлөҕөр үлэлии киирээччи дьон, быһа холуйан, биир уопсай түһүмэхтэри ааһаллар. Ол курдук, бастаан утаа баахтанан үлэ миэстэтэ, ол эбэтэр вакансия баарын туһунан истэн, сайабылыанньа суруйан сурулаталлар. Хайаан да онно резюмеларын кыбыталлар. Дьэ, бу түмүгүнэн үлэ көрдөнөөччү бастакы “сиидэлээһини” ааһар.
Маны этэҥҥэ туораабыттары бириэмэ анаан, бастакы билсиһэр-көрсүһэр кэпсэтиигэ – ол эбэтэр, собеседованиеҕа – ыҥыраллар. Онно кини үлэлиэхтээх идэтигэр билиитин, интэриэһин көрөллөр. Салгыы доруобуйа туругун көрөн баран, эппиэттэһэр түгэнигэр олус уһуна суох, икки ыйдаах, үлэлэтэн көрүүгэ (стажирковка) диэн ааттаан ылаллар. Дьэ, бу кэмҥэ үлэҕэ наадыйааччы бэйэтин дьоҕурун, туох баар сатабылын, үлэҕэ дьулуурун кытаатан көрдөрүөн наада. Оччотугар бастайааннай өрүккэ үлэҕэ ылаллар. Хампаанньа үлэһитэ үрдүк хамнастанар, сыыйа атаҕар туран, уруккуттан ыал киһи – олоҕун-дьаһаҕын оҥостор, дьиэтин-уотун – тупсарынар, ыал буолааччы – саҥа ыал буолар, дьиэлэнэр-уоттанар, кыаҕырар туһугар ылсан барар. Быһата, алмаас тэрилтэтин үлэһитэ ый ахсын кэмигэр кэлэр уонна үрдүк хамнастанан, инники кэскилин көрүүтэ лаппа бөҕөргүүр, бэйэҕэ эрэлэ күүһүрэр.
Биһиги өссө Дьокуускай пуордуттан хоҥнубакка олорон, “Анаабыр алмаастара” АУо хапытаалынай тутууга салаатын начаалынньыгын солбуйааччы Алгыс Дегтяревтуун билсэн, кэпсэтэн барабыт.
– Биһиги билигин бириискэҕэ баар ГСМ ыскылааттарын тупсаран тутуу үлэтигэр сылдьабыт. Бэйэм 33 саастаахпын. ХИФУ инженернэй-тэхиниичэскэй факультетын бүтэрэн баран, ДСК-ҕа уонна Судаарыстыбаннай сакаасчыт сулууспатыгар үлэлии сылдьыбытым. “Анаабыр алмаастара” хапытаалынай тутууга салаатыгар 2018 сылтан баарбын. Биһиги салаабыт хампаанньа бары хапытаалынай тутууларын уонна хапытаалынай өрөмүөннэрин олоччу хааччыйар. Хара Мас уонна Эбэлээх Хаастаах учаастактарыгар алмаас хостооһун улааппытын быһыытынан, хапытаалынай өрөмүөнү сөргүтэн ыыттыбыт. Соторутааҕыта өрөмүөннээбит эбийиэктэрбититтэн биирдэстэрэ – Эбэлээххэ баар уопсай дьиэ. Ону таһынан обсерватор гынаары богуон дьиэлэри ылбыттара, билигин онно геологтар олорор буолуохтара. Дьон олороругар табыгастаах: дуустанар сирдээх, иһирдьэ туалеттаах.
Уопсай дьиэ эмиэ оробуочайдар баҕаларын учуоттаан оҥоһуллубута. Ол эбэтэр, үрүҥ түүннэргэ, итии-куйаас күннэргэ холкутук утуйарга, сынньанарга сөптөөх гына, түннүктэрэ москитнай сиэккэлээх, жалюзилаах, хосторо кондиционердаах. Таҥас ыйыыр быатыгар тиийэ баар.
Кэргэннээхпин, икки оҕолоохпут. Үлэм дуоһуйууну аҕалар дуо диигин? Биһиги түмүккэ сыалланан, былаан-сорук туруорунан үлэлиибит. Ханна да буоларын курдук, ыктарыылаах түгэннэр (стресс) баар буолааччы эрээри, бу – дьиҥ эр киһиэхэ саамай сөптөөх үлэ – уустук соруктары толороҕун, холкутуйан, ыытынан кэбиспэккэ, барытыгар бэлэм буола үөрүйэхтэнэҕин. Үлэ төлөбүрэ онно барытыгар эппиэттэһэр.
Уопсай дьыала туһугар өрүү да өйдүүн-санаалыын ыалдьар, “Молуода” бириискэҕэ култуура чааһын тэрийээччи Мичил Гурьев бу дьарыгынан эрэ муҥурдаммат. Сүрүн үлэтин таһынан киһиҥ быыс-хайаҕас булан, тэпилииссэҕэ оҕуруот аһын үүннэрэр эбит. Кини 15 сыл Сунтаар оскуолатыгар үлэлээбит, дьэ, ол кэнниттэн оҥорон таһаарыыга ылсарга быһаарбыт. Онуоха бастаан утаа куттал суох буолуутун сулааспатыттан саҕалаан, бульдозеры ыытааччынан үлэлээн баран, быйыл сэттис сылын бириискэ култуурунай сынньалаҥын, санаатын ууран туран, тэрийэр. Ону таһынан кини бириискэ, алмаас салаатын туһунан тэттик суруйууларын хаһыакка түбэһэ түһэн аахпыт буолуохтааххыт.
– Дьону кытта үлэлиирбин сөбүлүүбүн. Манна остуол тиэнниһигэр, билийээргэ, успуорт күүс көрүҥнэригэр араас күрэх ыытыллар. Ону таһынан хайаан да “Идэтигэр бастыҥ” диэн куонкурус ыытыллар. Үөрүүнэн кытталлар, сэргэхсийэллэр. Саха дьонун сиэринэн ыһыахтыыбыт, оһуокайдыыбыт, Геолог күнүн, Саҥа дьылы уонна да атын бырааһынньыктары манна бэйэбитигэр эмиэ ыытабыт. Аны, сууйуу сезона түмүктэннэ да, булгуччу эстрада ырыаһыттарын ыҥыран кэнсиэр ыытар үтүө үгэстээхпит. Үчүгэйэ диэн, хампаанньа туох баар култуура тэрээһиннэригэр анал үбүлээһини көрөр. Сайынын путбуоллуубут, онно анаан, успуорт былаһааккалаахпыт. Эт-хаан уонна духуобунас туруга тэҥ таһымҥа тутуллуохтаах диэн саныыбын.
Уопсайынан, манна кэлбит киһи олох, туох иһин олорорун, олоххо сыалын-соругун, оруолун, доруобуйатын, чөл олоҕу тутуһуу, кэлэр кэскил туһунан саныыра эбиллэр.
Виктор Цой 64 саастаах. Кини хайа бырамыысылан-наһыгар сыстан үлэлээбитэ, этэргэ дылы, кыратык омуннуу түһэн эттэххэ, өйүн туппут кэмиттэн саҕаланан, лаппа ырааппыт. Бастаан “Якутзолото” тиһигэр үлэлээн саҕалаабыт, көмүс хостооччулар (старателлэр) артыалларыгар сылдьыбыт. Оттон “Анаабыр алмаастарыгар” 2004 сылтан үлэлиир.
Бэйэтэ этэринэн, “Маят” бириискэ Морҕоҕор учаастагар маркшейдерынан саҕалаабыт. Эһиилгититтэн, 2005 сылтан, хампаанньа кылаабынай маркшейдера оҥорбуттар. Кинини кэллиэгэлэрэ ытыктаан, Васильевич диэн ааттыыллар. Кини туһунан араас сэһэн-сэппэн дэлэй. Ол курдук, кини хайдах соҕотоҕун бэрдээҥкэ саанан эһэлии барбыта, сүүһүнэн килэмиэтири балаакката-тойо суох сылдьан, соҕотоҕун холкутук хаамара, хайдахтаах курдук хоһоону кэрэ аҥаардарыгар аныыра уо.д.а. Кэпсэтэргэ олус судургу: туга да уос номоҕо кэриэтэ буолбут, аатырбыт хайа үлэһитин уобараһын санаппакка дылы. Виктор Васильевич кэпсиир:
– Биһиги сулууспабыт хайа үлэлэрин, кинилэр кыраныыссаларын тутуһууну хонтуруоллууру хааччыйар. Таһыттан көрөн, ханна хаһыыны (вскрышка), хостуур үлэни ыытар наадатын быһаарабыт. 2014 сыллаахха Эргэ Молуода уонна Далдын икки ардыгар, ити сирдэргэ хайатыгар да барарга табыгастаах буоллун диэн, саҥа бөһүөлэги туппуппут.
Салгыы алмааһы хостуур ньыманы, каартаны көрдөрө-көрдөрө, маннык быһаарда:
– Геологтар төһө алмаас баарын быһаарарга шурфаны хаһаллар, ол кээмэйэ – балтараа да балтараа миэтэрэ буолар, оттон дириҥэ – 10 м тиийээччи. Биһиги былааннаан баран, шурфалары туруорабыт, бырамыысыланнай куонтурун уруһуйдуубут. Хостоммут боруоданы самасыбаалларга тиэйэн, суортуур ыстаансыйаҕа илдьэллэр. Ордук тугу өйдөөн хаалбыккыный диэн ыйытыыгар Морҕоҕорго баабырыканы хайдах туппуппутун диирим дуу? Барыта да – күннээҕи үлэ үөһүгэр, үлүскэнигэр ааһар.
АЛРОСА “Анаабыр алмаастара” тэрилтэтин сүрүннүүр энэргиэтигэ Александр Самойлов бу дойдуга Үөһээ Молуода электро-ыстаансыйатыгар массыньыыстыыр быраатын кытта үлэлиир. Александр:
– Хаҥалас улууһуттан төрүттээхпин. Уу тырааныспарын институтун бүтэрэн, речниктээбитим. Бу билиҥҥи тэрилтэбэр 2012 сыллаахтан үлэлиибин. Билигин биһиги просезоҥҥа анаан, уот ыстаансыйатын бэлэмнии сылдьабыт. Билигин үгүстүк эдэр үлэһиттэр кэлэллэр. Биһиги бастаан утаа төһө үлэҕэ дьулуурдаахтарын, интэриэстээхтэрин көрөбүт. Итинтэн элбэх тутулуктаах. Манна кэлбит дьон, сүрүннээн, салгыы үлэлии хаалаллар.
“Молуода” бириискэ энэргиэтигэ Николай Кривошапкин эмиэ электро-сыахха үлэлиир. Биһиги тиийэрбитигэр кини субу саҥардыыта кэлбит стажеру кытта кэпсэтэ турара.
Биһиэхэ туһаайан, электриктэр тутаах соруктарын, сыалларын билиһиннэрдэ. Ол курдук, кинилэр бириискэҕэ, ол иһигэр чиэски сытар учаастактарга эмиэ, уот аҕыйах да мүнүүтэ суох тохтоло суох үлэлиирин хааччыйар эбээһинэстээхтэр. Чиэски сирдэргэ диисэл-генератордар үлэлииллэр эбит. Николай:
– Бу күннэргэ 2023-24 сылларга туттуллар уот тэриллэрин араас саппаас чаастарын, кабеллары, уонна да атын сыаналаах матырыйааллары сакаастыыр сайаапканы түһэрии үгэннээн турар кэмэ. Онно анаан, туох ирдэнэринэн көрөн, бу испииһэк оҥоро сылдьабыт. Бу тэрилтэҕэ 2013 сылтан үлэлиибин. Намҥа олоробут, кэргэннээхпин, икки оҕолоохпун, сааһым – 36. Дьиэлээхпит-уоттаахпыт. Өссө эбии биир дьиэни, гараас туттубутум. Дьиэ кэргэммин толору хааччыйабын.
Бу манна көрөр оборудованиеларгыт курдук элбэх тэрили, мантан атын сиргэ, бэл, Дьокуускайга кытта көрүөххүт суоҕа. Мин онно элбэх тэрилтэҕэ үлэлии сылдьыбыт буолан этэбин. Биһиги манна баай уопуту мунньунабыт, онтубут ханна баҕарар туһалыа дии саныыбын. Манна баар бырамыысыланнай оборудование букатын туһунан – уот күүһэ (напряжение) манна 380 вольт. Маннык тэрили элиэктирик эрэ барыта билбэт.
Саҥа үлэлии тиийбит стажер бэйэтин туһунан маннык билиһиннэрдэ:
– Аатым-суолум – Владимир Егоров диэн. Дьокуускайдааҕы 16-с ПТУну бүтэрэн, 3 эрэсэрээттээх электромончуор идэтин ылбытым. Онно үчүгэйдик үөрэнэн, кыһыл дьупулуомҥа чугаһыы сылдьыбытым диэххэ сөп. Идэҕэ үчүгэйдик үөрэммит киһи талыыны холкутук ааһар диэн санаалаахпын.
Туокардар сыахтарыгар үлэ үгэннээн турар кэмигэр түбэспиппит. Сезон үлэтигэр бэлэмнэнии күүскэ барар. Бу сыахха эмиэ саҥа стажер тиийбит. Василий Ксенофонтов, 23 саастаах, Үөһээ Бүлүү Дүллүкүтүттэн төрүттээх:
– “Анаабыр алмаастарыгар” үлэ миэстэтэ баарын Тарас Десяткин аатынан Дьокуускайдааҕы бырамыысыланнас техникумун бүтэрэн баран истибитим. Сайаапкабын былырыын ыыппытым. Онтубунан бу быйыл ыҥырдылар. Сыалым-соругум судургу: уопутуруу, дьиэ атыылаһыы. Ыал буолуом, кыыстаахпын. Симиэнэ 12 чаастаах, онон тута тиийдим да утуйабын. Ону таһынан миигин манна үөрэтэллэр.
Хайа үлэһиттэрин бары быраабыланы тутуһан, харыстыыллар. Бөһүөлэккэ «Вспомогательная горноспасательная команда» диэн суруктаах туһунан дьиэ баар. Дьэ, бу манна баар хамаанда бириискэ үлэһиттэриттэн таҥыллар. Сулууспа үлэтин-хамнаһын идэтийбит быыһааччы, Арассыыйа ЫБМС (МЧС) Саха сиринээҕи байыаннай хайа-быыһыыр этэрээтин Мииринэйдээҕи салаатыгар взвод хамандыырын көмөлөһөөччүтэ Петр Гонза салайан илдьэ сылдьар, иилиир-саҕалыыр. Кини чуҥкуйар диэни билбэт дьонтон биирдэстэрэ. Иллэҥсийдэ да, Молуода эбэ кэрэ миэстэлэрин хаартыскаҕа түһэрэн үйэтитэр, балыктыырын сөбүлүүр. Онтун үлэ туһунан кэпсэтиибит быыһыгар үөрэ-көтө маннык таарыйан ааста:
– Былырыын манна көннөрү күөгүнэн 4 кг 200 кыраамнаах быйыты хаптаран турабын. Хата, быата быстыбакка, этэҥҥэ таһаарбытым! Дьэ, манна балык баар дойдута!
Биһиги АЛРОСА “Анаабыр алмаастара” тэрилтэтин кытта дуогабар быһыытынан үлэлиибит. Мин кыраапыкка олоҕуран, “Маятка” уонна Молуодаҕа сылдьабын. Биһиги “проходкаҕа”, карьерга хайа үлэһиттэрин быыһыыр аналлаахпыт. Сүрүн үлэбит – эрдэттэн саахал тахсар балаһыанньата үөскээбэтин, тахсыбатын курдук дьаһаныы, эрдэттэн сэрэхтээх буолар миэрэлэри тутуһуннарыы буолар. Хайа үлэһитин үлэтэ олус кутталлаах. Инньэ гынан, хайаан да куттал суох буолуутун быраабылатын төрдүттэн тутуһуохтаах. Холобур, каасканы хайаан да кэтэ сылдьыллыахтаах. Хаһан эрэ, бэйэм эдэр быыһааччынан үлэлии сылдьан, сыыһа туттан, шахтаҕа баар хаабылга төбөбүнэн олус күүскэ сааллыбыттаахпын. Онно кааскам “харк” гынан хаалбыта. Арай онно кэппэккэ сылдьыбыт буолуум, дьыала куһаҕаннык түмүктэниэхтээҕэ.
Бөһүөлэк – нус-хас, холку олохтоох. Култуурунай тэрийээччи үлэтинэн олорор диэххэ сөп, балыктааһыҥҥа эмиэ күөн күрэс буолааччы. Манна күн-дьыл биир күдьүс, үлэ эрэ таһымынан ааспатын курдук, күннээҕи олоҕу, үлэһиттэри сэргэхситэр сыаллаах үлэ утумнаахтык барара көстөр. Тэрилтэ эрэ барыта бу алмаас хампаанньатын курдук үлэһит үлэлиир, сынньанар, сэргэхсийэр усулуобуйатын толору хааччыйбат ээ.
Геолог-чинчийэр баартыйатын начаалынньыгын солбуйааччы Дмитрий Иванов биһиэхэ геологтар үлэлэрин туһунан сырдатар. Алмаас хостуур тэрилтэҕэ 2006 сылтан үлэлиир эбит буоллаҕына, Молуодаҕа кэлбитэ да быданныы охсубут, ол эбэтэр 2014 сылтан манна үлэлиир эбит. Кини кэпсиир:
– Бу бириискэҕэ 154 киһи үлэлиир. Кинилэр богуончуктарга олороллор, диисэллээхтэр. Молуода эбэни кыйа, шурфа проходкатын батыһа, үлэлии-үлэлии көһөн иһэллэр. Муҥутуур ыраах үлэлээччилэрбит мантан 280 км тэйиччи бааллар. Сэтинньиттэн саҕалаан онно үлэлииллэр. Каадыр барыта кэриэтэ – олохтоох дьон, үгүстэрэ тыа хаһаайыстыбатын улуустарыттан. Геолог-проходчик үлэтэ – ыарахан үлэ, сүрүннээн, ыччат үлэлиир, оттон тутаах сүнньэ уопуттаах исписэлиистэртэн турар. Шурфаны икки ньыманан оҥороллор: “пожог-проморозка” уонна үүттүүр-дэлби тэптэрэр үлэ (БВР) диэҥҥэ арахсар. Бастакы ньымаҕа – сири өтүйэ уонна күрдьэх көмөтүнэн хаһыы. Манна икки симиэнэнэн арахсан, 12-лии чаас үлэлииллэр. Иккис ньыма өйдөнөр буолуохтаах. Хайа үлэһиттэрин биһиги саҥаттан саҥа үлэ миэстэтигэр аныыбыт.
Бэйэм Сунтаар улууһун Сиэйэ бөһүөлэгиттэн сылдьабын.
Саха сиригэр олохтоох дьонтон биһиги харахпыт анныгар хайа үлэһиттэрин бүтүн көлүөнэ дьоно эбиллэн иһэрин көрөбүт. Үлэ ыарахан – бэйэм хайа оробуочайыттан үлэбин саҕалаабыт буолан билэбин. Погрузчик-самасыбаалга хайа боруодатын тиэйбитин кэнниттэн хаалбыт чааһын, этэргэ дылы, быылыгар тиийэ хомуйаҕын. Билигин элбэх уларыйда, ол эрээри син биир илии, эт-хаан үлэтэ, онно эппиэттэһэр уонна бэлэмнээх буолуу ирдэнэр. Оттон уонна доруобуйа чааһа эмиэ онно сөптөөх буолара наада.
Орто Молуода Суортуур учаастагын ыстаарсай маастара Николай Алексеев биографията да эмиэ балачча дуоспуруннаах. Кини хампаанньаҕа 2014 сылтан үлэлиир. Бу суортуур баабырыкаҕа тиэллэн кэлбит алмаастаах хайа боруодатын сайгыыллар. Онон, үлэ кэмэ, онон өрүс ууламмытын кэнниттэн, ыам ыйын бүтүүтүттэн саҕаланар. Билиҥҥитэ үлэһиттэр иккис баабырыкаларын таҥа сылдьаллара. Биир сезоҥҥа кинилэр тыһыынчанан куб. м хайа боруодатын сууйаллар. “Ол эрээри аныаха диэри мин биир да дьиҥ алмааһы харахтыы иликпин”, – диир. Сөп ээ, кинилэр араарылла илик көһөҥө, кыра-улахан боруоданы эрэ кытта өрө мөхсөр буоллахтара. Үрдүк плотностаах таҥастаммыт маасса бөһүөлэккэ баар хайа байытар баабырыкатыгар тиэрдиллэр. Дьэ, онно дии, “туга-ханныга биллибэт” көһөҥө таастан күн уотугар күлүмнүүр алмаас таас илэ бэйэтинэн тахсан кэлэрэ.
Биһиги салгыы уопуттаах, 7-с эрэсэрээттээх бульдозерист, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Хорообутуттан сылдьар Дмитрий Иванову, симиэнэтигэр ыксаан истэҕинэ, көрсүбүппүт. Манна аара ханна да чаардаабаккын. Вахтовик массыынанан аҕаллылар да, тута булдьозергар тиийэн, үлэлээн барыахтааххын. Онон, бириэмэ ыгым буолан, биир ыйытыыны эрэ биэрэн хааллым. Ол – «Эһиги үлэҕитигэр саамай уустуга диэн тугуй?» Хардата да судургу, түргэн буолла: «Билбэппиэн. Мин үөрэнэн хаалбыппын”.
Ити курдук, Молуода бириискэ араас саастаах, араас идэлээх, ыстаастаах үлэһиттэрин кытта кэпсэтэн баран, бары да хампаанньа тэрийэр үлэ уонна сынньалаҥ усулуобуйатыттан дуоһуйалларын өйдүүгүн. Ону тэҥэ булуллубут сир баайын саппааһа өссө да уһун кэмҥэ хостоноро, туһаҕа тахсара быһаарыллыбыт. Онон, Молуода бириискэтин эдэр да, эмэн да үлэһиттэрэ сарсыҥҥы саргылаах сарсыардаларыгар эрэллэрэ улахан.
Бастаан утаа кинилэр эргэ полигоҥҥа үлэлээбиттэр. 2014 сыллаахха тайҕа ортотугар Үөһээ Молуодаҕа саҥа бөһүөлэги дьэндэтэн таһаарбыттар. Ол гынан баран оччолорго алмаас саппааһа 2019 сылынан бүтэр диэн сыанабыл баара. Дьэ, ону кэнники сылларга чинчийэн, бэрэбиэркэлээн көрөн баран, алмаастаах бириискэ “иккис тыына” аһыллан, өссө да быттыгар-хонноҕор күн уотугар күлүмүрдүүр алмаас саппааһа дэлэйэ көстүбүт.
Ол аата, доҕоттор, хайа бырамыысыланнаһыгар, чопчута, алмаас хостуур салааҕа үлэ булунар, уопутурар, хамнастанар, олох оҥкулун оҥостор кыах сахаларга улахан! Этэргэ дылы, арай муостаах-туйахтаах эрэ алмаас тэрилтэтигэр үлэлээн, кыаҕырар буоллаҕай? Манна да аахпыккыт курдук, биир дойдулаахтарбыт хайыы үйэ улаатан, уопутуран ырааппыттар, саҥа тиийбиттэр да аҕыйаҕа суохтар. Онон, толкуйданыҥ, эрдэттэн былааннаныҥ. “АЛРОСА” хампаанньа өрүү даҕаны олохтоох дьону үлэҕэ ыҥырар.
Хампаанньа ханнык тэрилтэлэригэр, салаа тэрилтэлэригэр туох үлэ баарын туһунан чопчу уонна кэмигэр бэриллэр иһитиннэриини АЛРОСА VK официальнай аккаунугар бу сигэнэн киирэн https://vk.com/alrosasakha билсиэххитин сөп. Оттон телеграм-ханаалга маны https://t.me/Alrosa_news, баттаан киириҥ, билсиҥ. Ону таһынан хампаанньа бөлөҕөр киирсэр тэрилтэлэр аккауннарыгар эмиэ суруллар.
Ситиһиилэри!
