Бүгүн, ахсынньы 27 күнүгэр, 29-с төгүлүн ыытыллар “Инникигэ хардыы” билим кэмпириэнсийэтин тэрийээччилэрэ суруналыыстары кытта көрүстүлэр. Манна тохсунньу 9-11 күннэригэр ыытыллыахтаах кэмпириэнсийэ сүрүн түгэннэрин уонна саҥа уларыйыыларын туһунан кэпсэттилэр.
Ол курдук, кэмпириэнсийэҕэ 1600-тэн тахса 5-11 кылаас үөрэнээччилэрэ кыттыахтара диэн сабаҕаланар. Кинилэр чинчийэр үлэлэрин 44 араас секцияҕа билиһиннэриэхтэрэ. Кыттааччылар араас хайысхаларга, ол иһигэр математикаҕа, физикаҕа, химияҕа, биологияҕа, ону тэҥэ гуманитарнай уонна уопсастыбаннай билимҥэ, чинчийиилэрин түмүктэрин көрдөрүөхтэрэ.
Кэмпириэнсийэ биир сонун түгэнинэн “Уопсастыбаннай талыы” күрэҕэ буолуоҕа. Ол чэрчитинэн, бастыҥ бырайыактары, билим эйгэтин эспиэрдэрэ эрэ буолбакка, эрэгийиэннээҕи тэрилтэлэр, хампаанньалар бэрэстэбиитэллэрэ быһаарыахтара. Олор истэригэр «Якутскэнерго» ПАУо, «Технопарк Якутия» судаарыстыбаннай автономиялаах тэрилтэ, «Корпорация развития Якутия» АУо, «Русское географическая общество» уонна да атын билим-кэмиэрсийэ тэрилтэлэрэ бааллар.
“Уопсастыбаннай талыы” кыттааччыларга бырайыактарын киэҥ эйгэҕэ таһаарар, экэниэмикэ уонна билим бэрэстэбиитэллэриттэн үрдүк сыанабылы ылар кыаҕы биэрэр. Эһиги тохсунньу 9 күнүгэр “ВКонтакте” ситимҥэ Билим аччыгый академиятын бөлөҕүгэр онлайн куоластааһыҥҥа кыттыыны ылыаххытын сөп.
Күрэхтэһии таһынан, кэмпириэнсийэҕэ идэни таларга көмөлөһөр тэрээһиннэр, быыстапкалар уонна учууталларга аналлаах төгүрүк остуоллар тэриллиэхтэрэ, онно оҕолору үөрэхтээһиҥҥэ уонна бэлэмнээһиҥҥэ аныгы ньымалар ырытыллыахтара. Кэмпириэнсийэ эспиэрэ Анна Викторовна Михайлова оҕо чинчийиитин болҕомтолоохтук истэн, ырытан көрөллөрүн туһунан бэлиэтээн эттэ:
“Бу сылга кыттааччылар балай да элбээтилэр уонна саҥа хайысхалар киирэн биэрдилэр. Биһиги эспиэрдэр хас биирдии оҕону болҕомтолоохтук истэбит, үлэлэрин ырытыһабыт. Биллэн турар, оҕо маннык улахан таһымнаах куонкуруска кыттарыгар олуһун долгуйар, ыксаан хаалар. Ону биһиги барытын өйдүүбүт, хас биирдии оҕоҕо үтүөтүк сыһыаннаһабыт. Хас биирдии кыттааччы бу куонкурустан барарыгар, өскөтүн оҕо миэстэлэспэтэх да буоллаҕына, бэйэтин чинчийэччи курдук өйдөөн барар уонна салгыы санаата көтөҕүллэн, үлэтин чинчийэригэр олук буолар. Онон, биһиги сөптөөх усулуобуйаны тэрийдэхпитинэ эрэ, оҕо холкутук кэпсиир кыахтаах, ону өйдүөхкэриҥнээхпит”.
Оттон эспиэр Мария Прокопьевна Данилова учууталларга аналлаах төгүрүк остуолу сырдатта:
“Сылын ахсын ыытыллар “Инникигэ хардыы” кэмпириэнсийэ тупсан иһэр. Тохсунньу 10-с күнүгэр эбиэт иннинэ быыстапка тэрийээри сылдьабыт. Бу быыстапкабыт профильнай үөрэхтээһиҥҥэ ананар. Онтон эбиэттэн киэһэ учууталларга аналлаах төгүрүк остуол тэрийиэхтээхпит. Бу 3 сүрүн түһүмэхтээх буолар:
Ити курдук биһиги институппут элбэх үлэни тэрийээри сылдьар. Бьон кэлэн саҥа билиини ылыахтара диэн эрэнэбит”.
“Инникигэ хардыы” кэмпириэнсийэ Саха сирин үөрэнээччилэрин уонна ыччатын ортотугар билим чинчийиилэрин сайыннарыыга улахан оруолу оонньообут учуонай уонна популяризатор – Владимир Петрович Ларионов аатын сүгэр, 1996 сыллаахтан ыытыллар. Кэмпириэнсийэ Саха сирин үөрэнээччилэригэр уонна устудьуоннарыгар бигэ тирэх буолар. Ол курдук, эдэр чинчийээччилэр бэйэлэрин ситиһиилэрин инникитин Бүтүн Арассыыйатааҕы уонна Аан дойдутааҕы билим пуорумнарыгар билиһиннэрэллэригэр, бырайыактарын көмүскүүллэригэр кыах биэрэр.
Тэрийээччилэр кэмпириэнсийэҕэ кыттыы оскуола үөрэнээччилэригэр уонна устудьуоннарга санааларын этэллэригэр, ситиһиилэрин киэҥ таһымҥа биллэрэллэригэр бэртээхэй түгэн буоларын тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр. Кэмпириэнсийэ лауреаттара уонна дипломаннара Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурустарга, кэмпириэнсийэлэргэ кыттарга мэктиэ ылаллар, ол кинилэргэ үөрэхтэригэр, салгыы билимҥэ үлэлэригэр саҥа кыахтары арыйар. Ону таһынан, ситиһиилээх кыттааччылар дойду бастыҥ үнүбэрситиэттэригэр киирэргэ эбии баалга эрэнэллэр.
Тэрээһини сырдаттылар Олеся Тимофеева, Татьяна Жанчикова.
