Биллиилээх саха норуодунай бэйиэтэ Леонид Андреевич Попов 2024 сыл атырдьах ыйын 14 күнүгэр төрөөбүтэ 105 сыла. Кини айымньылара нуучча да, атын омук да тылларыгар элбэхтик тылбаастаммыттара. Ол курдук, 1948 сыллаахха «Жизнь, ставшая песней» хомуурунньук, 1953 сыллаахха –«Утро над Леной» уонна «Свет над тайгой» диэн кини хоһооннорун, бэйиэмэлэрин хомуурунньуктара, 1979 сыллаахха – «От океана до океана», 1986 сыллаахха – «Зову май» уо д.а. күн сирин көрбүттэрэ. А. Ахматова, В. Бугаевскай, Р. Казакова, А. Лаврик, А. Преловскай, Ю. Разумовскай, В. Рябцев, В. Тушнова, Л. Черноморцев, М. Шехтер, В. Щепотев уонна да атыттар кини айымньыларын тылбаастаабыттара.
Мин 2022 сыллаахха Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт уус-уран тылбааска маҕыстыратыыратын бүтэрбитим. Маҕыыстыр дьиссиртээсийэбэр Леонид Попов айымньыларын нуучча тылыгар хайдах тылбаастаабыттарын ырытан суруйбутум. Баҕар, сатаннаҕына, дириҥэттэххэ, эптэххэ туспа кинигэ буолан тахсыан сөп.
Ол үлэлии сылдьан нуучча аатырбыт бэйиэтэ, тылбаасчыта Алексей Преловскай биһиги улуу биир дойдулаахпыт аатырбыт, ырыа буолбут “Илиибэр эн илииҥ суох буолла” диэн хоһоонун тылбаастаабытын аахпытым. Нуучча бэйиэтэ бэйэтэ билэринэн тылбаастаабыт, халыыбын эрэ буолбакка, ис хоһоонун тосту уларыппыт диэн санааҕа кэлбитим. Ол иһин бу хоһоону бэйэм тылбаастаан көрөргө санаммытым. Өр үлэ кэнниттэн 2023 сыл сэтинньи 24 күнүгэр маннык тылбаас тахсан кэлбитэ:
|
Бырастыы, бүтэһик бырастыы,
Быданнаах арахсыы туһаайда.
Арахсыах баар этэ атастыы -
Дьылҕабыт икки аҥы суол ыйда.
Дьоло суох дьон сылдьар суолунан
Айанныыр буоллубут, бадаҕа,
Тарҕаһыах тыаһа суох хомунан -
Көрбөтүн туора дьон хараҕа.
Ыраатан бэйэни сайыһан
Ытаспат ыар күммут үүннэҕэ:
Хахсааттаах хаар түһэн, сай ааһан,
Долгуннаах күөхпүтүн көмнөҕө.
Илиибэр эн илиин суох буолла,
Сүрэхпэр - сүрэҕиҥ сылааһа.
Бу курдук оргууйдук умуллар
Үйэлээх таптал да былааһа.
Ыраммын санныгар тайанным-
Ыараабыт илиибин уйбатыҥ,
Санаарҕаан санньыйан айманным-
Аймаммыт дууһабын туппатыҥ.
Билигин да дьон курдук дьоннорбут,
Бокуонньук кэриэһин ытыктыах –
Сүүрбэ сыл олорбут олохпут
Хоруобун иннигэр хоҥкуйуох.
Санаабар, эйиигин кууһабын,
Тиһэхпин кууһабын, уоскуйууй,
Уонна дьэ мин тахсан барабын…
Билигин мин хоспун хомуй, сууй!
|
Прости, последнее прости,
Судьба нам развела пути.
Остаться нужно нам друзьями–
Идти нам разными путями.
Обоим суждено скитаться
Без счастья нам по жизни.
Без драмы нужно бы расстаться –
Знать людям этого не нужно.
Как прежде, уж не суждено нам
Лить слезы, разлучаясь:
Завьюжены, снегами скрыты там
Следы чувств наших, наша страсть.
В моей руке твоей не стало,
В моей душе – души твоей.
Вот так помалу угасала
Любовь, казавшаяся вечной.
Моих рук груз плечи твои–
Как раньше, не смогли снести,
Тревог души, мои волненья –
Как прежде, не смогли спасти.
Не растеряв обычая людей,
Усопшего помянем тихо.
У гроба жизни нашей общей
Опустим головы мы низко.
Тебя я в мыслях обнимаю,
Навеки ухожу, крепись,
Родной свой дом теряю …
Ты в нем сегодня приберись!
|
|
Долгуннуур күөхтэрдээх сай ааһан,
Доҕоруом, эн хаһан кэлэҕин? —
Ыраатар бэйэҕин сайыһан,
Ытаата мин уйан сүрэҕим.
Илиибэр эн илииҥ баар курдук,
Сүрэхпэр — сүрэҕиҥ сылааһа.
Өрүүтүн биллиэхтин бу курдук
Үйэлээх тапталыҥ былааһа.
Доҕоруом, миигинниин үллэстиэҥ
Үөрүүбүн, эрэйбин, дьылҕабын.
Мин ааппар долгуйа эн истиэҥ
Сириини, хайҕалы, дьон хобун...
Ардыгар санааргыам, санньыйыам,
Мунчаарбыт сүрэхпин үөрдүөҥ дуо?
Сылайан санныгар тайаныам,
Ыараабыт илиибин уйуоҥ дуо?
Сыыстахха — алҕаспын көннөрөр
Эрэллээх доҕорум эн буолуоҥ.
Миигинниин биир тэҥҥэ үктэнэр
Аналлаах аргыһым эн буолуоҥ.
Илиибэр эн илииҥ баар курдук,
Сүрэхпэр — сүрэҕиҥ сылааһа.
Өрүүтүн биллиэхтин бу курдук
Үйэлээх тапталыҥ былааһа.
|
Пора прошла цветущая,
Когда приедешь, милая? —
Тревожно сердце плакало,
Когда меня покинула.
В моей руке твоя рука,
В душе моей – тепло твоей.
Она пусть ведает всегда
Любви господство вечной.
Мой друг, со мной разделишь
Отраду, горести, удел мой.
В мой адрес, волнуясь, услышишь
Хулу, хвалу, трезвон людской…
В минуты печали и грусти
Сумеешь душу оживить?
Сумеешь ношу вынести,
Руки моей уставшей тяжесть?
Исправишь промахи мои
Как самый преданный друг мой.
Пройдешь со мной вехи мои
Как самый верный спутник мой.
В моей руке твоя рука,
В душе моей – тепло твоей.
Она пусть ведает всегда
Любви господство вечной
|
Ыстатыйабын маҕыыстыр дьиссиртээсийэбиттэн быһа тардыынан түмүктүөм: “Работа с поэтическим текстом – творческий процесс: переводчик по-своему интерпретирует оригинальный текст, по-своему работает с подстрочником. У Леонида Попова есть стихотворение “Тылбаасчыппар” (“Моему переводчику”), в котором лирический герой стихотворения желает вместе с переводчиком растаять подобно льду, сгореть с ним в огне, чтобы переводчик познал во всех красках жизнь поэта, проник в его душу, только в этом случае мысли, все, что волнует поэта, найдут путь к сердцу читателя на другом языке, заставят его переживать подобно раскаленному железу, пульсирующему сердцу. Поэт в постоянных поисках такого поэта-переводчика, но, к сожалению, не находит:
Итинниктылбаасчыт-поэппын,Эйигин,көрдүүбүн дабула иликпин!”
