Киир

Киир

   Горнайга окко сылдьабыт. Арааһа, күһүн быһыылаах этэ. Мин оччолорго эдэрбин. Отуччалаахпын.
 
   Тоҕо эбитэ буолла, мин биир олохтоох оҕонньору кытта олуһун тапсан сылдьарым. Хайдах эрэ холобур туттар, ытыктыыр этим. Кини да миэхэ истиҥ, аҕалыы сыһыаннааҕа. Бу билигин кэпсиэхтээх түгэним, онно эмиэ, арааһа, төһүү буолбут буолуохтаах.
   Биир сарсыарда туран оҕонньорум: “Чугас кыыл турар сирин билэбин. Киэһэ бара сылдьыахпыт”, – диэтэ. Мин үөрүүнү кытта сөбүлэстим.
   Үлэхтээх кэммит буолан, үгүһү-элбэҕи хомуна барбакка, саабытын сүгэн баран, турар бэйэбит бардыбыт. Балачча барбахтаан баран биир үрэххэ киирдибит. Оҕонньорум манна хайаан да баар буолуохтаахтар, сайылаабыттара диэн сэрэттэ. Онон тыаһа-ууһа суох, хас биирдии талах, тоҕой-хоннох кэннин көрө-көрө, сэрэнэн иннибит диэки баран истибит. Арай, ол курдук баран иһэн биир кыра хонноххо киирээппитин кытта, иннибитигэр турар түөрт аарыма тайахха кэтиллэ биэрдибит. Хата, тыала утары буолан, сыппытын ылбыкка, тэһииргээбэтилэр. Онон оҕонньорум холку соҕустук туттан туран: “Чэ, эдэр киһи, эн ыт. Мин көрүүм”, – диэтэ. Мин “оҕонньорум тоҕо ытыспат буоллаҕай?” диэн дьиктиргээтим эрээри, тугу да саҥарбатым.
  Хойуу үөккэ сөрүөстэн, кыратык инним диэки киирэн биэрдим. Мантан тайахтарга диэри, арааһа, түөрт уонча эҥин хаамыы эбитэ буолуо. Саам хаста да эстэр буолан, эрэх-турахпын.
   Кыҥаатым-кыҥаатым уонна биир орто соҕус тайаҕы хонноҕун аннынан көрөн баран, ытан саайдым. Кыылым ходьох гына түстэ да, ойон иһэн умса туруйалаата. Салгыы ыта сорумматым.
   Саа тыаһын истэн, чугас соҕус турбут кырдьаҕаһым сүүрэн кэллэ. Биир тайах умса түһэн сытарын көрөн баран: “Хайа, оттон атыттары тоҕо ыппатыҥ?” – диэтэ. Мин: “Сөп буоларбытын ыллыбыт дии”, – диэн хардардым. Онно оҕонньорум туох да диэбэтэҕэ эрээри, кэлин билбитим: астыммыт, үөрбүт этэ.
   Киһи айылҕа оҕото, кини сорҕото буоллаҕа. Онон иитэн олорор аар айылҕабытыгар, булка-алка харыстабыллаахтык сыһыаннаһыахтаахпыт.
 
Афанасий Монастырев кэпсээниттэн.