Күннээҕи олохпутугар социальнай ситимэ суох сатаммат да курдук буоллубут, хас биирдии киһи сиэбигэр укта сылдьар төлөпүөнүнэн аан дойдуну барытын анааран көрөр, ханна туох буола турарын тутатына билэр. Дьон саамай биһирээн көрөр саайта, бука, YouTube буоллаҕа буолуо. Ютубка сүрүн хамсааһыны блогердар оҥороллор, видео устан таһаараллар, быһа эпиирдэри көрдөрөллөр. Саха сиригэр биир оннук дьон-сэргэ сэҥээриитин Gelix Max диэн аатынан биллэр Максим Тихонов ханаала ылар.
Gelix Max ханаалга успуортан саҕалаан булду-алды, сынньалаҥы, тас дойду олоҕун-дьаһаҕын билсиэххэ сөп. 31.700 киһи кини ханаалын биһирээн сурутар. Холобур, кини Красноярскайга буолан ааспыт “Иван Ярыгин” турнирын “стримнээбитэ” (быһа эпииргэ көрдөрбүтэ). Күрэхтэһии икки күннээх хапсыһыытын биир кэмҥэ 15 тыһыынчаттан тахса киһи тэҥинэн көрбүтэ. Максим ханаалын сайыннарар, устуутун хаачыстыбатын өссө тупсарар былааннаах. Бүгүн кини хайдах блогер буолбутун, Ютуб курдук балысхан интэриниэт эйгэтигэр хайдах бэйэтин миэстэтин, интэриэһин булбутун туһунан кэпсэтиэхпит.
– Максим, Gelix Max диэн тыл туох суолталааҕый, тоҕо маннык ааттанныҥ?
– Оҕо сылдьан көмпүүтэргэ оонньуурга “никнейм” (аат) ылынар этибит. Мин, дьээбэҕэ, төрөөбүт күммүн-ыйбын аангылыйа алпаабытын буукубаларыгар дьүөрэлээбиппэр, “гелик” диэҥҥэ майгынныыр тыл тахсыбыта. Ону киэргэтэммин, санаабар, тупсараммын Gelix диэбитим. Онтон Инстаграм үөдүйэригэр бэйэм ааппын эбэн биэрэн Gelix Max буолан хаалбытым.
– Дьэ, эрэ, Ютубу хаһааҥҥыттан баһылаатыҥ, ол интэриэс туохтан саҕаламмытай?
– Бастакы видеобун 2019 сыллаахха олунньу 12 күнүгэр таһаарбыт эбиппин. Ол аата, блог устубутум төгүрүк 3 сыл буолбут. Бэйэм оҕо эрдэхпиттэн хаартыскаҕа түһэрэн умнуллубат түгэни үйэтитэрбин сөбүлүүбүн. Арааһа, ол баҕа санаам сиэтэн аҕаллаҕа буолуо. Спортсменнар үйэлэрэ кылгас, 10 сылы быһа пьедестал үрдүгэр турбат буоллахтара дии, онон, кинилэр кылбар кыайыыларын, умнуллубат түгэннэрин үйэтитээри, күннээн-күөнэхтээн сылдьар кэмнэрин өйдөбүл гынан хааллараары саҕалаабыт эбиппин.
Бастакы устуум Нам улууһун Хамаҕаттатыгар саҕаламмыта. Нэһилиэк ыччата тугунан дьарыктанарын туһунан 16 мүнүүтэлээх блог устубутум. Ханаалбар видеобун таһааран баран, хас киһи көрбүтүн сотору-сотору киирэн көрөр этим. 100 киһи буолбутугар, оо, долгуйуу, үөрүү бөҕө (күлэр)! Бастакы блогпун 8 тыһыынча киһи көрбүт.
– Ханаалгар туох-ханнык устуулары көрүөххэ сөбүй?
– Билигин араас хабааннаах 201 устууну көрүөххэ сөп. Бэйэм физкультурник үөрэхтээх буоламмын, ханнык хайысханы талыахтааҕым эрдэттэн да биллэр этэ. Ол гынан баран, ханаалбар биллэр дьон күннээҕи олоҕун, бэйэтэ дьарыктаах ыччаты, чөл олоҕу, айаны, булду-алды, сынньалаҥы, омук дойдуларын, туох интэриэһинэйи билбиппин-көрбүппүн таһаарабын.
– “Дьон ханаалбын сэҥээрдэ” диэн өйдөбүл хаһан кэлбитэй?
– Ити бастакы устуум кэнниттэн биир нэдиэлэнэн “Эҥсиэли хапсаҕайа” финалларын таһаарбытым, ол үчүгэй көрдөрүүнү биэрбитэ, дьон сөбүлээбитэ. 28 тыһ. киһи көрбүтэ. Онтон кынаттанан, “дьон сэҥээрэр, блогтарбын кэтэһэр эбит” диэн санаа үөскээбитэ. Ол кэннэ “Чөмпүйүөн куубага”, “Саха арена”, “Мас Мэхээлэ”, Роман Дмитриев турнирын, көҥүл тустууга аан дойду куубагын устубутум. Биллэр-көстөр дьону сырдатыым успуорт суруналыыһа Николай Бэстиинэптэн саҕаламмыта. Кинини дьиэтиттэн саҕалаан үлэтигэр тиийэ олоҕун биир күнүн көрдөрбүтүм. Атын форматы эмиэ боруобалыырга сананан, мадьынылар ыйааһыны хайдах түһэрэллэрин туһунан 36 мүнүүтэлээх, санаабар олус интэриэһинэй, блогум тахсыбыта. Көрөөччү маннык устууну биһирээбитэ, бу иннинэ ким да бэлэмнэнии кэтэх өттүн көрдөрбөтөх, кэпсээбэтэх эбит. Чэ, ити олунньуттан устан саҕалыахпыттан Саха сиригэр ыытыллар успуорт суолталаах тэрээһиннэрин биири да көтүтэ иликпин. Мас тардыһыыта, хапсаҕай, төрүт многоборье, тустуу, волейбол, оҕунан ытыы, атах оонньуута, хайыһар, джиу-джитсу, спортинг, бодибилдинг, кроссфит, кибер-успуорт, ат сүүрдүүтэ курдук көрүҥнэри уһулбутум.
– Көҥүл тустууну уста Дьобуруопаҕа, аан дойдуга тиийэ бара сылдьыбытыҥ дии?
– “Дьобуруопа түһүлгэтигэр сурутааччыларым көрдөһүүлэринэн барбытым” диэххэ сөп. Саха сирин тустууга федерациятын салайааччытыгар Семён Березиҥҥэ киирэн, үлэлиир баҕабын биллэрбитим. Үөрүөм иһин, барар-кэлэр билиэппин төлөөбүттэрэ. Аны дьон “донатта арын” (баҕа өттүнэн харчынан көмөлөһүү) диэн үүйэ-хаайа туппута. Бастаан утаа онно буолумматаҕым ээ, сүрүргээбитим. Ол эрээри Бухареска барыам иннинэ, миигиттэн ыйыппакка да, харчы ыытан барбыттара. 30 тыһ. солк. киирбитэ. Ол харчынан 19 тыһ. устуум хаачыстыбатын тупсарар стабилизаторы ылбытым, ордугар Румынияҕа түһэр сирбин булуммутум. Бу сылдьан аэропорка Стивен Сигалы (Голливуд биллэр артыыһа) көрсүбүтүм. Ол күрэхтэһиигэ мантан биир да суруналыыс барбатаҕа, мин төһө да аккредитацияны ааспытым иһин, күрэхтэһиини устар көҥүл UWW эрэ баара. Онон, көбүөр таһыгар туох буоларын устубутум. Бухарест көбүөрүгэр Македонияттан кыттар Владимир Егоров боруонса мэтээли ылбытын өйдүүр буолуохтааххыт. Ону Семён Березин: “Эн “байанайдаах” эбиккин, сахалар мэтээл ылалларын көрдүҥ”, – диэбитин билиҥҥэ диэри үчүгэй баҕайытык саныыбын. Бухареска устуубун 77 тыһ. киһи көрбүтэ, блогпун аан бастаан нууччалыы тылынан таһаарбытым. Тустуу кэннэ “бачча судургутук дьиэлээн хаалыам дуо?” диэммин, Румынияҕа кэлбиччэ, Дракула олорбут дьиэтигэр баран кэлбитим. Онно эмиэ туһунан блог оҥорбутум.
Нурсултаҥҥа аан дойду чөмпүйэнээтигэр барарбар тэрилтэлэр, сурутааччыларым көмөлөспүттэрэ. Көбүөр тула буола турар быһыыны-майгыны устубутум, интервьюлары ылбытым. Ким хайдах оҥостон киирэрэ, кыайыыттан үөрэрэ, хотторууттан хомойоро – барыта баар. Арааһа, ити саамай табыллыбыт үлэм буолуо. Ону 117 тыһ. киһи көрбүтэ. Тас дойдулары этэр буоллахха, мас тардыһыытыгар аан дойду куубагар Швециянан, Финляндиянан сылдьан кэлбитим, ити дойдулар олохторун-дьаһахтарын сырдаппытым.
– Саамай улахан интэриэһи тардыбыт устууҥ ханныгый?
– 2021 сыллаахха ыытыллыбыт “Дыгын оонньуутун” маҥнайгы күнүн 315 тыһ. киһи көрбүтэ. Күн аайы 10-нуу тыһыынчанан эбиллэ турар этэ. Сахалар эрэ буолбакка, күрэхтэһиини атын түүр омуктара эмиэ бэркэ интэриэһиргээн көрбүттэрэ.
– “100 тыһ. сурутааччыланнахха, Ютуб үрүҥ көмүс кунуопка биэрэр” дииллэр, онно таласпаккын дуо?
– Оннук баҕа санаа баар гынан баран, ону сыал-сорук оҥостубаппын.
– Эн “фишкаҥ”, уратыҥ туохханый?
– Мин устуубун барытын сонно тута таһааран иһэрбин сөбүлүүбүн. Түүннэри да буоллун, блогум хайаан да тахсыахтаах. Биир кыһыйбыт түгэним: устуубун монтажтыы олорон, Амма оонньуутун арыллыытын көтүппүтүм. Мин көрөөччүлэрим эрэ туһугар устар буоллаҕым, олус кэтэһэллэр, ыйыталлар. Блогум таҕыстаҕына, дьон махталыттан, биһирэбилиттэн улахан дуоһуйууну ылабын. Ол миигин кынаттыыр, өссө тэбиэһирэн туран түһүнэбин.
– Ордук тугу устаргын сөбүлүүгүн?
– Барытыгар ылсабын. “Видеоҕа устан көрдөрүү” диэн, бэйэтин туһугар, олус абылаҥнаах, букатын ураты эйгэ. Холобур, улахан күрэхтэһиилэр иннилэринэ, биир сыл буоллун, биир ый, биир күн буоллун, туох үлэ, хамсааһын барбытын, бэлэмнэнии хайдаҕын устарбын сөбүлүүбүн. Үөһээ Бүлүүгэ, Аммаҕа, Бэрдьигэстээххэ устуулары оҥорбутум. Дыгын оонньуутун иннинэ эмиэ уолаттар хайдах дьарыктана сылдьалларын сырдаппытым. Биирдиилээн дьон бэйэтин олоҕун кэпсиирэ эмиэ туспа интэриэһинэй. Степанида Артахинова, Василий Егоров, Айаал Макаров, Руслан Поисеев, ситиһиилээх урбаанньыттар тустарынан блогтарым бааллар. Уонна, бу соторутааҕыта ырытан көрдүбүт ээ: сахалыы тыллаах Ютуб ханаалларыттан саамай элбэх көрөөччүлээх мин ханаалым эбит. Ол аата, сахалыы контены дьон сэҥээрэр, күүтэр, онон сахалыы тылбын тута сылдьыахпын баҕарабын.
– Ютубка видео таһаарбыккар хамнастанаҕын дуо?
– Бу күһүҥҥүттэн хамнаска дьэ таҕыстым. Дьон да сакаастаһар, тэрилтэлэр да үлэһэллэр. Ханаалбар билигин үһүөбүт, миигин тэҥэ монтажер уонна дизайнер үлэлииллэр.
– Аппаратура өттүнэн хааччыллыыҥ хайдаҕый?
– Мин бэйэм икки кыра камералаахпын. Онтум да тиийбэт, доҕоттордоох буоламмын эбии уларсабын. Устууну 3-4 камеранан тэҥинэн ыытабыт ээ. Бу Саҥа дьыл эрэ иннинэ 300 тыһ. солк. Ил Дархан гранын сүүйбүтүм, онон улахан камера, икки объектив, электроннай стабилизатор, тыаһы-ууһу ыраастык устар тэрил сакаастаабытым.
– Хайдах былааннаахтык үлэлиигин?
– Сыллааҕы былааммын оҥостон кэбиһэбин. Билигин “Чөмпүйүөн куубага” буолара-буолбата биллибэккэ турар дии, ону былаанныы сылдьыбытым. Ол кэннэ хапсаҕайга өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтэ, “Дыгын оонньуулара”, Бороҕоҥҥо спартакиада, Дмитрий Коркин турнира... Ити улахан тэрээһиннэри эрэ ааҕабын.
– Ютубка устарыҥ тус бэйэҕэр тугу биэрэрий?
– “Сүрүн сыалбын толоро сылдьабын” дии саныыбын, устууларым үйэлэргэ хаалыахтара турдаҕа. Элбэхтик айаннаатым, сири-дойдуну көрдүм, Дьааҥы Киһилээҕэр кытта тиийэ сырыттым. “Сахалыы тыллаах ханаал дьоҥҥо олус наада эбит” диэн өйдөөтүм. Сыыһаны-халтыны, алҕаһы көннөрүнэн, контеммын тупсарарга дьулуһабын, видеограф быһыытынан сайдабын, саҥа сүүрээннэри боруобалыыбын. Дьон билэр-көрөр буолла, оҕолор кытта хаартыскаҕа түсүһэн селфилииллэр (күлэр).
– АХШ ютубердара контент туһугар биһиэхэ кэлэн ойбоҥҥо сөтүөлээбиттэрэ, эн ол курдук “лайк” туһугар, көрөөччүгүн элбэтээри туох эмэ дьиктини оҥоруоххун сөп дуо?
– Суох, мин хайп эккирэппэппин. Үчүгэйи, дьээбэлээҕи кыралаан устуохха сөп буоллаҕа. Ол эрээри, айака, ойбоҥҥо ыстаммаппын. Блогердартан ордук сөбүлээн Юрий Дудь биэриилэрин көрөбүн, кини таһаарар видеоларын, туһанар ньымаларын дьон олус сөбүлүүр, мин интервьюларбын киниэхэ майгыннатан уста сатыыбын.
– Эн бастаан хаартыскаҕа эрэ түһэрэр этиҥ дии?
– 2011 сылтан дьарыктаммытым, онтон анаан идэтийэн 2013 с. “ЯСИА”-ҕа, кэлин “Спорт Якутия” саайтыгар, Олоҥхо институтугар үлэлээбитим. 2017 с. “Бөҕөс” кроссфит киинин арыйбыппыт, икки сыллааҕыта ол састаабыттан тахсыбытым. Билигин бу Ютуб ханаалбынан эрэ дьарыктанабын.
– Максим, кэпсээниҥ иһин махтал! Ханаалыҥ өссө сайыннын, дьон интэриэһин тардар устууларгын салгыы да таһаара тур.
Айаана Ларионова
