Субу буолуохтаах “Биир ньыгыл Арассыыйа” баартыйа барыллаан куоластааһыныгар эдэр дьон кимиэллээхтик киирсэллэр. Өскөтүн ааспыт сырыыга ыйытыкка “ким Ил Түмэн спикерэ буолуохтааҕа” тургутуллубут эбит буоллаҕына, бу сырыыга эдэр дьон күрэхтэһэн көрдүлэр. Бу дьону биһиги “праймеризка кыттар эдэр, бэйэлэрин эйгэлэригэр, уопсастыбаҕа арыый биллэр дьон” диэн бириинсибинэн сүүмэрдээн ылбыппыт. Маннык куоластааһыҥҥа ким да билбэт дьонун олордон туһа суох буоллаҕа (праймериз испииһэгэр оннук дьон эмиэ бааллар).
Инньэ гынан, куоластааһыҥҥа Айхал Габышев, Виктор Лебедев, Гаврил Семенов, Прокопий Бубякин уонна Захар Никитин ааттара киирбитэ. Бу куоластааһыны кинилэр бүгүҥҥү күннээҕи ыйааһыннарын, эрийтиннэрин тургутан көрөөрү тэрийбиппит. Хатылаан санатабыт, бу дьону биһиги урукку өттүгэр тутулуга суох бэлиитикэни ыыппыттарын дуу, уоттаах-төлөннөөх уопсастыбанньыктарын дуу, халлааны хамсатар аарыма актыбыыстарын дуу иһин буолбакка, нэһилиэнньэҕэ арыый биллэллэрин эрэ иһин киллэрдибит. Дьиҥинэн, бу дьон билиҥҥи былаас номенклатуратыгар бэйэлэрин оннуларын булбут, туһааннаах миэстэлээх дьон...
Биллэн турар, бу куоластааһыҥҥа кыайыы эдэр киһи праймеризка кыайыытын мэктиэлээбэтэ өйдөнөр. Ол эрээри, маннык куоластааһын бэйэтэ эмиэ туспа дириҥ суолталаах. Холобур, куоластааһын маннык логиканан барар: бу дьон ааттара “Kyym.ru” саайт куоластааһыныгар киирбитин көрө охсон баран, биир эмэ билэр киһилэрэ тута киниэхэ төлөпүөннүүр, “эн аатыҥ куоластааһыҥҥа киирбит” диэн (саамай үчүгэй барыйаан: бу испииһэккэ ааттаммыт киһи ону бэйэтэ көрөр). Ону кытта, үлэ күөстүү оргуйар, “мобилизация” саҕаланар... Түмүгэр, ким төһө элбэх билэр киһилээҕэ, атастааҕа-доҕордооҕо, кэллиэгэлээҕэ, кини туһугар долгуйар дьоннооҕо ырылыйан тахсан кэлэр.
Маннык куоластааһыны атыннык өссө дьокутаат үлэтигэр майгыннатыахха сөп. Интэриниэккэ туох үлэ-хамнас, долгуйуу бара турарын билбэт, сыппах-бытаан, биир да өйүүр киһитэ суох киһи дьокутаат да буолан тугу туһалыай? Быыбардааччылар накаастарын хайдах толоруой? Бу куоластааһыҥҥа сыһыанын курдук утуйан баран олоруо дии...
Куоластааһын муус устар 6-10 күннэригэр барбыта. Бу дьон “калибрдара кырата” дьайбыта дуу, ааспыкка “спикер быыбарыгар” барыта 19 тыһ. киһи куоластаабыт эбит буоллаҕына, бу сырыыга уопсайа 1326 эрэ киһи куоластаата.
Бастакы миэстэни 550 куолаһы ылан (41,48%) “Саха сирэ” хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ, Амма-Майда быыбардыыр уокуругуттан биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктан уонна баартыйа испииһэгиттэн кыттар Прокопий Бубякин ылла. Ону өйдүөххэ сөп, хаһыат ыытар куоластааһыныгар хаһыат үлэһитэ кыайымына! П.Бубякины быыбар кирилиэһин бастакы үктэлин кыайыылаахтык дабайбытынан эҕэрдэлиибит! Уонна “Амма быыбардааччылара бу куоластаабыт дьон ортотугар баһылыыр-көһүлүүр оруолу ылбыттара буолуо, ол дьон праймеризка көхтөөхтүк кыттыахтара” диэн эрэлбитин биллэрэбит.
Иккискэ – 398 (30,2%) куолаһы ылан Бороҕоннооҕу быыбардыыр уокурукка баартыйа испииһэгинэн кыттар Айхал Габышев таҕыста. Үлэлээбит сирдэринэн сирдэттэххэ, өрөспүүбүлүкэбит тюркологтарын, ыччатын, тас сибээһин, дьиэ кэргэнин, ньиэби хостооччуларын, тутааччыларын, аҕаларын эргимтэтигэр барытыгар “бэйэ киһитэ” буолуохтаах Айхал Габышевка ити арыый кыра курдук. Онуоха эбии, билэр дьон “интэриниэт куоластааһыҥҥа уус алданнар аһара актыыбынайдар, кими да киһилээбэттэр” диэччилэр. Чэ, туох да диэбит иһин, Айхалга ити кыра.
Үһүскэ 266 куоластаах (20,06%) эмиэ Бороҕоннооҕу быыбардыыр уокурукка баартыйа испииһэгинэн кыттар Захар Никитин таҕыста. Биллэн турар, З.Никитин киэҥ эргимтэҕэ биллибэт, урукку өттүгэр төрөөбүт Мэҥэ Хаҥалаһын улууһугар үлэлээбит киһи. Онон “кинини Дьокуускайга билбэтэхтэрин иһин, бука, быыбарга киирсиэхтээх уокуругар үчүгэйдик билэллэрэ, куоластыыллара буолуо” диэн сылыктыырга эрэ тиийэбит.
Таатта-Томпо быыбардыыр уокуругуттан биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктан уонна баартыйа испииһэгинэн киирсэр Виктор Лебедев 88 куолаһы ылла (6,64%). Аар-саарга аатырбыт, киэн туттар спортсмеммыт Виктор Лебедев дьокутаатынан талыллар түгэнигэр Тополинай табаһыттарын, Дьабарыкы Хайа чоҕу хостооччуларын, Таатта бааһынайдарын интэриэһин хайдах туруулаһыан билбэппит, быыбарга кыттарга кинини ким тылыгар киллэрбитин эмиэ... Чопчу бу куоластааһыҥҥа сыһыаран эттэххэ, спортсменнар суругу-бичиги, араас интэриниэт куоластааһыны улаханнык баардылаабат, бэйэлэрин интэриэстэрин чопчу дьыаланан олоххо киллэрэр дьон буолуохтаахтар. Баҕар, дьиҥнээх праймеризка тиийэн тыаһы таһаарыахтара. Куолас кыратын киһи онон быһаарара дуу?
Ньурбатааҕы уокуруктан баартыйа испииһэгинэн киирсэр Гаврил Семеновка 24 куолас киирбит (1.81%). “Интэриниэккэ сүрүннээн ыччат олорор” дииллэр да, ыччат министиэристибэтин чөмчөкөтүгэр баара-суоҕа 20-чэ эрэ куолас киирбитэ дьикти эбит. Дьиҥинэн, 20 куолаһы биир улахан дьиэ кэргэн бэйэтэ да биэриэн сөп этэ.
Киэҥ Ньурбаҕа интэриниэт туруга оччо мөлтөҕө дуу... Онтон атыны, үгүһү-элбэҕи кэмэнтээрийдии барбаппыт.
