Тохсунньу, үгэс курдук, өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан Дьокуускай куоракка учууталлар мустар ыйдара. Үөрэх эйгэтин үлэһиттэрин тохсунньутааҕы мунньаҕа – педагогтар аныгы кэм ирдэбиллэрин уонна үөрэх трендэлэрин ырытар киэҥ далааһыннаах түһүлгэлэрэ. Быйылгы мунньахха сүрүн боппуруос быһыытынан профильнай үөрэхтээһин туһунан кэпсэттилэр. АЛРОСА хампаанньа бэрэстэбиитэллэрэ кыттыбыт политехническай үөрэхтээһин уонна бырамыысыланнай эйгэ исписэлиистэрин бэлэмнээһин туһунан дискуссиялара ураты интэриэһи тарта.
Политехническай үөрэхтээһин бырамыысыланнас эйгэтигэр каадыр тиийбэтин иһин мэлдьи тоҕоостоох. Ол курдук, билигин Саха сиригэр бырамыысыланнас эйгэтигэр 100 тыһыынча киһи үлэлии сылдьар буоллаҕына, кэлэр биэс сыл иһигэр өссө 17 тыһыынча кэриҥэ араас идэлээх исписэлиис наада буолара сабаҕаланар. Саха сиригэр бырамыысыланнас сайдыытын уонна сылтан сыл каадырга наадыйыы элбээн иһиэхтээҕин туһунан СӨ бырамыысыланнаска уонна геологияҕа миниистирэ Максим Терещенко кэпсээтэ.
Кини эппитинэн, өрөспүүбүлүкэ “Геология: возрождение легенды” федеральнай пилотнай бырайыакка кыттар, быйыл геология чинчийэр үлэтэ Саха сирин аҕыс улууһугар ыытыллыахтаах. Кэлэр үс сылга тыырыллыбыт федеральнай үбүлээһин Саха сиригэр бырамыысыланнас сайдыытын акылаатын түстүөхтээх. Ол үлэҕэ кэлэр уон сылга өрөспүүбүлүкэ 20 улууһа хабыллыахтаах. Бырагыраама олоххо ситиһиилээхтик киирэрин туһугар элбэх геологы, массыньыыһы, өрөмүөннээччини, юриһы, айти-идэлээҕи, о.д.а. исписэлиистэри бэлэмниэхтээхпит. Миниистир иһитиннэрбитинэн, Үөрэх министиэристибэтин кытта оскуола оҕолоругар уонна устудьуоннарга аналлаах геология олимпиадата ыытыллар эбит. Ону тэҥэ идэни талыы кэнсиэпсийэтин быгыраамата оҥоһуллубут, онно АЛРОСА хампаанньа көхтөөхтүк кыттыбыт. Ол түмүгэр ыччат бырамыысыланнаска барара элбиэхтээх.
“Үчүгэйэ диэн АЛРОСА үлэҕэ Бүлүү улуустарын эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ бары улуустарын ыччаттарын ылар. Хампаанньа олохтоох каадыры үлэҕэ ылыыга үтүө холобур буолар. Холобур, быйыл АЛРОСА бэрэстэбиитэллэрэ идэни сөпкө талыы туһунан “Муус Устар” бэстибээл чэрчитинэн эмиэ кэпсиэхтэрэ”, – диэн Максим Терещенко аҕынна.
АЛРОСА-класс” выпускниктарыга үрдүк үөрэххэ киирдэхтэринэ, 1-кы куурустан истипиэндьийэ төлөнөр. 2025 сыл тохсунньу 1 күнүттэн истипиэндьийэ кээмэйэ 22 440 солкуобай буолла. Устудьуоннар эһиилигэр В.И. Тихонов аатынан истипиэндьийэни ыларга куонкурустаһыахтарын сөп. В.И. Тихонов аатынан истипиэндьийэ устудьуон истипиэндьийэтэ ананыан иннинээҕи үөрэммит сылыгар орто сыаната 5-тэн (туйгунтан) итэҕэһэ суох буоллаҕына ананар.
“АЛРОСА бырагырааматын выпускниктарын 90%-на тэхиньиичэскэй идэни талаллар”
Ыччат дьоҥҥо идэни таларга көмөлөһөр, ыйар-кэрдэр үлэлэрин (профориентация) уопутун туһунан алмаастаах хампаанньа бэрэстэбиитэллэрэ бэйэлэрэ эмиэ кэпсээтилэр. АЛРОСА Кэлим батарар тэрилтэтин персоналга менеджерэ Ольга Саввинова иһитиннэрбитинэн, хампаанньа Корпоративнай университета идэни талыы эйгэтигэр көхтөөхтүк үлэлиир. Кинилэр кэлин хампаанньа үлэһитэ буолуохтаах, бырамыысыланнас эйгэтигэр үүнүөхтээх-сайдыахтаах саҥа көлүөнэ исписэлиистэри бэлэмнииргэ дьулуһаллар.
“Биһиги оскуола оҕолоро табыгастаахтык үөрэнэр эйгэлэрин тэрийэргэ кыһаллабыт. Оннук эйгэҕэ үөрэммит оҕо дьоҕура толору арыллар уонна кэлин өйдөөн-төйдөөн туран инженернэй-тэхиньиичэскэй идэни талар. Ол АЛРОСА хампаанньа кэскиллээх олох, үлэ-хамнас туһугар инвестицията диэххэ сөп. Урукку сыллар көрдөрөллөрүнэн, АЛРОСА бырагырааматын выпускниктарын 90%-на тэхиньиичэскэй идэни талаллар, ол түмүгэр кинилэр кэлин хампаанньаҕа үлэҕэ киирэр кыахтара улаатар”, – диэн Ольга Саввина кэпсээтэ.
Хампаанньа Корпоративнай университета араас үөрэтэр бырагырааматын иһигэр идэни таларга анаммыт түөрт сүрүн бырайыак баар. “АЛРОСА-класс” 10 – 11 кылаас оҕолорун СКЭ-ни ситиһиилээхтик туттарарга уонна дойду бастыҥ инженернэй-тэхиньиичэскэй хайысхалаах үрдүк үөрэҕин кыһаларыгар киирэргэ бэлэмниир. “Профи Club” хампаанньа аатын-суолун киэҥ эйгэҕэ тарҕатарга уонна ыччат дьон кэлэн үлэлииригэр үтүө тэрилтэ быһыытынан сырдатарга үлэлэһэр. Ону тэҥэ хампаанньа наадыйар оробуочай идэлэрин, хайысхаларын билиһиннэрэр. “Техномодуль” бырайыак үтүө, табыгастаах усулуобуйаны уонна естественнэй-научнай (айылҕа-билим), тэхиньиичэскэй идэлэри өйүүргэ туһуламмыт хас да таһымнаах үөрэх эйгэтин тэрийэр, хампаанньаҕа үрдүк таһымнаах саҥа каадырдары бэлэмниир аналлаах. “Мой выбор” – Мииринэй улууһун үөрэнээччилэригэр сыл аайы идэни таларга анаан ыытыллар хамаанданан оонньуу. Ити оонньуу көмөтүнэн оҕолор хампаанньа наадыйар идэлэрин туһунан билсэллэр.
Педагогтар ордук АЛРОСА тэйиччиттэн үөрэтэр бырагыраамаларын (чуолаан “АЛРОСА-класс” уонна “Профи Club”) сэҥээрдилэр. Бастакы бырайыак сүнньүнэн Мииринэйгэ сирэй үөрэҕи (очнай) таһынан, Намҥа, Ньурбаҕа, Мэҥэ Хаҥаласка, Горнайга онлайн-кылаастар бааллар. “Профи Club” Мииринэйгэ, Горнайга уонна Уус Алдаҥҥа үлэлиир. Үөһэ ахтыллыбыт улуус оҕолоро математика, физика уонна информатика биридимиэттэригэр эбии дьарыктаналлар (консультация), аангылыйалыы тэхиньиичэскэй тыл кууруһугар үөрэнэн, билиилэрин дириҥэтэр кыахтаахтар.
“АЛРОСА-класс” аан бастаан 2016 сыллаахха Мииринэй куоракка политехническай лиссиэйгэ арыллыбыта. Онтон бэттэх бырайыак далааһына, ыыра кэҥээн турар – АЛРОСА икки стационарнай копроративнай уонна уон дистанционнай кылааһы сүрүннүүр. Онно Саха сирин араас улууһун, Забайкалье кыраайын, Иркутскай куоратын уонна уобалаһын оҕолоро үөрэнэллэр.
Үөрэх хаамыытын сүнньүнэн оҕолору Забайкалье судаарыстыбаннай университетын, Иркутскайдааҕы национальнай чинчийэр тэхиньиичэскэй университет уонна Челябинскайдааҕы политехническай лиссиэй уһуйааччылара-профессордара үөрэтэллэр. Корпоративнай кылаас үөрэнээччилэрэ “АЛРОСА-смена” сүнньүнэн Иркутскайга уонна Читаҕа тиийэн геологияҕа уонна алмаас хостооһунугар туттуллар аныгы технологиялары билсэллэр. Геология, геодезия, геотехнология, хайа дьыалатын уонна 3D-моделлааһын төрүттэрин үөрэтэллэр, маастар кылаастарга уонна быраактыка дьарыктарыгар кытталлар”, – диэн Ольга Саввина кэпсиир.
Итини таһынан, оскуола оҕолорун кытта АЛРОСА Корпоративнай университетын идэни таларга үлэлэһэр исписэлиистэрэ көрсөллөр. Кинилэр оҕолорго хампаанньа туох идэлээх үлэһиттэргэ ордук наадыйарын туһунан сырдаталлар, АЛРОСА үлэһиттэрин кытта көрүһүннэрэллэр. Хампаанньаҕа быһаччы үлэлии сылдьар дьон идэлэрин хайдах талбыттарын, хайдах үөрэммиттэрин, үлэҕэ киирбиттэрин туһунан кэпсииллэр. Ол барыта оҕо дьон кэлин идэлэрин сөпкө талалларыгар көмөлөһөр.
Оҕолор “АЛРОСА-класс” туһунан
“АЛРОСА-класс” идэни таларга көмөлөһөр бырайыак оскуола үөрэнээччилэрэ билиилэрин босхо хаҥаталларыгар, анал идэҕэ үөрэнэ барарга бэлэмнэнэллэригэр, АЛРОСА истипиэндьийэтин ылалларыгар, ону тэҥэ оҥорон таһаарыы эйгэтигэр быһаччы стажировкаланалларыгар уонна быраактыкаланалларыгар көмөлөһөр. Ол туһунан үөрэнээччилэр бэйэлэрэ тугу кэпсииллэр?
Максим Щекалев, 10-с “АЛРОСА-класс”:
– АЛРОСА кылааһыгар киирбиппиттэн үөрдүм аҕай, олус үчүгэй учууталлар бааллар. Биһиэхэ хайа дьыалатыгар сыһыаннаах араас идэ туһунан кэпсииллэр. Ол кэлин үлэһит, киһи быһыытынан сайдарбар туһалаах буолуо дии саныыбын. АЛРОСА үтүө кэскиллээх, инникилээх хампаанньа. Мин ол иһин онно үлэлии барыахпын баҕарабын.
Алёна Павленко, 10-с онлайн-кылаас, Мииринэй улууһа:
– Мин санаабар, АЛРОСА кылааһыгар үөрэнэрим эксээмэммэр хаачыстыбалаахтык бэлэмнэнэрбэр туһалыыр. Ону таһынан, туох эрэ саҥаны билэрбэр көмөлөһөр. Үөрэхпин бүтэрдэхпинэ АЛРОСА-ҕа үлэлиэхпин баҕарабын.
Александр Аргунов, 10-с онлайн-кылаас, Покровскай к., Хаҥалас улууһа:
– АЛРОСА кылааһыгар үөрэнэммин билиим хаҥаата. Үөрэҕим кэннэ АЛРОСА хампаанньаҕа геологынан дуу, гидро-геологынан үлэлиэхпин баҕарабын.
Айхал Стручков, 10-с онлайн-кылаас, Тиит Арыы б., Хаҥалас улууһа:
– АЛРОСА кылааһыгар үөрэнэрим эксээмэни туттарарбар көмөлөһүөхтээх. Кэлин АЛРОСА-ҕа үлэлиэхпин баҕарабын.
Айтал Слепцов, 11-с онлайн-кылаас, Нам б., Нам улууһа:
– Мин санаабар, АЛРОСА кылааһыгар дьарыктанар балачча туһалаах. Иллэҥ кэммэр дьарыктаах буолбуппуттан астынабын. Кэлин баҕар АЛРОСА-ҕа үлэлии барыам.
Биһиэхэ кыттыс
Хампаанньа үрдүк таһымнаах идэлээх каадырдары бэлэмниир туһугар, Арассыыйа 80 үөрэҕин кыһатын кытта бииргэ үлэлэһэр, профориентация үлэтигэр-хамнаһыгар улахан интэриэстээх. Ол АЛРОСА аатын-суолун үрдэтэргэ, эрэгийиэн уонна дойду бүттүүн экэниэмикэтин бөҕөргөтөргө кырата суох суолталаах.
АЛРОСА Корпоративнай университета кэлин үлэлэрин-хамнастарын АЛРОСА-ны кытта ситимниэн баҕарар устудьуоннары уонна уонна оскуола үөрэнээччилэрин ыҥырар. Үөрэх бырагыраамаларын АЛРОСА Корпоративнай университетын дьиҥ таһымнаах саайтыттан билсиэххэ сөп: https://cpk-alrosa.ru. Бырагыраамаҕа кытта сайаапкалары маннык электроннай почтаҕа ыытыҥ: Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра..
