Урукку өттүгэр кырасаабыссалар күрэхтэригэр 170 см итэҕэһэ суох уһун курбуу уҥуохтаах, чороон курдук чочуллубут 90*60*90 быһыылаах-таһаалаах кыргыттар эрэ кытталлара. Ити – аан дойду үрдүнэн модельнай индустрияҕа тутуһуллар ирдэбил. Икки сыллааҕыта бу хааччахтары туора сотон, Дьокуускайга соһуччу атын көрүүлээх күрэҕи тэрийбиттэрэ.
“Модельнай быһыы-таһаа наадата суох. Сүрүнэ, санааҥ күүстээх, бэйэҕин киэҥ эйгэҕэ арыйар баҕалаах, олоххо дьулуурдаах, тугу эмэ ситиспит буолуохтааххын. Намыһах уҥуохтаах да буол, толору эттээх-сииннээх да буол – хайа баҕарар кэрэ аҥаар кыттар кыахтаах”, – диэн дорҕоонноохтук эппиттэрэ. “Быстах кэмнээх бырайыак буолуо. Утуу-субуу күрэх бөҕө тэриллэр да умнуллан иһэллэр”, – диэн дьон-сэргэ маҥнай утаа сэҥээрбэтэҕэ. Күрэх бүтээтин кытта, араас саҥа-иҥэ элбэҕэ, итэҕэһи-быһаҕаһы хасыһан өргө диэри ырытар мээрик оҥостубуттара.
Баҕалаах баһаам, сүүмэрдээһин күүстээх
Ити 2023 сыллаахха этэ. Сунтаартан төрүттээх Светлана Тен кыайан, чааһынай дьиэни туттарга мөлүйүөннээх сэртипикээт ылбыта. Былырыын “сынньанан” баран, быйыл иккис төгүлүн тэрийдилэр (күрэҕи 2 сыл буола-буола тэрийэллэр эбит). Тэрийээччи – “Три кита” креативнай ааҕыныстыба. “Өйдүүр аатым” диэн, интэриниэти хасыһан көрбүтүм – соҕуруу куоракка үлэлиир бөдөҥ тэрилтэлэр тахсыталаабыттара. Кэлин билбитим, бэйэлээх бэйэбит Дьокуускайбытыгар үлэлиир-хамсыыр эдэр дьон тэрийбит тэрилтэлэрэ эбит. Ааҕыныстыба үлэлээбитэ 5 сыл буолбут, ивент, креатив, маркетинг, SMM эйгэтигэр үлэлиир, дьону үөрэтэр, күрэхтэри, кэнсиэрдэри тэрийэр дьарыктаах. Салайааччылар – Сахаайа, Антон Гоголевтар. Кэргэнниилэр. Эмдэй-сэмдэй уоллаах кыыс оҕолоохтор. Сахаайа Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх, бу иннинэ “Кыымҥа” тахсыбыт интервьютугар: “Саха кэрэ аҥаардара күүстээх санаалаахтар, тугу барытын ситиһэр кыахтаахтар. Ону көрдөрүөхпүн, кинилэри киэҥ эйгэҕэ таһаарыахпын баҕарабын. Идиэйэ киирбитэ ыраатта. Аан маҥнай ийэбэр кэпсээбитим. Ийэм олус долгуйбута, “кытаат” диэн өйөөбүтэ. Хомойуох иһин, ыарахан ыарыыттан олохтон барбыта. Кини сырдык аатыгар аныыбын”, – диэн кэпсээн турар.
Быйыл “Мисс Новая Якутия” күрэх ый устата барда. 211 кыыс “кыттабын” диэн сайаапканы ыыппыт. “Мост” сыһыарыынан куоластааһын ыытан 40-ча кыыһы талбыттар. Олортон 20-тин сүүмэрдээн түмүктүүр түһүмэххэ (финалга) аһарбыттар. Бу кыргыттар изумруд таастаах көмүс хоруонаны кэтэр иһин күрэхтэстилэр. Хоруонаны “Харысхал” ювелир фирматыгар оҥорторбуттар, 700 тыһ. солк. сыаналаах үһү. Быйылгы кыайыылаахтан икки сыл буолан баран саҥа хаһаайыҥҥа көһүөҕэ.
Реклама тэрилтэтэ диэх курдук, “күрэх финала улахан шоу буолуоҕа!” диэн эрдэттэн угуйан барбыттара. Атын куораттан үлэһэн тыас-уус, уот-күөс тэриллэрин аҕалтарбыттара. Сүрүн куоһур Арассыыйа биллиилээх артыыһа Дима Билан кэнсиэрэ буолбута. Быһатын эттэххэ, күүскэ бэлэмнэммиттэрэ. Ол түмүгүн муус устар 25 күнүгэр “Өрөгөй” успуор комплексыгар көрдүбүт.
Дьэ, хайдах ааста?
“Өрөгөйгө” – 6 тыһ. көрөөччү!
Бэйэм “Өрөгөй” комплекстан чугас Каландаришвили уулуссатыгар олоробун. Киэһэ 8 чаастан саҕаланыахтааҕа, 6 чаастан сүпсүлгэн саҕаланна. Тиэтэйэ-саарайа хаампыт киһи, массыына да массыына. Ааны аһан киирээккин кытта, муусука өрө ньиргийдэ. Көрөөччү үксэ – кэрэ аҥаар. Бары таҥнан-саптан кэлбиттэрэ үчүгэйэ, кырасыабайдара!
Улахан тэрээһин тардыллар үгэстээх. Саҥа миэстэ булан олорон истэхпинэ, муусука өрө ньиргийэ түстэ, уот-күөс сандаарда. Этиллибитин курдук, лоп бааччы 8 чааска саҕалаатылар. Өр күүтэ сатаан сылайбыт, илистибит киһи суох буолла. Уопсайынан, тэрээһин өттүн эттэххэ, барыта орун-оннугар тып-тап баран истэ. Кыттааччылар да, тыл этээччилэр да сып-сап тыл этэ оҕустулар, күрэх хаамыыта да түргэн-тарҕан буолла.
Күрэх саҕаланыытыгар аһаҕас миэстэлэр көстөр эбит буоллахтарына, кэлин саала иһэ ыы-быччары буолан хаалла. “Өрөгөй” киин оргуйан таҕыста. Элбэх киһи муһуннаҕына, бу тутуу төрүт салгына суох буолар эбит. Итиэннэ кэнсиэр тэрийэргэ анамматах сир буолан, тыас-уус дуорааннанан иһиллэр. Ырыаһыт сорох тыла чуолкайдык иһиллибэт. Ол эрээри, эрдэ этиллибит курдук, бу – шоу. Итинник күүстээх тыас-уус, улахан муусука ыччакка “вайб” биэрэр эбит. Тэҥҥэ ыһыытаһан-хаһыытаһан ыллаһа тураллар-олороллор. Онон, омнуолуурга төрүөт суох.
Ити курдук, күрэх 6 тыһ. көрөөччүнү түмнэ, “Өрөгөй” киэһэ 11 чааска диэри ытыс дохсун тыаһынан, ыһыынан-хаһыынан толору оргуйан олордо.
Кыттааччылар бары чаҕылхайдар
Кыттааччылар 22-тэн 42-гэр диэри саастаахтар, бары араас эйгэ үлэһиттэрэ. Успуорт маастардара, бэйэлэрэ тэрилтэлээхтэр, үөрэх-мэдиссиинэ эйгэтигэр үлэлээччилэр, тутааччы идэлээхтэр бааллар. Хас да кыыс кэрэ эйгэтин индустриятыгар үлэлииллэр эбит. Чахчы, хорсун кыргыттар мустубуттар. Холобур, баара-суоҕа ый анараа өттүгэр төрдүс оҕотун күн сирин көрдөрбүт эдэр ийэни көрөн көрөөччүлэр сөхтүбүт.
Кыргыттар кылгастык бэйэлэрин билиһиннэрдилэр, сахалыы таҥаһы, киэһээҥҥи былаачыйаны кэтэн хаамтылар. Сыанаҕа хас биирдии тахсыыларын бэркэ толкуйдаабыттар, нүөмэрдэр сиппиттэр-хоппуттар. Биир бэйэм кыргыттары хайҕаатым. Урут сыанаҕа хаһан да тахсыбатах, бэл, хобулук диэни кэтэн көрбөтөх кыргыттар бааллар үһү. Тутталлара-хапталлара үчүгэйэ, саҥараллара-иҥэрэллэрэ чобуота!
“Мисс Новая Якутия” кыайыылаах аатын Ньурбаттан төрүттээх Виктория Павлова ылла. Стилист дьарыктаах, социальнай ситимнэргэ тэттик видеолары устар, контент оҥорооччу. Сырдык арыы саһыл хааннааҕа, долгулдьуйан хаамара кубаны санатар. Киниэхэ “Asianmotors” тэрилтэттэн массыына ылынарыгар мөлүйүөн солк. уонна “Реал” автошколаттан 30 тыһ. солк. сэртипикээттэри туттардылар.
“1 вице-мисс” ааты Сардаана Лукинаҕа иҥэрдилэр. Сардаана – үҥкүүһүт. Киэҥ эйгэҕэ биллибитэ балай эмэ буолла, үҥкүү бөлөхтөөх. Бирииһэ – “Dr. Dubinina” стоматология килииньикэттэн 600 тыһ. суумалаах уонна “Реал” автошколаттан 20 тыһ. солк. сэртипикээттэр.
“2 вице-мисс” – Екатерина Ерискумова. Урбаанньыт кэрэ аҥаар. “Беби-сити” уһуйааны төрүттээбит. Бу уһуйаан Дьокуускайга 6 филиаллаах. Кини “Харысхал” ювелирнай фирматтан 400 тыһ. солк. уонна “Реал” автошколаттан 15 тыһ. солк. сэртипикээттэринэн наҕараадаланна.
Көрөрбүт курдук, ботуччу суумалаах бириистэр. Тэрийээччлэр: “Быйыл бириис пуондата 2 төгүл улаатта”, – диэн эрдэ бэлиэтээбиттэрэ. Биллэн турар, үбүнэн-харчынан көмөлөһөр кыахтаах успуонсардар көстөннөр маннык бириистэр оонньоннохторо.
Дима Билан кэнсиэрин астымматах киһи баар дуо?
Ыйыталастаҕым аайы сылдьыбыт эрэ киһи барыта Дима Билан кэнсиэрин хайгыыр. Ырыаларын барытын тыыннаахтыы толорбутун, сыанаҕа туттар үөрүйэҕин, үҥкүүһүтүн, 6 тыһ. көрөөччүнү биир долгуҥҥа киллэрбитин... Кэлин тиһэҕэр ыйытыыбын уларытан: “Оттон астымматах киһи баар дуо?” – диэн көрдүм да, “сирдим, мөлтөх кэнсиэр” диэччи көстүбэтэ.
Дима Билан – РФ, Чечня уонна Ингушетия өрөспүүбүлүкэлэрин үтүөлээх артыыһа, Кабардино-Балкария өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа. 16 сыллааҕыта “Евровидениеҕа” “Believe” ырыатынан кыттан бастаабыта. Бэйэтэ ырыа суруйар дииллэр даҕаны, ол ырыалара киэҥ эйгэҕэ улаханнык иһиллибэттэр. Дьон ырыаларын толорор.
14 киһилээх хамаанданан кэлэн барда. 4-5 үҥкүүһүттээх, олор бэйэтин кытта тэбис-тэҥҥэ үҥкүүлэстилэр. Ырыатын барытын тыыннаах доҕуһуолунан толордо. Мусукааннардаах.
Дьиҥэ, хас да сүүһүнэн тыһыынча көрөөччүлэрдээх улахан сыаналарга ыллыыр биллэр артыыс буоллаҕа. Аҕыйах тыһыынча көрөөччүгэ ыллыыра эрэпэтииссэйэҕэ тэҥнээх буолуох курдук. Сыанаҕа тахсаары баран иһэрин визажист кыыс түбэһэ түһэн устубут биидьийэтэ баара. 3-4 киһи арыалдьыттаах сылдьар. Олор сүпсүгүрүү, долгуйуу бөҕөлөр. Эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһаллар эбит. Дьокуускайга урут сүүрбэччэ сыллааҕыта биирдэ кэлэн барбыт. “Оччолорго Дьокуускай дьоҕус куорат этэ. Билигин улахан сааланы толору киһи мустан олорор”, – диэтэ, долгуйарын биллэрдэ. Тэлэбиисэргэ ортону эрэ арыый үрдүнэн уҥуохтаах курдук көстөр. Уһун синньигэс киһи эбит.
Адьас иннигэр билиэттэр 10-нуу тыһыынчаҕа атыыламмыттара. Дьүөгэ кыыһым ый инниттэн ылан ууруммута. “Кэмсиммэтиҥ дуо?” – диэбиппэр, “тыый, төрүт кэмсиммэтим. Оҕо сааһым кумирын Биламмын “ытыспар тутан олорон” көрөр баҕалааҕым. Баҕа санаам туолан эйфорияҕа сылдьабын” диэт, мичилийэн кэбистэ. Социальнай ситимҥэ стористарыттан көрдөххө, элбэх киһи астыммыт. Саамай чэпчэки билиэттэр түгэх бааллара, олор 1500 тыһ. этилэр.
Аҕыстаах кыыһым: “Маама, наһаа мэник ырыаһыт эбит. Сиргэ сытан эрэ ыллаата”, – диэбитигэр дылы, үҥкүүһүт бэрдэ эбит. Имигэһэ бөҕө, кэннинэн түһэн көхсүнэн сири даҕайар-даҕайбат сытан баран туох да өйөбүлэ суох туран кэлэр. Быыһыгар “фирменнэй” ойуутун хаста да ойон ылла. Тыына уһунун сөхтүм. Өрө мөхсөн үҥкүүлүү сылдьан ыллыыр, тыына кылгаабытын, сылайбытын-элэйбитин биллэрбэтэ. Чаас кэриҥэ кэнсиэрдээтэ. Тэрийээччилэр: “Саха көрөөччүлэрэ эйигин олус кэтэспиттэрэ”, – диэн кэпсэтэн, бырагырааматын таһынан икки ырыаны эбии ыллаабыт.
Арассыыйа ырыаһыттара кэнсиэрдээн бардахтарына, “3 мөлүйүөҥҥэ ыллаабыт үһү”, “5 мөлүйүөнү көрдөөбүт үһү” диэн сурах-садьык иһиллэр буолара. Бу сырыыга ылы-чып, ким да туох да диэбэт. Көрөөччүлэр да хаачыстыбалаах кэнсиэри көрөн үбү-харчыны аахса, араас сураҕы-садьыгы тарҕата барбатылар.
“Мисс Новая Якутия-2025” күрэх кыайыылааҕа Виктория Павлованы бу иннинэ социальнай ситимнэргэ көрөн аһарар этим. Көстөр дьүһүнүнэн да, саҥарарынан да нууччалыы иитиилээх кыыс быһыылаах дии саныырым, төрүт саха кыыһа эбит. Ньурбаттан төрүттээх. Кэргэнин кытта устудьуоннуу сылдьан билсибиттэр, кыыс оҕолоохтор.
– Күрэххэ кыттыам иннинэ “арай кыайан кэбиһиим” диэн санаалар киирэллэрэ. Олохпор туох эрэ улахан уларыйыы буолаары турарын сэрэйэр этим. Дьон бөҕө эҕэрдэлээтэ, этиилэр киирэн эрэллэр. Олох атын эйгэҕэ киирэн хаалбыт курдукпун. Бу күннэргэ дьиэ кэргэммин кытта сынньанным, – диэн кэпсиир.
Кыыһа ийэтэ кыайбытын билэн баран долгуйан оҕолуу истиҥник ытыыр. Аҕалара эмиэ кыайыылааҕы ааттаабыттарын кэннэ хараҕа ууланар. Күрэх кэннэ киэһэ эбэтигэр хоруоналаах киирэр, эбэтэ долгуйан: “Ээ, оҕом барахсан...”, – дэтэлиир, сүүһүттэн эбэлии истиҥник сып гына сыллаан ылар. Күрэх иннинэ айылҕаҕа тахсан алаадьы уура сылдьар устуулара баара. Сахалыы куттаах, иһирэх эйгэлээх эдэр ыал эбит.
“Три кита” ааҕыныстыба салайааччыта, күрэх ис хоһоонун толкуйдаабыт, тэрийсибит Сахаайа Гоголеваҕа эрийэн кыайан тиийбэтим, төлөпүөнэ арахса сылдьар. “Кэргэмминээн улахан үлэ кэнниттэн ийэ-аҕа оруолун толоро сылдьабыт, оҕолорбутун кытта бииргэбит”, – диэн социальнай ситимигэр таһаарбыт.
Дьиҥэ, бу – чааһынай тэрилтэ кэмиэрчэскэй бырайыага. Аҥаардас харчылаһар туһунан санаабакка, күүстэрин-күдэхтэрин түмэн хаачыстыбалаах бырайыагы тэрийбиттэрин биһирээтим. Күрэх ис хоһоонун таба таппыттар. Сайдар кэскиллээх бырайыак эбит.
Хаартыска: Надежда Коротова
Диана КЛЕПАНДИНА.
