“Ситим” медиа-бөлөх – 20 сыл!

   2003 сыллаахха “Ситим” медиа-бөлөх тэриллибитэ өрөспүүбүлүкэ иһитиннэрэр эйгэтигэр дьоһун сабыытыйа буолбута. Быыһык кэм уустук сылларыгар ахсааннарын сүтэрбит, тахсаллара тохтоон турар номох буолбут хаһыаттары тилиннэрии саҕаламмыта – “Молодежь Якутии”, “Кыым”. Ону батыһа, араас хайысхаҕа сонун хаһыаттар, сурунааллар тахсыталаан барбыттара.

 

***

   Бу дьоһун даатаны үөрүүлээхтик бэлиэтиир тэрээһиҥҥэ “Ситим” медиа-бөлөх өрөспүүбүлүкэ олоҕор-дьаһаҕар киллэрэр кылаатын бэлиэтээн, СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков кэлэн эҕэрдэлээтэ. Биһиги тэрилтэбит Саха сиригэр эрэ буолбакка, Уһук Илин медиа-ырыынагар дьоһун миэстэни ыларын санатан туран, медиа-бөлөхпүт былааһы уонна уопсастыбаны кытта аһаҕастык, Саха сирин олохтоохторун интэриэһин учуоттаан үлэлиирин бэлиэтээтэ. Кирилл Бычков “Ситим” медиа-бөлөх тэрийэн таһаарааччыта, генеральнай дириэктэрэ Мария Христофороваҕа, “Кыым” хаһыат кэрэспэдьиэнэ Диана Захароваҕа, угуйук салаатын салайааччыта Арина Стручковаҕа, менеджерэ Инна Атаковаҕа махтал суруктары туттартаата.

 

 

   Бырабыыталыстыба Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Анатолий Семёнов: “Уустук 90-с сылларга өрөспүүбүлүкэ аатырар хаһыаттара тохтоон хаалбыттара. Олору тилиннэрии – эр санаа, хорсун быһыы, дьулуурдаах үлэ түмүгэ. “Ситим” бу номоххо киирбит хаһыаттары саҥалыы тыыннаан, аныгылыы саҥардан, салгыы сайдалларыгар олук уурбута. Ордук ону ХХI үйэҕэ эрэллээхтик хардыылаабыт, бүттүүн норуот хаһыата буолбут “Кыым” хаһыат холобуругар көрөбүт. Ону сэргэ “медиа-бөлөх” нэһилиэнньэ сөбүлээн ааҕар “Күрүлгэн” альманаҕын, “Хатан”, “Спорт Якутии”, “Байдам” сурунааллары таһаарбыта. Маны барытын иилээн-саҕалаан көҕүлээбит, тэрийбит киһи – Мария Николаевна Христофорова. “Ситим” тылга тапталы, идэҕэ бэриниилээх буолуу туоһута.  20 сыл устата “Ситим” ааҕааччы итэҕэлин ылыан ылла, дьону-сэргэни кытта ыкса ситими олохтоото. Электроннай таблоид күүскэ киирбит кэмигэр, медиа-бөлөх ситиһиитин төрдө – ити дии саныыбын.

   Биһиги өрөспүүбүлүкэбит бэчээти, ол иһигэр “Кыым” хаһыаты күүскэ өйүүр. Бэчээт эйгэтигэр, уустуктар төһө да баалларын иһин, Саха сирэ норуокка уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй, духуобунай, култуура, сиэр-майгы сыаннастарын саха тылынан тиэрдэр кыаҕын үрдүктүк тута сылдьар, онон киэн туттар. Салгыы сайдаргытыгар, бэйэ буочарын сүтэрбэккитигэр баҕарабын!” – диэтэ. Кини Бүтүн Арассыыйатааҕы суруналыыстар “Многоликая Россия” XIV аһаҕас куонкурустарын кыайыылааҕын дьупулуомун “Кыым” хаһыакка уонна “Күрүлгэн” сурунаалга туттартаата.

 

***

   “Ситим” медиа-бөлөҕү эҕэрдэлииригэр Ил Түмэн култуураҕа уонна СМИ-гэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Виктор Губарев: ““Ситим” таһаарар “Кыым” хаһыатын, өрөспүүбүлүкэбит бары муннугар, 600 нэһилиэнньэлээх пууннарын үгүстэригэр, онно олорор балыксыттар, сылгыһыттар, авиатордар, суоппардар ааҕаллара – улахан ситиһии. Судаарыстыбаннай – чааһынай партнёрдаһыы” диэн судургутук, дьоҥҥо-сэргэҕэ судаарыстыба тутуһар бэлиитикэтин тиэрдэргэ көмөлөһөрүн этэбит. Оттон “Кыымҥа” тахсар матырыйааллары нэһилиэнньэ ортотугар дьүүллэһэллэрэ, ырыталлара – сүрдээх улахан ситиһии. Сымыйа сыаннастары соҥнуу сатыыр култуурунай, духуобунай, сиэр-майгы сэриитигэр, эһиги ыытар үлэҕит оруола сүҥкэн улахан”, – диэтэ.

   Инновация, сыыппара сайдыытын, инфокоммуникация технологияларын миниистирэ Василий Ефимов “Ситим” медиа-бөлөх урукку ааттаах-суоллаах хаһыаттары тилиннэрбитин, ону кытта салгыы сайдан иһэрин туһунан эттэ.

   СӨ Суруналыыстарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, “Саха” НКИХ салайааччыта, Ил Түмэн дьокутаата Олег Марков ““Ситим” медиа-бөлөх мэлдьи кырдьыгы суруйарынан ураты. Ол кырдьык судургута да суох буоллун”, – диэтэ. ““Спорт Якутии” таһаарыы өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка, Арассыыйаҕа биллэр таһаарыыларга киирсэр ытыктанар ситим буолбутун, кини бэйэтэ бастаан бу хаһыакка таһаарааччы эрэдээктэринэн үлэлии сылдьыбытын аҕынна. “Эһиги кэлэктиипкит саха тыла баар буоларыгар, култуурата сүппэтигэр уонна сайдарыгар күүстээх үлэни ыыта сылдьаҕыт, сахалыы тыыннаах тэрилтэлэртэн биирдэстэрэ буолаҕыт”, – диэтэ.

   Ил Түмэн сиргэ, айылҕа баайыгар, экологияҕа кэмитиэтин  бэрэссэдээтэлэ, норуот дьокутаата Андрей Находкин: “Бу 20 сыл устата өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар сүрдээх сытыы боппуруостар бааллар, холобур, төрүт тылы туруулаһыы. Иккис хайысха – тыа сирэ, онуоха эмиэ улахан кыһалҕалар бааллар. Аны Саха сирин айылҕата, тулалыыр эйгэҕэ харыстабыллаах сыһыан – үһүс хайысха. Ити сүрдээх улахан, олохтоох төрүт норуоттар инники кэскиллэрэ тутулуктанар боппуруостара. Итини сырдатар, дьүүллэһиини таһаарар тэрилтэнэн “Ситим” медиа-бөлөх буолар. Саха тыла баар буоларын, тыабыт сирэ туруктаах, айылҕабыт көмүскэллээх буоларын туһугар салгыы бииргэ үлэлэһэн судаарыстыбаннай бэлиитикэни ыытыахпыт, бииргэ тутуспуппут курдук, баран иһиэхпит лиэн эрэнэбин”, – диэн эттэ.

   “Ситим” медиа-бөлөҕү СӨ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ Артем Александров кэлэн эҕэрдэлээтэ. Кини “2009 сыллаахха Өлөчөйгө Тойон Күүлэй ыытыллыбыта. Онно “Ситим”, “Кыым” сүрүн спонсор уонна тэрийээччи этэ. Дмитрий Тихонов ол саҕана нэһилиэк баһылыга этэ. “Биһиги Владимир Михайлович аҕа баһылыктаах кэлэн кыттан, 2-с миэстэни ылбыппыт Мин оччолорго Ньурба УСХтын исписэлииһэ этим. Хаартыскаларга биһиги ытык кырдьаҕастарбытын, биир дойдулаахтарбытын, аксакаалларбытын – Ксенофонт Дмитриевич Уткины, Багдарыын Сүлбэни көрдүм. Бу Саха сирин устуоруйатыгар, култууратыгар, духуобунай сайдыытыгар улахан кылааттарын киллэрбит улуу убайдарбытын кытта алтыһан, үлэҕэ-хамнаска эриллэн, тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр эппиэттээх дуоһунаска тахсан, үлэлээн-хамнаан эрэрбиттэн уонна биһигини ситимниир “Ситим” медиа-бөлөх баарыттан олус үөрэбин”, – диэн аҕынна. “Ситим” медиа-бөлөх өрөспүүбүлүкэ тыа сиригэр туһулаан ыытар бэлиитикэтигэр улахан оруоллааҕын бэлиэтээтэ уонна  бииргэ үлэлииргэ-хамсыырга, нэһилиэнньэни кытта тыа хаһаайыстыбатын ситимин олохтуурга бэлэмнэрин эттэ, “утуму, тэтими, ситими тутуһаммыт, сайдыахха” диэтэ.

 

***

   Тыл этээччилэр “Ситим” медиа-бөлөх Саха Өрөспүбүүлүкэтин имиджин бөҕөргөтүүгэ оруолун бэлиэтээтилэр. Ол курдук, “Ситим” хас да сыл “ЗОЖигай” ыччат бэстибээлин, “Леди СМИ”, “Мистер СМИ” өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурустары, “Города и люди” аан дойдутааҕы кэмпириэнсийэни, “Умный город” пуоруму, Бүтүн Арассыыйатааҕы “5 бастыҥ этническэй таһаарыы” диэн куонкуруһу тэрийэн ыыппыта.

   М.Н. Христофорова көҕүлээн, Дьокуускай куорат мээрийэтин кытта Гиннесс кинигэтин 4 рекорда олохтоммута: “Саамай улахан хомусчуттар ансаамбыллара” – 2011 с. 1344 киһи хомуска оонньообута; “Саамай улахан эргийэр үҥкүү – оһуокай” – 15293 киһи, 2012 с. – ити бырайыак иһин “Ситим” медиа-бөлөх “Серебряный лучник” Национальнай бириэмийэ лауреата буолбута; “Саамай элбэх киһилээх кымыс иһиитэ” – 11 136 киһи кыттыбыта: “Саамай элбэх национальнай таҥастаах киһи – 16 620 киһи. “Быйылгыттан ыла “Ситим” “Саха сирин рекордарын олоххо киллэрэр.

 

 

   “Ситим” медиа-бөлөх  өрөспүүбүлүкэҕэ төрөөбүт тылы туруулаһан, тыыннаах, чөл хааларыгар араас хабааннаах үлэни ыытан кэллэ. “Ситим” медиа-бөлөх сүрүн таһаарыыта – 2021 сыллаахха 100 сылын туолбут “Кыым” хаһыат. “Арассыыйа Почтатын” Саха сиринээҕи салайааччыта Петр Птицын: “20-чэ сыл устата “Кыым” сахалыы таһаарыыларга инники, Арассыыйаҕа национальнай тылынан тахсар хаһыаттарга эмиэ маҥнайгы миэстэҕэ сылдьар. Уопсай ахсаанынан, Арассыыйа бары хаһыаттарыгар 17-с миэстэҕэ сылдьар”, – диэтэ. Ону сэргэ “Кыым” хаһыат саайта уонна соцситимэ тыһыынчанан сурутааччылара буруолуу сылдьар сонуну күннэтэ билэ олороллор. Саха ааҕааччылара сөбүлээн ааҕар “Күрүлгэн” литэрэтиирэ альманаҕа уонна тыа сирин сэргэ дьонугар аналлаах “Байдам” сурунаал тахсаллар.

 

 

 

   – Мария Христофорова "Кыым" оччотооҕуга умуллан эрэр уотун күөдьүппүтэ. Төһөлөөх өй үлэтэ, уостубат дьулуур, санаа муунтуйуута, аҕыс айдаан, саарбахтааһын, көлөһүн тураллара буолуой, бу сүүрбэ сыл кэннигэр?! Сэрэйэбит эрэ. (...)

Сүүрбэ сыл диэн эттэххэ дөбөҥ. Дьиҥэр, бу кэм иһигэр дойдубут тосту уларыйда, отой атын дойдуга кубулуйда эбээт, дьон-сэргэ да, бэчээккэ ирдэбил да билигин атын... Ол эрээри «Кыым» баар, «Күрүлгэн» баар, «Байдам» баар! Сахалыы суруйар суруналыыстыка инники күөҥҥэ сылдьар хамаандата баар! Санаан көрүөҕүҥ, хайдахтаах курдук элбэх үлэ бу сүүрбэ сыл устата оҥоһуллан кэллэ!

Онон ытык-мааны Мария Николаевнаҕа, доҕотторум диэн сэрэниин-сэрэнэн киэн тутта ааттыыр дьоммор, кыымнарга, “Ситим” бөлөх бары үлэһиттэригэр, саҥа үлэлээн эрэр ыччаттан урут үлэлии сылдьыбыт дьонугар тиийэ, барыгытыгар Саха сирин олохтоохторун иһин уҕараабат үлэҕит иһин туох баар сахалыы суруйар биикиһиттэр ааттарыттан истиҥник махтанабын!

 

    – Үтүө-мааны Мария Николаевна!

   Ытыктыыр биир идэлээхтэрбит, “Ситим” медиа-бөлөх бары үлэһиттэрэ!

   Эһигини,  саха бэчээтин, өрөспүүбүлүкэ аатын-суолун киэҥ эйгэҕэ аатырдааччылары, бүгүҥҥү кэрэ-бэлиэ түгэнинэн  “Ситим” медиа-бөлөх бары кэлэктиибин тэриллэн үлэлээбиккит 20 сылынан С.А. Новгородов аатын сүгэр “Айар” национальнай кыһа салалтатын уонна бары үлэһиттэрин аатыттан үөрэн-астынан туран эҕэрдэлиибит!

   Маннык айымньылаахтык, ситиһиилээхтик үлэлиир медиа-бөлөх баара бүтүн Саха сирин, саха норуотун улахан табыллыыта, дьоло-соргута буолар диэтэххэ, омун буолбатах. Бөлөх хаһыаттара, сурунааллара бүтүн Арассыыйа үрдүнэн дуорааннаахтык иһиллэллэр, саха бэчээтин аатын үрдэтэллэр. Ол ситиһии төрдө  ыарахаттартан толлубат күүстээх санаалаах, тобуллаҕас толкуйдаах, сатабыллаах дьаһаллаах салалтаттан уонна күннэтэ сыралаахтык үлэлиир  талааннаах,  тус идэлэригэр муҥутуур бэриниилээх суруналыыстарга буоларын бары билэбит, эһигинэн киэн туттабыт!

   “Ситим” бары кэлэктиибин тэҥҥэ тутан туран, биһиги ордук чугастык алтыһар, бииргэ үлэлэһэр “Кыыммытыгар” уонна “Күрүлгэммитигэр” хайҕал, махтал истиҥ тылларын бэлиэ түгэҥҥэ этэбит! Саха норуотун өйүгэр-сүрэҕэр иҥмит “Кыым” күн бүгүн даҕаны омук кутун-сүрүн, бастыҥ өйүн-санаатын сиэркилэтинэн, санаатын сайа этинэр хаһыатынан буолар. Оттон “Күрүлгэн” диэтэххэ, саха аныгы литэрэтиирэтин сайдар хамсааһыныгар, саҥа талааннары арыйыыга, ааҕааччы көҕө түспэккэ, күөдьүйэ турарыгар А.Гуринов-Арчылан сүҥкэн өҥөлөөх. Маннык энтузиаст, ботуруйуот, дьоҕурдаах дьон Айыы Умсуура Мария Христофорова түмүүтүнэн, тэрийиитинэн бар дьон туһугар айымньылаахтык үлэлиирэ саха омук кыаҕын,  сайдыыга, омук кэскилигэр дьулуурун кэрэһилиир!

   Күндү доҕотторбут, кириисискэ бэриммэккэ өссө тэптэн үлэлээҥ, ситиһии кэлэ турдун, бар дьон махтала, таптала, алгыһа эһиэхэ тирэх буоллун! Уруй- айхал!

   – Сыл аайы “ахсааҥҥыт төһөнүй?” диэн сэрэнэн ыйытабын. Сахалыы ааҕыы, сурутуу боппуруоһа улахан кыһалҕа буолла. Ол иһин, мин саныахпар, уопсастыбаннай күүстэри түмэн, саба түһэн үлэлиэххэ наада. “Кыым” буоллун, “Күрүлгэн” буоллун, “Саха сирэ” хаһыат буоллун уо.д.а. сахалыы таһаарыыларга дьон элбэхтик сурутарын курдук үлэни “биһиги, уопсастыбанньыктар, күүспүт кыайарбытынан үлэлиэххэйиҥ” диэн ыҥырабын.

 

***

   Үбүлүөйдээх тэрээһин түмүктэннэ. Оттон “Ситим” медиа-бөлөх кэлэктиибэ төрөөбүт  өрөспүүбүлүкэбит олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин, манна олорор төрүт олохтоох норуоттар кыһалҕаларын, ситиһиилэрин сырдатыыга, салгыы ылсан үлэлиир-хамсыыр.