Тас дьүһүнэ бүрэ, ис санаата кэрэ дьон хайа да кырасыабай дьоннооҕор ордук кэрэлэр диэн үгүстүк лэбэйдииллэр. Били, дьүһүнүнэн көрсөллөр, өйгүнэн атаараллар да диэни саныахха. Тоҕо ону аҕынныҥ диир буоллаххытына, дьиҥэ, оннук буолбатаҕын тус бэйэбинэн билэбин. Мин тас дьүһүнүм дьон сиэринэн да буолбакка, олус бүрэтин билинэбин.
Билиммэтэҕим да иһин, ону тулалыыр дьонум санатан тэйэллэр. Оҕо сылдьан ону аахайбат буоллахпына, улаатан иһэн бу итэҕэспин өйдөөбүтүм. Ол саҕана ис кэрэ улахан оруоллааҕын өрө тутан син эрэх-турах сананарым. Дьон быыһыгар син бэйэбин туспа кэрэлээх курдук сананарым. Оттон сиэркилэҕэ көрүннэхпинэ, бу ыйаастыгас кылардыҥы хараҕым, чочуйа сатаабакка сыбаабыт сынтаҕар муруннара, ордьоҕор тииһим, хара бараан сэбэрэм хайа да дьоруойдуу эрэл санаабын таһы-быһа сотон кэбиһэллэрэ. Инньэ гынан сиэркилэҕэ көрүнэртэн туттунар буолбутум. Үөрэхпэр үчүгэйдик үөрэнэр этим, ол аата өй баҕас син баар буоллаҕа. Ол эрээри өй таһыма быһыллар сыаната дьон аайы араас буолар эбит этэ. Бииргэ үөрэнэр олус кырасыабай дьүөгэлээҕим. Билиитэ татымын ааһан, олус сүрэҕэ суоҕа. Ол эрээри эксээмэн кэмигэр турулус-ирилис көрдөҕүнэ, элбэҕи-үгүһү ыйыта сатаабакка үчүгэй сыананы туруоран кэбиһэллэрэ. Оттон олус бириинчик дьахтар преподавателлэр бастаан олуйсан баран, ытаары гыннаҕына, аһына охсон бырабааллаппат этилэр. Биһигинньик дьон ытаан да оҥтордохпутуна абыраммаппытын билэн, ити ньыманы туттубат буоларбыт. Чэ, ити хааллын. Кэлин үөрэхпитин бүтэрэр сылбытыгар ити кырасаабысса кыыспыныын дьүөгэлии буолбуппут. Тоҕотун ким да быһааран өйдөөбөтөҕө. Дьиҥэр, икки буоллахпытына, өйдөөх уонна кырасыабай түмүстэхпитинэ, биир “универсальнай” киһи курдук тугу барытын кыайа тутарбытын өйдөөтөхпүт. Уонна бэйэ-бэйэбитин ситэрсэн биэрэр буолан ылсыбыппыт табыллан иһэрэ. Онон эксээмэннэрбитин да, үөрэҕи бүтэрээччи бүтэн быстыбат да түбүгүн этэҥҥэ туораабыппыт. Уһун уочараты ааһарбытыгар кырасаабыссам аа-дьуо хааман кэлэн холкутук быһа киирэрэ. Мин саппай уопсарым. Ким да кинини кытта этиһэ да сатаабата. Оттон кафедраларынан сүүрүү мин “үлэм” этэ. Хаста да ыстаарысталаабыт киһини онно бэйэлэрин киһилэрин курдук көрөллөрө.
Үөрэх бүтэн, дойдулаары аэропорка регистрацияны ааһаары уһун уочаракка турдубут. Итиитэ сүрдээх. Биһиги таһаҕаспыт диэн хас да сыарҕа кэриҥэ. Уочаракка барыта эр дьон кэчигирэһэн тураллар да, ким да көмөлөһөр санаата суох. Сатахха, хаайтарыы буолбут кэмэ быһыылааҕа. Мин ыксаан, кыыспын быһа киир диэн имнэнэбин. Кыыһым үөрүйэх киһи сиэринэн үтүрүһэ-үтүрүһэ иннибитигэр турар икки-үс киһи иннигэр түстэ. Онтон тиийэн икки кыра уҥуохтаах, мөп-мөкүнүк дьээдьэлэргэ тиийэн иҥнэн хаалла. Ол дьон туох да иһин туораан биэрбэтилэр. “Мааҕын бааргытын көрбөтөхпүт, сымыйалаамаҥ”, – диэн баран биирдэстэрэ өттүгүн баттанан кэбистэ. Кыыһым араастаан баайса сатаата да, иннилэрин биэрбэтилэр, хайа да кырасаабысса хайдах да көрбүтүгэр хайдыбат дьон буоллулар. Мин итииргээн-буһан көлөһүнүм сүүспүттэн саҕалаан сирэйбин биир гына сүүрдэ. Онтон ордук кыйаханным. Уп-улахан үрүсээкпин соспутунан ол киһиэхэ ынан тиийдим. “Туораа!” – диэн ынырык куоласпынан хаһыытаабыппын өйдөөбөккө да хааллым. Анарааҥҥым хап-сабар туоруу охсон мөкүнүйдэ. Биирэ: “Тоҕо быһа киллэрдиҥ?” – диир быһыылаах. Онно биирэ: “Сибилигин өлөрөн кэбиһиэм диэбит курдук дьүһүннээх дии”, – диэн сибигинэйбитин истэн хааллым. Ол курдук бу сырыыга мин көмөбүнэн этэҥҥэ регистрацияны ааспыппыт.
Кэлин да кэрэтэ суох дьүһүнүм абыраан турардаах. Уулуссаҕа эҥин түүнүн соҕотоҕун куттаммакка хаамыахха сөп эбит. Хайа эрэ итирик буулаары да гыннаҕына, күлтэччи көрөн баран хаһыытаан сатарыттахпына, атахха биллэрээччилэр. Онон тас көстүү бүрэ буоллаҕына, ис айылгы кэрэ буолара наадата суох дии саныыбын. Бүрэ дьүһүннээх муҥнаах кэрэ буолан симигимсийбитэ буола турдахпына үрдүбүнэн үктээн ааһаллар ини. Ол оннугар уобараһы ситэрэн, уордайан турдахха, хартыына толору арыллыбытыттан сыһыйа түһээхтииллэр.
Билигин дьүөгэм биһикки биирдэ эмэ алтыһан ылабыт. Кини да, мин да ыал буолбакка, оҕо төрөппөккө үлэ диэн баран олоробут. Отой атын, маарыннаспат дьон дьылҕабыт атылыытыттан сөҕөбүт.
Мара Маайа.
Сэҥээриилэр