Бу күннэргэ “Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин “Көхтөөх уһун үйэлэнии киинигэр" ураты ыалдьыттар – ырыа күрэҕин призёрдара – Күөх Ньурбаттан “Далбарай” ансаамбыл сынньанар. Кинилэр күрэххэ кыттан ылбыт путёвкаларынан Дьокуускайга баар Кииҥҥэ умнуллубат сынньалаҥнарын атаараллар. Биһиги ансаамбыл салайааччытыныын көрсөн кэпсэттибит.
– Үтүө күнүнэн, бэйэҥ тускунан кылгастык кэпсиэҥ дуо?
– Розалия Васильевна Борисова диэммин. Биһиги “Көхтөөх уһун үйэлэнии” киинигэр ох курдук оҥостон, аҕыс буолан сынньана кэллибит. Сынньалаҥмыт сезона бэс ыйын 30 саҕаламмыта уонна от ыйын 11 күнүгэр түмүктэнэр. Араас биричиинэнэн, хомойуох иһин, ансаамбылбыт көхтөөх сорох кыттааччылара кыайан кэлбэтилэр. Бөлөхпүтүгэр Варламова Антонина Николаевна, Яковлева Тамара Григорьевна, Яковлева Александра Саввична, Михайлова Раиса Николаевна, Обоева Раиса Николаевна, Степанова Татьяна Аркадьевна, Александрова Вера Афанасьевна баарбыт.
Мин 2013 сыллаахха биэнсийэҕэ тахсан баран, дьиэҕэ таах бүгэн олорумаары, 13 дьүөгэбин мунньан “Далбарай” диэн дьахталлар түмсүүлэрин тэриммиппит. Сүрүннээн, ыллыыбыт-туойабыт, олохтоох кулууппутугар мустабыт. Үҥкүүлүүбүт, иистэнэбит, араас тэрээһиҥҥэ бэлэмнэнэбит. Урут кулуупка биһигини Альбина Дмитриевна Платонова салайар этэ, оттон билигин кини уола Валерий Ньургунович Платонов көрөр-истэр. Кини көҕүлээһининэн, “Кыым.ру” аан ситим Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылынан “Ийэ дойдуга тапталы – ийэ тылынан” диэн нэһилиэк туһунан ырыалары толорууга онлайн-видеонан күрэһи тэрийбитигэр кыттыбыппыт уонна иккис үрдэли ылан, бу Кииҥҥэ сынньанарга босхо путевканы туппуппут. Онон эрчимнээх, эдэр Валерийбыт хаайбатаҕа буоллар, маннык ааттаах үчүгэй сынньалаҥтан матыахпыт хаалбыт, онон уолбутугар махталбыт муҥура суох.
– Ханнык ырыаны ордук сөбүлээн толороҕутуй?
– Сүрүннээн, олохтоох хоһоонньуппут Николай Николаевич Харитонов тылларыгар суруллубут ырыалары. Кини быйыл 85 сааһын туолла. Мэлэдьииспит эмиэ бэйэбит биир дойдулаахпыт Владимир Владимирович Литвинов буолар. Күрэххэ төрөөбүт дойдубут туһунан “Күндээдэ” диэн ырыаны толорон биһирэммиппит.
Быйыл түмсүүбүт төрүттэммитэ 12-с сыла. Араас хайысхаҕа холонон көрдүбүт. Биир кэмҥэ фольклор нүөмэрдэрин эрэ толоро сылдьыбыппыт. Кэргэттэрбит үстүрүмүөннэри оҥорон биэрбиттэрэ. Онтон бу соторутааҕыта кулууппутугар байаанньыт баар буолла, онон байаанынан доҕуһуоллатабыт.
– Арааһа, Дьокуускайга диэри син балай да айаннаан кэллэххит...
– Таксинан уон чаас кэриҥэ айаннаан киин куораппытын буллубут. Икки төгүл боруомунан туораатыбыт.
– Сылаалаах айан эбит. Бачча ыраахтан бу Кииҥҥэ кэлбиккититтэн кэмсиннигит дуо?
– Суох, ама хайаан? Олох кэмсиммэтибит, сүргэбит көтөҕүллэн, үөрэн-көтөн сылдьабыт.
Нэһилиэкпитигэр балыыһа диэн суох. Онон сэдэх идэлээх исписэлиистэргэ көрдөрүнэр кыахпыт суох. Уонна оттон тыаҕа бары түбүк бөҕөтө, эмтэнэр да соло суох курдук. Манна кэлбиппитигэр биир сиргэ сытыаран эрэ быраастар кэлэн көрдүлэр, анаалыс ыллылар, чинчийдилэр. Өссө чэбдигирдэр, эмтиир бороссодууралары анаатылар. Онтон ордук туох нааданый?
– Дьэ, этэргэ дылы, хас да ыал бу үлүгэр от кэмигэр, сүрүн хамандыыра суох хаалбыттар дии (күлсэбит). Кыыһырбатылар дуо?
– Эс, туох диэн кыыһырыахтарай. Арааһа, төттөрүтүн, оҕолорбут, кэргэттэрбит маннык сынньанар кыах тосхойбутуттан биһигиннээҕэр ордук үөрдүлэр быһыылаах. “Саатар эрэ, үчүгэйдик сынньанан кэлиҥ” дииллэр. Ыһыахтарбытын ыстыбыт, оҕуруоппутун олордубуппут. Аны бэйэбитин умнуо суохпутун наада.
– Эдэрдэргэ тугу сүбэлиэ этигитий? Манна сынньамматах дьоҥҥо?
– Олоххо көхтөөх буолуҥ, үчүгэйи, сырдыгы эрэ ыраланыҥ. Дьоҥҥо-сэргэҕэ көмөлөһөр буолуҥ, үтүөнү эрэ баҕарыҥ. Биһиги АБДь байыастарын өйөөн 1,5 тыһыынча кылынан тилэҕи өрдүбүт, 4 хаххаланар, көмүскэнэр ситими, плащ-балааккалары оҥордубут. Ньурба куоратыгар сыах баар, онно киирэн маастар-кылаас ылбыппыт. Онно Күндээдэттэн сылдьар биир дойдулаахпыт иилиир-саҕалыыр.
“Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин “Көхтөөх уһун үйэлэнии” киинин бары үлэһиттэригэр биһигини маанылаан, ытыс үрдүгэр түһэрэн үөрэ-көтө көрсүбүттэригэр итиэннэ тапталлаах “Кыым” норуот хаһыатын эрэдээксийэтигэр дьоллоох түгэннэри бэлэхтээбиттэригэр барҕа махталбытын биллэрэбит. Өссө да саҥа күрэхтэри ыыта турдуннар, биһиги аныгыскыга эмиэ хайаан да кыттыахпыт. Арба, мин урут “Кыым” күрэҕэр кыттан, ноутбук сүүйэн турабын ээ!
Майя АКИМОВА.
