Киир

Киир

«Кыым» бар дьон хаһыатын эрэдээксийэтэ өрөспүүбүлүкэбит тыатын сиригэр туһуламмыт киэҥ өрүттээх үлэни ыытар. Ол курдук, бу  сыл атырдьах ыйын 8 күнүттэн алтынньы 6 күнүгэр диэри эрэдээксийэ «Аныгы нэһилиэк олоҕун көстүүлэрэ» диэн саха тылынан суруллубут көрдөөх-оонньуулаах уонна үгэ, эҕэ хоһоон күрэҕин биллэрэн ситиһиилээхтик ыытта.

Күрэх тэриллибит сүрүн соруктара манныктар: тыа сирин олоҕор-дьаһаҕар болҕомтону күүһүрдүү; саха тылын уонна уран суругун сайыннарыы; айар куттаах дьону көҕүлээһин; тыа сиригэр анаммыт саҥа уус-уран айымньы суруллуутун ситиһии.

Икки ый устатыгар Амма, Бүлүү, Кэбээйи, Мэҥэ Хаҥалас, Нам, Ньурба, Орто Халыма, Өлүөхүмэ, Сунтаар, Таатта, Уус-Алдан, Үөһээ Бүлүү, Чурапчы, Хаҥалас улуустарыттан уонна Дьокуускайтан, Москубаттан барыта 65 үлэ киирдэ. Араас саастаах уонна идэлээх дьон кыттыбыт: устудьуон уонна билим дуоктара, суруйааччылар, суруналыыстар, учууталлар, иитээччилэр, эмчиттэр, тыа сирин үлэһит дьоно, биэнсийэлээхтэр. Кылгас кэм иһигэр өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан итиччэ үлэ киирбитэ ааҕааччыларбытыгар күүстээх айар-тутар дьулуур баарын уонна хаһыат дьон киэҥ араҥатыгар кэрэхсэнэрин көрдөрөр. Онон күрэххэ кыттыбыт уонна өйөөбүт ааҕааччыларбытыгар, дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээбит дьоҥҥо бука барыларыгар махтанабыт.

Сорох кыттааччы күрэх ирдэбилин тутуспатах. Ол курдук: биллэриллибиттэн улахан кээмэйдээх үлэлэри ыыппыттар, саха суругун үгэһин тутуспатахтар (сахалыы буукубата суохтар), хоһооннорун хаартыскаҕа түһэрэн уонна pdf оҥорон ыыппыттар. Оннук үлэлэр көрүү бастакы түһүмэҕэр туораатылар. Күрэх ирдэбилэ булгуччу тутуһуллуохтаах.

Дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээтилэр:

Окорокова Варвара Борисовна, ХИФУ ХИНТуоКИ саха уран суругун хаапыдыратын бэрэпиэссэрэ, тыл билимин дуоктара – сүбэ түсчүтэ;

Багынанова Саргылаана Ивановна, суруналыыс, «Кыым» кэрэспэдьиэнэ;

Никитин Захар Николаевич, Дьокуускайдааҕы А.Д. Макарова аатынан култуура уонна урамньы кэллиэһин дириэктэрэ, СӨ бар дьонун дьокутаата;

Протопопов Семён Семёнович-Уотту Арчын Сэһэн Сэрбэнтэй, ХИФУ ХИНТуоКИ култуура үөрэҕин хаапыдыратын дассыана, култуура билимин хандьыдаата;

Решетникова Мария Афанасьевна-Арылы Дуйдаах, суруйааччы, тыл үөрэҕин магистра, үрдүк категориялаах тэрийээччи быраас;

Чиркова Валентина Ивановна, СӨ үтүөлээх артыыһа, режиссёр.

Дьүүлдьүттэр, ааптардара ыйыллыбакка нүөмэрдэммит үлэлэри күрэх ирдэбилин тутуһуу, тыл-өс, ис хоһоон, ис номох өттүнэн кэлимник көрөн, хас биирдиилэрэ уон икки бастыҥ диэбит үлэлэрин талан кэрдиистээн тус сыанабылларын туруордулар. Онтон ол уон иккилээх талыы түһүмэҕин ааспыт 36 үлэҕэ бэриллибит тус сыанабыллары тэҥнээһин түмүгэр бастыҥ үлэлэр быһаарыллан кыайыылаах хоһоонньуттар ааттаннылар.

I үктэл – «Сэттэ дьибилгэт оҕуругун оонньуута» (үгэ). Римма Иннокентьевна Корякина-Хотууна (Чурапчы), СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, СӨ култууратын туйгуна;

II үктэл – «Тыа дьоно». Татьяна Иннокентьевна Потапова-Татыйык Мыла (Дьокуускай к.), методист иитээччи, иитэр-үөрэтэр үлэ бэтэрээнэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, «Р.М. Дмитриев аатынан Олимпийскай училище сайдыытыгар үтүөтүн иһин»
бэлиэ туһааннааҕа;

III үктэл – «Былаас быта» (үгэ). Егор Егорович Борисов-Буор Булгунньах (Дьокуускай к.), мэдиссиинэ билимин дуоктара, Нуучча географическай уопсастыбатын Саха сиринээҕи салаатын чилиэнэ, Арассыыйа Федерациятын уонна СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна, СӨ үтүөлээх эмчитэ, Таатта улууһун уонна Октябрьскай нэһилиэк ытык киһитэ.

Эбии биһирэбил ананна:

IV үктэл – «Кыттыгастар». Александра Ивановна Артемьева-Мичийэ (Амма улууһа, Амма нэһилиэгэ), иитэр-үөрэтэр үлэ бэтэрээнэ, СӨ үтүөлээх учуутала;

V үктэл – «Түүл». Надежда Петровна Кардашевская-Куттаах (Үөһээ Бүлүү), ИДьМ бэтэрээнэ;

VI үктэл – «Кийиити талыахха». Анна Семёновна Данилова-Сарыада (Дьокуускай к.), СӨ үөрэҕириитин туйгуна, үлэ бэтэрээнэ, Уус-Алдан улууһун Өлтөх нэһилиэгин бочуоттаах дойдулааҕа, «Улуус социальнай сайдыытыгар үтүөтүн иһин», «Улууска
үөрэхтээһин сайдарыгар үтүөтүн иһин» бэлиэлэр туһааннаахтара.

Кыайыылаахтар «Кыым» кэлиҥҥи сылларга үгэскэ киирбит Сомоҕолоһуу күнүгэр анаммыт кэнсиэригэр бэлиэтэниэхтэрэ. Кэнсиэр сэтинньи 8 күнүгэр «Сэргэлээх уоттара» култуура киинигэр буолуоҕа.

Сүрүн биһирэбил: I үктэл – 50 000 солкуобайдаах бириис; II үктэл – 30 000 солкуобайдаах бириис, III – 20 000 солкуобайдаах бириис. Ону сэргэ эбии биһирэбиллэр олохтоннулар.

Бастыҥ уонна талыллыбыт үлэлэр «Кыым» хаһыакка, «Күрүлгэн» сурунаалга бэчээттэниэхтэрэ.

Күрэх хоһоонугар этиллэринии:
 
Тыа дьоно, оҕото барахсан
Тэйбэтин Айылҕа ийэттэн,
Алаастыын, үрэхтиин – бу Сирдиин –
Алтыһа сылдьыахтын мэлдьитин!
Афанасий ГУРИНОВ-АРЧЫЛАН, күрэх дьаһабыла,
«Кыым» хаһыат «Кулуһун» уус-уран сыһыарыытын эрэдээктэрэ,
«Күрүлгэн» уус-уран сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ.