Сомоҕо итинник ааттаах сэһэнин ааҕан бүтэрдим. Олус сэргэх, сырдык айымньы. Ааптар тус олоҕор буолан ааспыт дьылҕа быһаарыылаах түгэннэрин кэрэхсэбиллээхтик сэһэргээбит.
Герой тапталын аан маҥнай хайдах көрсүбүтүн, уоллаах кыыс билсиһиилэрин киһи тартаран олорон ааҕарын курдук ойуулуур.
Биллэн турар, сэһэн – уус-уран айымньы. Ол гынан баран, бу айымньы «сирэй сэһэн» жанрынан суруллубут. Ааптар бэйэтэ билинэринэн, кэпсээн персонажтара, сүрүн геройтан (Эрчим) ураты, бэйэлэрин дьиҥнээх ааттарынан киирэ сылдьаллар, кинилэр тустарынан дьиҥнээх буолбут чахчылар ойууланаллар. Ол аата бу сэһэн оччотооҕу кэм быһыытын-майгытын туоһулуур докумуон суолталаах. Кэлэр кэм ааҕааччыта сирэй сэһэҥҥэ, сирэй кэпсээҥҥэ ураты сыана биэриэн сөп диэн сабаҕалыыбын.
Бу сэһэн өссө биир документальнай сыаннаһа – Чукоткаҕа турбут сэбиэскэй байыаннай чаастар туһунан кэпсэнэрэ. Сэһэн иккис документальнай сыаннаһа – саха саллааттара бэйэ-бэйэлэригэр убай-быраат курдук сыһыаннарын, хардарыта өйөһүүлэрин туһунан уус-уран туоһу буолара.
Эрчим, армияҕа сырыттаҕына, таптыыр кыыһа атын киһиэхэ кэргэн тахсан хаалар. Төһө да дойдутуттан, дьонуттан-сэргэтиттэн ыраах сырыттар, уруу-аймах курдук санаһар доҕоттордоох буолан, ылбыт охсуутун аһарынар, кэскилгэ эрэлин сүтэрбэт.
Сэһэн дьиктитик түмүктэнэр. Эрчим, командировкаҕа сылдьан, биллиилээх чукча муосчутун мастарыскыайыгар тиийэ сылдьар. Муосчут оҕонньор, муосчут эрэ буолбатах, айылҕалаах эбит. Кини Эрчими, бигээн көрөн баран, сүрэҕэр сүтүктээх сылдьарын эндэппэккэ быһаарар уонна «тапталгын булуоҥ, элбэх ыччаттаныаҥ» диэн инникитин барҕалаан биэрэн уолга күүстээх эрэл уотун саҕар.
Бу үчүгэй баҕайы кинигэни элбэх киһи булан ааҕа сылдьара буолуо дии санаабаппын. Биһиги үчүгэйи биллэрэр, дьоҥҥо тиэрдэр халдьаларбыт бүтэйэ оһон турар кэмигэр олоробут. Мин «Айар» («Бичик») рекламалыыр салаатын сэмэлээн этэр буолбатахпын – олохпут оннук буолла, аны биһиги онно бэринэн олорон биэрээри гынныбыт!
Онон, доҕоттор, «Ааҕар Саха сирэ» хамсааһыны сирэйдээн тэрийэр суолтатын өйдүүр кэм кэллэ. Бу «Ааҕар Саха сирэ» хамсааһын диэни сахалыы туох үчүгэй сурук-бичик тахсыбытын туһунан сонуну, билиини тарҕатар тиһик курдук өйдүөххэ. Ону тэрийэр толору кыахтаахпыт эрээри, биир хардыыны оҥорбокко олоробут.
Уйбаан САМААЙАП.
