АРААС БЫЛААХ ТЭЛИМНИЭ

Дмитрий Коркин кэриэһигэр ыытыллар аан дойдутааҕы турнир сыл аайы географията кэҥээтэр кэҥээн иһэриттэн киһи үөрэр. Бүгүҥҥүттэн саҕалаан кэтэһиилээх турнир официальнай тэрээһиннэрэ саҕаланнылар.

Ааспыт уон турнирга 24 дойду бэрэстэбиитэлэ чөмпүйүөн уонна призёр буолбута. Билигин да отучча дойдуттан хамаанда кэлэрин күүтэбит. Ол иһин Александр Пушкин «Медный всадник» диэн поэматыгар суруйбут киирии тыллара өйгө тута киирэллэр:

«...Сюда по новым им волнам

Все флаги в гости будут к нам...»

Билигин ким кэлэрэ-кэлбэтэ чуолкайдана сылдьар. Састааптарыттан көрдөххө, өрөспүүбүлүкэбитигэр өтөрүнэн буолбатах күрэхтэһии ыытыллаары турар. Онон бүгүн тас дойдулар хамаандалара Дмитрий Коркин кэриэһигэр ыытыллар турнирдарга хайдах тустубуттарын ыстатыыстыка көмөтүнэн анаарыахпыт.

Биһиги дьоммут

Саамай элбэх кыһыл көмүс мэтээллээх (4) Казахстан хамаандата. Манна саха бөҕөстөрүн кылааттара олус улахан. Ол курдук, ити дойду успуорка чиэһин көмүскээбит Леонид Спиридонов (2008, 2010) уонна Семен Семенов (2012) кыһыл көмүс мэтээл хаһаайына буолбуттара. Семен Семеновка улуу тириэньэр кэриэһигэр ыытыллыбыт бары турнирдар толору кэмпилиэктэрэ баар: кыһыл көмүс (2012), үрүҥ көмүс (2011, 2014), боруонса (2010).

Ааспыт турнирдарга Кыргызстан хамаандата аҕыс мэтээли ылан барбыта (2 кыһыл көмүс, 4 үрүҥ көмүс, 2 боруонса). Ити наҕараадалар барыта саха бөҕөстөрүгэр Айаал Лазаревка, Иннокентий Иннокентьевка уонна Михаил Захаровка бааллар. Манна даҕатан Иннокентий Иннокентьев биир кыһыл көмүһүн Арассыыйа аатыттан ылбытын бэлиэтиибит. Оттон Белоруссия хамаандата үс кыһыл көмүс мэтээллээх. Ити мэтээллэри эмиэ саха бөҕөстөрө ылбыттара (Владислав Андреев (2) уонна Александр Контоев).

Амматтан төрүттээх Владимир Егоров быйылгы турнирга Македония аатыттан тустуохтаах. Кини ити дойду успуорка чиэһин Европа уонна аан дойду чөмпүйэнээттэригэр көмүскээбитэ хаһыс да сыла. Македония спортсмена былырыын аан бастаан «Дмитрий Коркин» турнир призёра буолбута. Ол – Дагестантан төрүттээх Магомедгаджи Нуров (97 кг).

Эрдэнэбат, Цохтбаатар, Унурбат...

Монгуоллар «Дмитрий Коркин» турнирдарга бастаабыттара уонна үрүҥ көмүс призёр буолбуттара бэрт аҕыйах. Ол гынан баран кинилэр боруонса мэтээллэри (17 төгүл) тоҕо-хоро ылбыттара. Урукку өттүгэр суруналыыстар саамай чэпчэки ыйааһыны «саха ыйааһына» диирбит. Ону бигэргэтэн бастакы үс турнир 55 киилэ быһаарыылаах хапсыһыыларыгар наар бэйэбит уолаттарбыт күөн көрсүбүттэрэ. 2011 сыллаахха ити үгэс эмискэ кэһиллибитэ, чэпчэки ыйааһын (55 кг) быһаарыылаах хапсыһыытыгар монгуол бөҕөстөрө Бэхбаяр Эрдэнэбат уонна Дамдинбазар Цохтбаатар тахсыбыттара. Ол оннугар саамай ыарахан ыйааһыҥҥа Айаал Лазарев (120 кг) бастаабыта. 74 киилэҕэ тустубут Кузьма Сивцев ити турнирга кыайыы өрөгөйүн билэн, ыалдьааччылары эмиэ үөрдүбүтэ. Монголия хамаандата уон турнирга барыта үс кыһыл көмүс мэтээллээх буоллаҕына, ити 2011 сыл турнирыгар икки чөмпүйүөннэммитэ. Батчулуун Анхбаяр (66 кг) финалга Айаал Анисимовы кыайан бастаабытын санатабыт.

Түөртэн элбэх мэтээли «Дмитрий Коркин» турнирдарыгар ким да ыла илик. Ол курдук, монгуол Пуревжав Унурбат түөрт мэтээллээх (1 үрүҥ көмүс уонна 3 боруонса). Кини үрүҥ көмүс мэтээли өссө 2008 сыллаахха, бастакы турнирга 66 киилэҕэ тустан ылбыт буоллаҕына, билигин 79 киилэҕэ тустуохтаах. Ол да буоллар син биир мэтээлгэ суоттанар баатыр буолара саарбахтаммат.

Рекордар

Бурятия тумус туттар бөҕөһө Александр Богомоев үстэ чөмпүйүөннээн (2011, 2012, 2014), өссө түөрт сыл­лааҕыта улуу тириэньэрбит кэриэһигэр ыытыллар турнир рекордсмена буолбута. Былырыын ити рекорду Саха сирин хамаандатын хапытаана Виктор Рассадин (2014, 2015, 2017) ситэ баттаабыта. Онон турнир кылгас устуоруйатыгар икки бөҕөс үс төгүл чөмпүйүөннээбитэ.

Мантан сиэттэрэн ааспыт турнирдарга 4 мэтээли ылар дьолломмут бөҕөстөрү (мэтээллэрин өҥнөрүнэн араарбакка туран) ааттаталаан ааһыаҕыҥ: Иннокентий Иннокентьев (Арассыыйа – Кыргызстан), Семен Семенов (Казахстан), Пуревжав Унурбат (Монголия), Виктор Рассадин, Ньургун Скрябин, Егор Пономарёв, Мурад Нукхадиев, Александр Зеленков (бары – Арассыыйа).

Биирэ – Маирбекович, иккиһэ – Русланович

Сослан Гаглоев диэн Осетия бухатыыра 2009 сыллаахха Москуба аатыттан кэлэн, ыарахан ыйааһыҥҥа (120 кг) тустубута. Онтон 2013 сыллаахха эмиэ Сослан Гаглоев диэн ааттаах бөҕөс Словакия аатыттан тустан, ыарахан ыйааһыҥҥа (120 кг) боруонса призёр буолбута. Маны успуорт суруналыыһа, статистига Николай Константинов-Эрхаан: «Ити атын-атын дьоннор», – диэн өссө былырыын чопчулаабыта. Ол иһин өссө чуолкайдаары, Аан дойду тустууга федерациятын (UWW) саайтыгар баар «Database» диэн ыстатыыстыкаҕа салаатын хасыһан көрдүбүт. Словакия аатыттан тустар бөҕөс, 1986 сыллаахха төрөөбүт Сослан Маирбекович диэн эбит. Европа уонна аан дойду чөмпүйэнээттэригэр элбэхтик тустубут да, биирдэ да бириистээх миэстэҕэ тахсыбатах.

Онтон 2009 сыллаахха кэлэн чөмпү­йүөннээн барбыт, эдэрдэргэ уонна байыаннайдарга аан дойду чөмпүйүөнэ Сослан Русланович 1984 сыллаахха төрөөбүт бөҕөс эбит. Кини Москубаҕа ЦСКА кулуупка дьарыктаммыт. Ити сыл тохсунньутугар «Иван Ярыгин» турнир финалыгар Стивен Мокко диэн АХШ бөҕөһүгэр кыайтаран, иккис буолбут. Оттон Стивен Мокко улуу тириэньэрбит кэриэһигэр ыытыллыбыт бастакы турнирга ыарахан ыйааһыҥҥа бастаабыта. Ити курдук туох эрэ ситим баар буолан иһэр.

Хотугу Осетия Бесланыгар төрөөбүт Кахабер Хубежты Виктор Лебедевтиин бастакы дьоһун кыайыыларын 2006 сылга ылбыттара. Иккиэн уолаттарга Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр кыайан баран, аан дойду түһүлгэтигэр тиийэн эмиэ кыайыы көтөллөммүттэрэ. Хубежты кылгас кэмҥэ Словакия успуорка чиэһин көмүскүү сылдьыбыта. Ол кэмҥэ (2010 с.) «Дмитрий Коркин» турнирга кэлэн үрүҥ көмүс призёр буолбута. Өссө биир осетин, аҕыйах хонуктааҕыта 21 сааһын туолбут Ахсарбек Гулаев, билигин Словакия чиэһин көмүскүүр. Кини былырыын «Дмитрий Коркин» турнир боруонса призёра буолбута. Ол аата Словакия бары мэтээллэрин Хотугу Осетияттан төрүттээх бөҕөстөр ситиспиттэрэ.

Грузия дуулаҕа бухатыырдара

Муҥутуур ыарахан ыйааһыҥҥа үс сыл субуруччу Грузия бухатыырдара Георгий Саканделидзе (2012), Давид Модзманашвили (2013) уонна Георгий Мешвилдишвили (2014) бастаабыттара.

Грузияҕа ыарахан ыйааһыҥҥа күүстээх күрэстэһии быһыылаах. 29 саастаах Георгий Саканделидзе быйылгыттан Катар чиэһин көмүскүү сылдьар. Быйыл Азия чөмпүйэнээтин үрүҥ көмүс призёра буолбут. Финалга кимиэхэ кыайтарбытый диэтэххэ, биир дойдулааҕар – Узбекистан чиэһин көмүскүүр Давид Модзманашвилига – баһыйтарбыт. Бу үс дуулаҕа бухатыыртан саамай ааттаахтара-суоллаахтара – Давид Модзманашвили. Кини – Лондоннааҕы Олимпиада (2012) үрүҥ көмүс призёра. Модзманашвили 2017 сылтан ыла Узбекистан успуорка чиэһин көмүскүүр. Саканделидзены да, Модзманашвилины да Грузия сүүмэрдэммит хамаандатыттан былырыын аан дойду чөмпүйүөнэ буолбут Гено Петриашвили үтэйтээтэҕэ.

Оттон 26 саастаах Георгий Мешвилдишвили Грузия хамаандатыгар иккис-үһүс нүөмэринэн сылдьар. Аан дойду таһымнаах элбэх күрэхтэһиигэ кыттар, миэстэлэһэр. Биллэр-көстөр ситиһиитэ – 2015 сыллааҕы Европа чөмпүйэнээтигэр үрүҥ көмүс призёр буолбута.

Дмитрий Коркин кэриэ¤игэр ыытыллар турнирдарга тас дойдулар хамаандаларын сити¤иилэрэ

Тас дойду хамаандаларыттан «Дмитрий Коркин» турнирга чөмпүйүөннээбиттэр

Казахстан – Леонид Спиридонов (2008 – 74 кг, 2010 – 66 кг), Даурен Джумагазиев (2010 – 60 кг), Семен Семенов (2012 – 84 кг); Белоруссия – Владислав Андреев (2010 – 55 кг, 2012 – 55 кг), Александр Контоев (2012 – 66 кг); Иран – Алиреза Каримимичани (2013 – 84 кг), Амир Мохаммади (2014 – 97 кг), Юнес Имам Чогаи (2017 – 65 кг); Грузия – Георгий Саканделидзе (2012 – 120 кг), Давид Модзманашвили (2013 – 120 кг), Георгий Мешвилдишвили (2014 – 125 кг); Монголия – Бэхбаяр Эрдэнэбат (2011 – 55 кг), Батчулуун Анхбаяр (2011 – 66 кг), Туртогтох Лувсандорж (2015 – 86 кг); Кыргызстан – Иннокентий Иннокентьев (2015 – 74 кг), Айаал Лазарев (2011 – 120 кг); Польша – Магомедмурад Гаджиев (2014 – 70 кг), Изамил Изоштек (2015 – 125 кг); АХШ – Трент Поулсен (2008 – 66 кг), Стивен Мокко (2008 – 120 кг); Украина – Валерий Андрейцев (2015 – 97 кг); Япония – Даичи Такатани (2016 – 65 кг).

Балаһалары Федор РАХЛЕЕВ бэлэмнээтэ.