“Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин иһинэн үлэлиир Көхтөөх уһун үйэлэнии киинэ үлэлээбитэ номнуо бэһис сыла. Бу сыллар усталарыгар кииҥҥэ кэлэн доруобуйаларын тупсарбыт, астына-дуоһуйа сынньаммыт махталлаах дьоммут халыҥ аармыйалара хас сезон ахсын эбиллэн иһэр.
Клавдий Иванович Михайлов, Сунтаар улууһун Куокуну нэһилиэгин олохтооҕо:
– Мин 81 саастаахпын. “Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин иһинэн үлэлиир Көхтөөх уһун үйэлэнии киинин туһунан бастаан “Кыым” хаһыаттан ааҕан билбитим. Онтон тэлэбиисргэ кэпсээбиттэрин сэҥээрэ көрбүтүм. Сынньаммыт дьон санааларын ааҕан баран, бу сааскыттан кииҥҥэ кэлэн сынньанар ыраламмытым.
“Сүүстэ истибиттээҕэр биирдэ көрбүт ордук” дииллэрэ чахчы эбит. Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр сынньаныам иннинэ элбэхтэ араас сонотуоруйунан сынньаммытым, оннооҕор сэбиэскэй кэмҥэ Украинаҕа тиийэ сынньанарым. Бу сырыыга Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр сынньанан баран, чахчы, хайгыахтарын хайгыыллар эбит диэн түмүккэ кэллим. Үлэһиттэр хара ааныттан олус үчүгэйдик, истиҥник көрсүбүттэрэ, оннук оҕолуу көрөн-истэн, бүөбэйдээн сырытыннардылар. Барыта олус тэрээһиннээх, ис сүрэхтэриттэн кыһаллаллара тута биллэр. Аҕам саастаах дьоҥҥо сөптөөх болҕомто ууруллар. Өссө да кэлиэм этэ.
Биһиги нэһилиэкпитигэр медпууммутун сабан кэбиспиттэрэ, ол иһин ыарыйдахпытына, аттынааҕы нэһилиэккэ тиэстэбит. Куокунуга нэдиэлэҕэ биирдэ биэлсэр кэлэн көрөн барар. Мин бу киини арыйбыт дьону хайгыахпын, кинилэргэ ис сүрэхтэн махталбын тиэрдиэхпин баҕарабын. Маннык кииннэр өрөспүүбүлүкэҕэ чахчы наадалаахтар, хайаан да өссө кэҥээн, элбэх киһини хабан үлэлиэхтэрин наада эбит.
Буолаары буолан, аныгы ырыынак үйэтигэр хаһан да, туох да буор босхо буолбат. Онуоха биһиги курдук биэнсийэлээх дьоҥҥо Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр сытан сынньанар, эмтэнэр путевка сыаната оннук айылаах киһи кыаммат үлүгэр сыаната буолбатах эбит.
Мин алта оҕолоохпун, уонтан тахса сиэннээхпин, соторутааҕыта хос эһэ буолар дьолу биллим. Оҕолорум, сиэннэрим ортотугар өссө да уһуннук, сэнэхтик, көхтөөхтүк туттумахтаһан сылдьар баҕа баһаам. Киһи дууһалыын, сүрэхтиин кырдьыбат туһугар үлэни сыаналыахтаах, дьону кытары алтыһыахтаах, ыллыы-туойа, хамсана, үҥкүүлүү сылдьыахтаах.
Василий Васильевич Сабарайкин, Таатта улууһун Кыйытын олохтооҕо:
– Санныбар 83-с хаарбын сүгэн сылдьабын. Үс оҕолоохпун, алта сиэннээхпин. Дьолго, оҕолорум бары -- этэҥҥэ улаатан, үлэһит дьон. Улахан сиэним Таилаҥҥа олорор, онно саха уолаттара төрүттээбит “Майтона” ИТ-хампаанньаҕа үлэлиир.
Көхтөөх уһун үйэлэнии киинин туһунан миэхэ оҕолорум кэпсээбиттэрэ. Бары Дьокуускайга олороллор. “Кииҥҥэ киирэн сынньаммаккын дуо?” диэбиттэрин быһа гыммака, ыҥырыыны ылынан киирбиппин олох кэмсиммэтим. Былырыын “Абыралга” сытан тахсыбытым. Ол эрээри Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр сытаммын, баҕарбыппын, кэтэспиппин барытын толору ыллым диэн астынан сылдьабын. Анаалыстары барытын туттардым, наһаа үчүгэй эмтэнии кууруһун аастым: илбийтэрдим, наадалаах укуоллары, систиэмэни ыллым. Биһиги нэһилиэкпитигэр быраас да, балыыһа да диэн ордубата. Онон манна “абырахтанан” тахсыбытым олус бэрт. Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр уон күнүм олох биллибэккэ, биир тыынынан элэгэлдьийэн ааһан хаалбытыттан бэйэм да соһуйдум. Мин сүһүөхтэрбинэн моһуоктанан, дьиэм иһигэр да улаханнык хамсаммакка сылдьыбытым. Онтон манна сынньанан баран сүүрбэппин эрэ, спортсмен курдук сананан сылдьабын (күлэр). Онон бу абыраллаах Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр киирэн сынньанан, эмтэнэн тахсыҥ диэн сүбэлиэм этэ.
Хомойуох иһин, мин саастыылаахтарым күннэтэ аҕыйаан иһэллэр. Онон хас сарсыарда уһуктаат, күн сырдыгын көрөн уһуктубуппуттан үөһээлэрбэр махтанабын. Мин санаабар, киһи уһун үйэлэнэригэр хара сарсыардаттан ыкса киэһээҥҥэ диэри хамсана сылдьыахтаах. Оҕо эрдэхпиттэн биэнсийэҕэ тахсыахпар диэри ити быраабыланы тутуһан кэллим. Норуот маастара ааттаахпын. Куруук тугу эрэ оҥоро, айа-тута сылдьабын.
Марфа Михайловна Стрекаловская, Дьокуускай куорат олохтооҕо:
– Маннык киин баарын дьүөгэбиттэн истибитим. Кини саҥаһа аах кэлэн астына-дуоһуйа сынньаммыттарын туһунан кэпсээбитэ, сэргээбиттэрэ бэрт буолан, өссө иккистээн Булгунньахтаахха сытан сынньаммыттар этэ. Оччолооҕу истэн баран, дьүөгэм кучуйан “туох бэйэлээҕи кэпсииллэр эбит?” диэн, ол сыарҕатыгар олорсон, суруйтаран сынньанныбыт. Олох кэмсиммэтибит!
“Куоракка олорон маннык киин баарын туһунан тоҕо да эрдэ билбэтэхпит баҕайыбытый?” диэн, испитигэр мөҕүттэн ылабыт. Аны туран, эдэр сылдьан Сунтаарга үлэлээбит үөлээннээҕим бииргэ төрөөбүт эдьиийин көрсө түстүм. Онон бу уон күн устата түөрт уонча сыллааҕыта көрсүбэтэхпитин дьэ ситистибит.
Куорат балыыһалара куруук унньуктаах уһун уочарат, толуон тиийбэтин үлүгэрэ. Сиэннэри көрсөн, быыс булан онно үтүрүһэр сылаалаах даҕаны. Оттон манна невролог, кардиолог курдук чопчу исписэлиистэр кэлэн көрдүлэр, сүбэ-ама биэрэн, бороссодуура анатан уон күн устата эмтэннибит.
Үөлээннээхтэрбитин кытары ирэ-хоро кэпсэтэн, саҥа дьону кытары билсэн, кинилэрдиин наһаа үчүгэйдик алтыһан түөрт истиэнэҕэ хаайтара сыппыт тыыммын таһаардым. Кыыһым “маамаа, эн тоҕо эрийбэт буолан хааллыҥ, этэҥҥэҕин дуо?” диэн ыйыппытыгар, дьэ, бабат диэтим. Онтум олох иллэҥэ суох буолан, били, күҥҥэ сүүстэ эрийэр бэйэм, оҕолорбун кытары умнубут эбиппин. Оннук сэргэхтик, солото суохтук сырыттыбыт. Үҥкүүлээн, ыллаан, муодалаан, иистэнэн, маастар-кылаастарга сылдьан олох эдэрбэр түһэн хааллым. Бэйэм, дьиҥэ, олох хаһан да сыанаҕа тахсыбатах киһибин, кырдьык, олус баҕарар этим ээ. Арай манна кэлэн баарым барыта арылынна, айыах-тутуох, ыллыах-туойуох баҕам баһыйан кэбистэ.
Онон “Аврора” килииньикэ иһинэн үлэлиир Көхтөөх уһун үйэлэнии киинин эйэҕэс, бэриниилээх үлэһиттэригэр барҕа махталбын тиэрдэбин. Күүс-уох, сэниэ ылына, күннээҕиттэн сынньана, аралдьыйа бу кииҥҥэ кэлэн сынньанаргытыгар, эмтэнэргитигэр ыҥырабын!
“Кыһын Саха сириттэн саҕаланар: чэгиэн буол!”
Бокуруоп күнүттэн кыстыкка үктэнэбит, мантан ыла кыс хаара түһэн, унньуктаах уһун тымныыбыт түһэр. “Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин иһинэн үлэлиир Көхтөөх уһун үйэлэнии киинэ биэс сыллаах үбүлүөйүнэн сибээстээн, хатыламмат саҥа аахсыйатын биллэрэр! Сахабыт сирин тыйыс тымныытыгар этэҥҥэ үктэнэн, биһигини кытары доруобуйаҕын бөҕөргөт, этэҥҥэ, чэгиэн буол!
Бу дьыл алтынньы 21 күнүттэн ахсынньы 2 күнүгэр диэри эһигини күүтэр:
- толору мэдиссиинэ чинчийиитэ;
- социальнай сэртипикээттээхтэргэ босхо бырагыраамалар;
- хонуктаах сынньалаҥ бырагыраамаларыгар 70% чэпчэтии.
Саҥа аахсыйаҕа ким кыттыан сөбүй?
- 55 саастарыттан дьахталлар;
- 60-нарын ааспыт эр дьон;
- 18 саастарыттан үөһээ саастаах инбэлииттэр.
Бырагыраамаҕа туох киирэрий?
- УЗИ, ЭКГ лабаратыарыйа анаалыстара;
- идэлэрин толору баһылаабыт, саамай бастыҥ быраастар консултаассыйалара;
- аралдьытар тэрээһиннэр: экскурсиялар, маастар-кылаастар уонна киинэҕэ, түмэлгэ сылдьыы.
Кыстыгы этэҥҥэ туоруурга чэгиэн-чэбдик буоларгар Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр пуевканы бэйэҕэр бэлэх уун!
Кииҥҥэ centr-dolgoletia.ru саайтынан, 8 914 271-00-88 төл. эрийэн суруйтарыаххытын сөп.
Кыһын Саха сириттэн саҕаланар – ону сэргэхтик саҕалаа!
