Саха дьонугар биир бастакынан кейтеринг эйгэтин Екатерина Окорокова, Вероника Павлова, Инна Третьякова диэн дьүөгэлии кыргыттар арыйбыттара.
“КИВИ” кейтеринг тэрилтэтэ аныгы кэмҥэ олус наадалаах өҥөнү оҥорорун бу кэнники 5 сыл иһигэр итэҕэтиилээхтик дакаастаан кэллэ.
Кейтеринг – диэн тугуй? Кейтеринг диэн, уопсайынан, тэрилтэлэр эбэтэр чааһынай дьон сакаастарынан аһы-үөлү ханна баҕарар тиэрдэр, араас тэрээһиннэри хааччыйар, бырааһынньыктарга остуолу тардар, астыыр тэрилтэлэри ааттыыллар.
– Екатерина Алексеевна, “КИВИ” кейтеринг тэрилтэтин үлэтин-хамнаһын туһунан сырдатыаҥ дуо?
- Сахалар былыр былыргыттан тоҥмуту ириэрэр, ааччыктаабыты аһатар ыалдьытымсах дьон быһыытынан биллэбит. Ыһыахха дьон түһүлгэҕэ анаан аспытын-үөлбүтүн, иһиппитин-хомуоспутун, саламабытын илдьэ оҥостон тиийэрбит – кейтеринг көстүүтүгэр чугас. Биһиги үлэбит: дьон-сэргэ үөрүүтүн үллэстэр үрдүк таһымнаах кэрэ-бэлиэ түгэннэрин тэрийии: оҕо төрөөһүнэ, малааһын, төрөөбүт күн, уруу бырааһынньыга, үбүлүөй, о.д.а. Аныгы үйэ ирдэбилинэн, биисинэспит сайдан иһэригэр, оҥорор өҥөбүт хаачыстыбата тупсуутугар, олох инники күөнүгэр буоларга улахан кыһамньыбытын уурабыт.
Бырааһынньык тэрээһинигэр иһититтэн-хомуоһуттан саҕалаан, остуолугар, олоппоһугар, официант һлэтигэр тиийэ барытыгар быһаччы кыттыһан үлэлиибит. Холобур, бэйэбит тэрийэр остуолбутугар бастаан испииһэк оҥорон менюбутун наардыыбыт, маҕаһыыннары-тэрилтэлэри кэрийэн наадалаах бородууксуйаҕын булаҕын, салгыы – астыыгын. Бу манна барытыгар, биллэн туран, элбэх күүс-кыах, бириэмэ да баранар. Аны, иһит-хомуос, остуол-олоппос тиийбэтин курдук ханнык баҕарар бытархай кыһалҕа күөрэйэн тахсыан сөп.
Манна диэн эттэххэ, 2 киһиттэн саҕалаан 2 тыһыынча киһини хабар остуолу тардыахпытын, тэрийиэхпитин сөп. 5 сыл тухары килийиэммит, сакааспыт ахсаана хаҥаан иһэрэ – биһиги сөптөөх суолунан баран иһэрбит туоһута. Ити биһигини салгыы өссө дьаныардаахтык үлэлиирбитигэр кынаттыыр.
– Тоҕо “КИВИ” диэн ааты ылыммыккытый, интэриэһинэй баҕайы дии, бу туһунан кэпсиэххит дуо?
- 2012 с. биһиги үһүөн СӨ Т/х-тын министиэристибэтигэр үлэлии киирбиппит. Бу кэмтэн ыла үс араас эйгэлээх, интэриэстээх дьон бодоруһан, ыкса доҕордоһон хаалбыппыт. Онтон 2017 с. уопсай дьыала арынарбытыгар, бэйэбит ааттарбытын таҥан бу ааты толкуйдаан таһаарбыппыт. Ити - биһиги Катя, Инна, Вероника диэн ааттарбыт бастакы буукубаларын холбоспута. Ол эбэтэр, “киви” диэн фрукта аатыгар туох да сыһыана суох.
Сиһилии бу qr-куодунан саайпытыгар киирэн көрүҥ
– Кэлэктиипкитигэр төһө киһи үлэлиирий?
– Бастаан саҕалыырбытыгар биир эрэ идэтийбит повардаах эбит буоллахпытына, билигин 60-ча киһи үлэлиир. Кэмиттэн кэмигэр үлэһиттэрбитин түмэн кэпсэтэбит, ким туох санаалааҕын, идиэйэлээҕин истэбит, сүбэлэһэбит, үөрэх, тренинг ыытабыт. Дьокуускайдааҕы сервис технологическай техникумун кытары дуогабардаахпыт. Ол быһыытынан, сылын аайы техникум устудьуоннара кэлэн биһиэхэ быраактыкаларын ааҕаллар. Сорохторо үлэһит да быһыытынан хаалаллар.
– Үлэлээбиккит тухары Саха сиригэр кейтеринг өҥөтүн туһанааччы ахсаана эбиллэн иһэр дуо?
– 5 сыл анараа өттүгэр “кейтеринг” диэн өҥө көрүҥэ Саха сиригэр улаханнык биллэ-көстө да илик этэ. Дьон букатын да билбэтин тэҥэ этэ. Онно холоотоххо, билигин билэр, сэҥээрэр, туһанар дьон ахсаана лаппа элбээтэ.
– Бырааһынньык менютун хайдах оҥороҕутуй?
– Менюну туһааннаах, тэрээһиннээх дьон тугу баҕаралларынан көрөн оҥоробут. Дьон ордук хото саха бүлүүдэлэрин: саламааты, хартаны, ис миинин, собону -- сөбүлүүллэр, ити бырааһынньык аайы кэриэтэ мэлдьи сакаастанар астар. Тоҥ балыгы, идэһэ этин дьыл кэмиттэн кэмигэр көрөн хаһаанан иһэбит. Холобур, былырыын Саҥа дьыл бырааһынньыгар эрдэттэн сакаас хомуйаммыт, «Саҥа дьыллааҕы набор” диэн бэлэм астаах холбуйаны оҥорбуппут. Бу наборбутугар салаат үс көрүҥэ, итии ас, десерт киирэр этэ. Бу холбуйаны олус элбэх киһи сакаастаабыта, дьон махтала бөҕөнү ылбыппыт.
Хас биирдии тэрээһин кэннэ дьон үөрүүтүн үллэстэрэ, махтанара, ама, туохха тэҥнэниэй? Ол киһини үлэҕэ кынаттыыр. Ити – биһиги үлэбит саамай үрдүкү наҕараадата.
– Саамай өйдөөн хаалбыт тэрээһиҥҥит?
– Биһиги бу олоҕурбут кейтеринг өҥөтүн оҥорорбут таһынан, өссө хас да салаанан үлэлиибит. Ол курдук, улахан тэрээһиннэргэ аһынан-хааччыйар оператор буолан, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах улахан тэрээһиннэргэ волонтердары, кыттааччылары, күрэхтэһээччилэри аһынан хааччыйабыт. Холобур, былырыын Горнайга буолбут «Манчаары оонньууларыгар», Өлүөхүмэҕэ - Олоҥхо ыһыаҕар, иллэрээ сыл -- Аммаҕа, быйыл Бороҕоҥҥо буолбут Успуорт оонньууларыгар 3,5 тыһыынчаҕа тиийэр киһини аһаппыппыт. Быйылгы оонньууларга эмиэ кыһыҥҥыттан саҕалаан бэлэмнэммиппит.
– Ыраах баҕайы сытар улуустарга кытта тиийэр эбиккит дии! Бу туҺунан сиҺилии сырдаппаккыт ээ?
– Өрөспүүбүлүкэбит кииниттэн чугас да, ыраах да сытар улуустартан сайаапка киирдэ да – ханна баҕарар тиийэн үлэлэһиэхпитин сөп. Быйыл сайын Кэбээйигэ өрөспүүбүлүкэ таһымнаах ыһыахха кыттан кэллибит. Салгыы Уус Майдаҕа тиийэн күргэ арыллыытын үөрүүлээх сиэригэр-туомугар тиийэн бар дьону күндүлээтибит. Маннык да ыраах улуустарга аспытын-үөлбүтүн барытын тиэйэн илдьэн, бэлэмнээн, дьону итии уонна минньигэс аһынан хааччыйабыт. Былырыын Томпоҕо буолбут Металлург күнүгэр «дьон кофе иһиэн баҕарар» диэбиттэригэр, улахан кофе-массыыналарбытын тиэйбитинэн баран үлэлээн кэлбиппит.
Быйыл Москубаһа буолбут ыһыахха аан бастаан хорчуоппа тэрийбиттэригэр, биһиги саха аһын дэлэччи идьэн атыылаатыбыт. Онтубут ситэ 2 чаас буолбакка барыта бүттэ. Төрөөбүт дойдуларыттан тэлэһийэ сылдьар дьон сии үөрэммит астарын ахталлара, күндүтүк саныыллара өйдөнөр буоллаҕа. Уочарат бөҕө этэ. Син ол тэҥэ, чугас сытар Мэҥэ-Хаҥалас, Нам, Хаҥалас, Горнай улуустарыгар мэлдьи киирэ-тахса, кэлэ-бара турабыт.
– Сыана боппуруоһугар киириэххэ. Чугас сытар улууска 250 киһилээх уруу киэһэтин оҥоруу сыаната, ортотунан уонна быһа холоон, төһө буоларый?
– Ол барыта сакаасчыт баҕатыттан тутулуктаах. Чопчу биир сууманы этэр кыах суох. Быһа холоон, биир киһиэхэ 1800 солк. буолуон сөп. Биһиги 4 араас “пакеттаахпыт”. “Базовай”, “Оптимальнай”, “Стандарт” уонна “All Inclusive”. Холобур, дьон “Базовай” пакеты ылан баран бэйэлэри астарын-үөллэрин эбэн биэриэхтэрин сөп. Куорат иһинээҕи тэрээһиннэргэ аһылыгы тиэрдии, иһит-хомуос, миэбэл проката, остуол киэргэлэ, официант өҥөтө, ону барытын тиэйии-таһыы, сүгүү-көтөҕүү, хомуйуу-дьаҺайыы сыаната киирэн биэрэр. Улууска айанныыр буоллахха, транспортивка сыаната эбиллэр.
– Хоруона хамсыгын кэмигэр хайдах үлэлээтигит?
- Ыарыы кэмигэр үлэбит былаана барыта уларыйбыта. Өйдүүргүт буолуо, ол кэмҥэ дьон биир сиргэ түмсүүтэ-мустуута, уопсай бырааһынньык эҥин барыта бобуллан хаалбыта. Биһиги кэлэктииппитин мунньан салгыы хайдах буоларбытын сүбэлэспиппит. Ол түмүгэр, билигин “фудбокс” диэн аатырар, бэлэм аһылыгы аадырыһынан тиэрдэр үлэни күүһүрдэргэ быһаарыммыппыт. Хас биирдии фудбоксу туспа ааттаан, арааран, онно ханнык бүлүүдэ көрүҥүн киллэрэрбитин сүүмэрдээбиппит. Хата, дьон ону олус сэҥээрбитэ. Билигин даҕаны сакаастыыллар. Хамсык кэмигэр биир да үлэһиппитин уураппатахпыт, төттөрүтүн, ол кэмҥэ өссө эбии үлэһиттэри ылбыппыт. Бу кэмҥэ үлэбитин “автоматка” көһөрбүппүт. Ол эбэтэр, тэрилтэҕэ төһө ас-үөл киирбитин, астанан тахсыбытын, иһит-хомуос, миэбэл ахсаанын барытын бырагыраама суоттаан таһаарарын курдук дьаһаммыппыт.
– Конкуренция баар дуо?
– Сиэрдээх конкуренция баара хаһан баҕарар үчүгэй. Ол салгыы үлэлииргэр, сайдаргар, улугуран хаалбаккар тирэх буолар.
– Үһүө буолан биир биисинэҺи арынар хайдах эбитий?
– Үс киһи – биир киһи буолбатах. Санаа-оноо, идиэйэ, көрүү араас буолар. Сөбүлэһиспэт да түгэннэр үөскүөхтэрин сөп эрээри, уопсай түмүккэ син биир кэлэбит.
– Саҥа саҕалаан эрэр урбаанньыттарга тугу баҕарыа этигитий?
– Идиэйэ уонна баҕа санаа туоларын туһугар күүскэ турууластаххытына, туох баҕарар үтүө түмүктээх буолуоҕа. Саҥа саҕалааччылар бэйэлэрин иннигэр сыал-сорук туруорунан иннилэрин диэки кыайыы-хотуу аргыстаах баран иһэллэригэр баҕарабын.
– Екатерина Алексеевна, истиҥ кэпсээниҥ иһин махтанабын. Инникитин да бу курдук дьон туһугар таһаарыылаахтык үлэлии, үүнэ-сайда тураргытыгар!
Оттон хаһыаты ааҕааччылар, аныгы күн-дьыл ирдэбилигэр бары өттүнэн эппиэттиир, күнү-дьылы, сыраны-хараны экономиялыыр, олоҕу чэпчэтэр “КИВИ” кейтеринг тэрилтэтин өҥөтүнэн туһаныҥ.
Кэпсэттэ Сандаара ГАВРИЛЬЕВА.
