Бу этии оруннааҕын мин таайым Герасим Герасимович Левин олоҕо, үлэтэ олус чаҕылхайдык туоһулуур дии саныыбын. Кини ийэм бииргэ төрөөбүт убайа, түөрт оҕоттон улаханнара этэ. Хомойуох иһин, үс сыллааҕыта ыарахан ыарыыттан эмискэ күн сириттэн барбыта. Быйыл саас таайбыт, филология билимин дуоктара, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет чинчийээччи-дассыана, Сурук-бичик түмэлин дириэктэрин солбуйааччы, Саха өрөспүүбүлүкэтин Билимин академиятын руна уонна биллибэт суруктары үөрэтии салаатын салайааччыта, СӨ ыччат бэлиитикэтин туйгуна, бөдөҥ тюрколог-учуонай Г.Г. Левин туһунан «Бичик» кинигэ кыһатыгар «Саха киэн туттар дьоно» сиэрийэҕэ бэртээхэй ахтыы-кинигэ таҕыста.
Үчүгэй үөрэнээччи, бастыҥ спортсмен
Таайым оскуола эрдэҕиттэн үчүгэй үөрэнээччи, бастыҥ спортсмен эбит. Сытыы-хотуу буолан, оскуола олоҕор көхтөөхтүк кыттарын, олус элбэх кинигэни ааҕарын учууталлара ахталлар. Бэһис кылааска сылдьан, аҕатын кытта «Саха ыалын тэлгэһэтэ» диэн макеты оҥорон өрөспүүбүлүкэҕэ бастаабыттар, салгыы Москубаҕа Бүтүн Сойуустааҕы Норуот хаһаайыстыбатын ситиһиилэрин быыстапкатыгар кыттыбыттар. Таайбыт ордук тустуунан, дуобатынан, хайыһарынан, сүүрүүнэн дьарыктаммыт. Сүүрүүгэ 400, 800 миэтэрэҕэ өрөспүүбүлүкэ рекордун олохтуу сылдьыбыт!
Суруктаах хайаларга айан
Оскуола кэнниттэн тута СГУ саха салаатыгар туттарсан киирбит, салгыы аспирантураҕа үөрэнэн, филология билимин хандьыдаата буолбут. Университекка уһуйааччынан үлэлии сылдьан, 1995 сыллаахха «Түүр үөрэҕэ» куруһуогу уонна «Руна» эспэдииссийэни тэрийбит. Сайын аайы сахалар былыргы өбүгэлэрбит суолларын-иистэрин көрдүү, туох эмэ саҥаны булаары, үөрэтээри суруктаах таастар, оҥоһуктар, маллар көстүбүт сирдэринэн эспэдииссийэлэри тэрийэн, устудьуоннары илдьэ барара. Ити курдук, Герасим Герасимович салалтатынан Өлүөнэ очуостарыгар баар суруктары үөрэтэн, дьиҥ түүрдүү ис хоһоонноохторун уонна сахалар төрүттэрин киэнэ буолуохтарын сабаҕалаабыттар. Салгыы Байкалынан, Тибиэтинан, Монголиянан, Киин Азиянан хаста да сылдьыбыттар, омук учуонайдара Саха сиригэр кэлэн научнай үлэлэргэ кыттыспыттар.
Тибиэккэ
Герасим Герасимович бэйэтэ Тибиэккэ бара сылдьан, урут билимҥэ биллэ илик руна суруктарын булбут. Ити таайым олус дьаныардааҕын, кыраҕы харахтааҕын туоһулуур. Кини куруһуогар дьарыктаммыт оҕолор Арассыыйа, ону таһынан аан дойдутааҕы таһымнаах кэмпириэнсийэлэр лауреаттарынан, Казахстан бэрэсидьиэнэ Н.Назарбаев, Арассыыйа бэрэсидьиэнэ В.Путин граннарын хаһаайыттарынан буолуталаабыттар, биир киэн туттар үөрэнээччитэ Н.В. Малышева билим хандьыдаата буолла. Кини өссө биир улахан ситиһиитэ – Сурук-бичик түмэлин төрүттээбитэ, атаҕар туруорбута буолар. Бу айымньылаах үлэ түмүгэр биһиги университеппыт Арассыыйаҕа сыаналанар түүр тылын чинчийэр киин быһыытынан билиммиттэрэ.
Ийэ тылбыт хантан төрүттээҕэ
Кини научнай үлэтин биир кэрэхсэбиллэх өрүтүнэн хас биирдии тылы, дорҕоону сүһүөҕү барытын араартаан, тыллар суолталара ханна хайдах бэриллибитин чуолкайдык ыйан биэрэр диэн учуонайдар бэлиэтииллэр эбит. 2013 сыллаахха «Саха тыла былыргы VII-IX үйэтээҕи түүр тылларын кытта сибээһэ» диэн тиэмэҕэ дуоктар буолар чинчийэр үлэтин ситиһиилээхтик көмүскээбитэ. Бу үлэтигэр Герасим Герасимович Орхон, Енисей, Илиҥҥи Туркестан былыргы суруктаах таастарын билиҥҥи былыргы Сибиир монгуол тылларын сэргэ тутан үөрэппитэ. Ол түмүгэр сахалар тылбыт ордук Енисей пааматынньыктарын тылларыгар чугас эбит диэн түмүгү оҥорбута. Сахалыы тыллаах омук Орхон-Енисей түөлбэлэриттэн VIII үйэҕэ бүтэһиктээхтик тэйбит диэн быһаарбыта. Онон сахалар уйгуурдары, кыргыстары уонна монгуоллары кытта сыһыаннарын саҥалыы чинчийии наадатын дакаастаабыта. Ол үлэтин омук сирин учуонайдара үрдүктүк сыаналаан, «Түүр омуктарын култууратын сайдыытыгар кылаатын иһин» диэн аан дойдутааҕы наҕарааданан бэлиэтээбиттэрэ.
Таайым өрүү саха ыччата бэйэтин тылынан, култууратынан уонна устуоруйатынан киэн туттуохтаах диэн үөрэтэрэ. Элбэҕи ааҕыҥ, сайдыҥ диэн сүбэлиирэ. Үгүс былааннааҕа, үтүө ыра санаалааҕа. Күндү киһибит ыйан биэрбит суолунан олорон, дойдубутугар туһалаах дьон буоларга, саха чулуу уолун, киэн туттар бөдөҥ учуонайын аатын түһэн биэрбэт курдук үөрэнэргэ, үлэлииргэ кыһаныам.
Мичил Степанов, Саха политехническай лиссиэй VIII «Г» кылааһын үөрэнээччитэ, Дьокуускай куорат.
