Саҥа дьыл маанылаах САНДАЛЫТА

Күүтүүлээх-кэтэһиилээх, таайтарыылаах Саҥа дьылбыт чугаһаатар чугаһаан иһэр. Бу күн дьиэ хаһаайкалара чугас дьоммутун-сэргэбитин туох саҥа, сонун аһынан күндүлүүбүт диэн төбөбүтүн сынньарбыт баар суол. Сыл аайы, эбиитин атын да бырааһынньыктарбытыгар мэлдьи бэлэмниир “оливье” салааттан син биир салгыбаппыт, сандалыбыт биир маанылаах “фирменнэй” бүлүүдэтэ буолар.

Бүгүн арыый сонун соҕус ас ырысыаптарын эһиэхэ бэлэх уунабыт. Кэлэр сыл Кутуйах (Крыса) сыла эһиэхэ баай-талым олоҕу аҕаллын, сандалыгыт мэлдьи өлгөм астаах-үөллээх буоллун!

“Саҥа дьыллааҕы баал” салаат

Наада: 1 бөдөҥ буспут куурусса буута, 1 ыст. чернослив, 5 буспут сымыыт, 2 луук, 300 г шампиньон, бааҥка аҥаардыыта кукуруза уонна горуох, күөх луук, петрушка, майаныас. Маны таһынан киэргэтиигэ моркуоп, сибиэһэй оҕурсу, минньигэс биэрэс.

Барытын араҥанан уураҕыт:

-- бытархайдыҥы кырбаммыт куурусса буута, майаныас;

-- эриэппэ луук;

-- бытархайдыҥы кырбаммыт чернослив, майаныас;

-- 4 кукурузаны уонна горуоҕу тэҥ гына үллэрэн баран холбуугут, майаныас;

-- луугу кытары ыһаарыламмыт тэллэй, майаныас;

-- бөдөҥнүк ньыһыллыбыт моркуоп, майаныас;

-- сымыыты үрүҥүн, араҕаһын арааран баран эмиэ кырбыыбыт.

Бу салааты чаһы курдук моһуоннаан киэргэтиллэр. Ортотугар сымыыт уоһаҕа, кытыытын үрүҥүнэн, чаһы истириэлкэтин оҕурсу хаҕынан оҥоруҥ. Сыыппаратын моркуобунан, чуораанчыктары биэрэһинэн киэргэтиллэр. Оҥоһуллубут салааты икки чааһынан сиэххэ сөп буолар.

Бискибиит буруукта туорда

Наада: 4 сымыыт, ыстакаан аҥаара ууллубут ынах арыыта, 2 ост.нь. бурдук, 2 улахан ньуоска, буһарыыга аналлаах бороһуок (разрыхлитель), ыстакаан чиэппэрэ үсүүм, ыстакаан аҥаара бытарыйбыт эриэхэ, үлтүрүтүллүбт бэчиэнньэ, сгущенка, 4 улахан ньуоска заварной кириэм, 2 кыра ньуоска ванилин.

Киэргэтиитэ: бааҥка аҥаара персик хомпуота уонна ыстакаан аҥаара персик уута, 1 хаа тууһа суох сыыр, бааҥка аҥаара сгущенка.

Сымыыты саахары кытары хойуу маасса буолуор диэри мииксэринэн эрийтэриҥ. Онтон буһарарга аналлаах бороһуогу кытта булкуллубут бурдугу эбэбит, ууллубут арыы кутабыт, эрийтэрэбит. Заварной кириэм, ныһыллыбыт бэчиэнньэ, үсүүм, сгущенка, эриэхэ, ванилин эбэбит, ол тухары булкуйабыт.

Онтон анал пуормаҕа кутан баран, 250 кыраадыс итии духуопкаҕа уган 35 мүнүүтэ устата буһарабыт. Буһан тахсыбытын кэннэ кыратык сойутабыт. Ол кэнниттэн сгущенканы, сымнаҕас сыыры уонна саахар сиробун кытары уулларабыт. Булкуйа түһэн баран, бөрүөк ортотугар кириэми кутабыт. Персикпитин үрдүгэр уурабыт.

Бырааһынньыктааҕы кекс

Наада: 200-300 г маргарыын, 200 г саахар, 4 сымыыт, 400 г бурдук, 100 г кырахымаал, улахан ньуоска үүт, 2 улахан ньуоска саахар пуударата, лүмүөн сүмэһинэн, ванилин, уксууска сиэтиллибит суода.

Бастаан маргарыыны, сымыыты, сахары уонна лүмүөн сүмэһинин булкуйаҕын. Итиннэ бурдугу, суоданы, үүтү эбэҕин. Маассаны пуормаҕа уураҕын уонна чаас курдук орто тэмпэрэтиирэлээх духуопкаҕа буһараҕын. Пуорматтан ылбакка сойутаҕын. Кекс үрдүгэр саахар пуударатын таммалатаҕын. Саамай чэпчэкитик, судургутук астанар бурдук аһа.

Убаһа этиттэн рулет

Убаһа этин уҥуоҕа суох улахан куһуогун ылабыт уонна чараас гына быһабыт. Куукунаҕа туттар кыракый өтүйэнэн илдьи сынньабыт, туустуубут, биэрэстиибит, ол эбэтэр тугу сөбүлүүрбүтүнэн тумалыыбыт.

Рулеппыт иһигэр анаан сымыыты үүккэ булкуйабыт, туустуубут уонна билинээ курдук ыһаарылыыбыт (омлет). Моркуобу ньыһыйабыт. Эппит үрдүгэр омлеппытын, онтон биир араҥа моркуоп, биир араҥа буспут эбэтэр ыһаарыламмыт тэллэй уурабыт. Эппит иһэ тахсан хаалбатын туһуттан суулаан баран, бамбук мас палочкаларынан туттартыыбыт. Бу кэннэ итии уокка эппитин түргэн үлүгэрдик ыһаарылаан ылабыт. Ол кэнниттэн 170 кыраадыс ититиллибит духуопкаҕа 15-20 мүнүүтэ устата буһаран ылабыт. Остуолга рулет курдук бысталаан уурабыт.

“Аврора” коктейль

Клубника биитэр дьэдьэн суога 1 ыстакаан, оргуйбут тымныы уу 2 ыстакаан, үс уоһах, 1 улахан ньуоска мүөт, 4-8 кубик муус.

Моонньоҕон биитэр хаптаҕас суогун тымныы үүккэ, саахар пуударатыгар биитэр саахарга кутан үчүгэйдик ытыйыллар, тымныыга ууруллар. Тымныы утахха муус тоорохойдорун уган иһэллэр.

Апельсин хаҕыттан утах

Ханнык баҕарар бырааһынньыкка утах хас да көрүҥэ баара үчүгэй. Апельсин кытаанах хаҕын быраҕан кэбиһиэхтээҕэр утах оҥостон иһэр үчүгэй. Ырысыаба олох боростуой.

4 апельсины үчүгэйдик сылаас ууга сууйан баран, хахтарын ылан 2 кыра ньуоска лүмүөн кислотатын кытта 2 л тымныы уу кутаҕын. Биир суукка туруораҕын. Илитиллэн сымнаабыт хахтары билиэндэринэн ньыһыйан баран, төттөрү уутугар кутаҕын. 2 л уу эбэн оргутаҕын, саахары бэйэҥ төһө сөбүлүүргүнэн. Сойутан баран сиидэлиигин. Бэртээхэй битэмииннээх бырааһынньыктааҕы утах бэлэм.

“Биһилэх” салаат

Киэргэтиитин таптахха, бырааһынньыктыы көстүүлээх саамай кырасыабай салаат, дьэ, бу буолар.

Наада: 200 г халбаһы, 2 моркуоп, 1 бааҥка күөх горуох, 200 г сыыр, 1 бааҥка кукуруза, 2 сымыыт, 2 улахан ньуоска суойа соуһа, ыстакаан аҥаара майаныас.

Салааты оҥорорго нэлэгэр тэриэлкэ ортотугар ыстакааҥҥа ууруҥ уонна кытыытыгар үрүт үрдүгэр салааккытын оҥороҕут. Майаныаска суойа соуһун бэлэмнээҥ. Аан бастаан кубиктыы кырбаммыт халбаһыны, буспут, ныһыллыбыт моркуобу, күөх горуоҕу, ныһыллыбыт сыыры, кукурузаны, буспут, кырбаммыт сымыыты уураҕыт. Хас дьапталҕа аайы майаныастыыгыт.

“Күөх уот” Саҥа дьылааҕы туорт

Наада: 250 г ынах арыыта, 200 г саахар пуударата, 3 сымыыт, 100 г сакалаат, 250 г мармелад, 500 г бэчиэнньэ, 50 г ханньаак.

Ынах арыытын саахар пуударатын кытта күүгэн тахсыар диэри ытыйабыт, сымыыт уоһаҕын биирдии-биирдии эбэбит. Онтон ууллубут сакалааты, кыра гына кырбаммыт мармелады, бытарытыллыбыт бэчиэнньэни угабыт уонна ханньаактан таммалатабыт. 15 мүнүүтэ туруора түһэбит. Ол кэнниттэн булкуйабыт уонна анал нэлэгэр пуормалаах иһиккэ көһөрөбүт. Түүн устата сөрүүн сиргэ туруорабыт.

Ахсынньы 31 күн сарсыардатыгар туорпут үрдүн уонна ойоҕосторун саахар саахары кытта ытыллыбыт сымыыт үрүҥүнэн бүрүйэбит. Ныһыллыбыт сакалаатынан эбэтэр какао бороһуогунан эргимтэни уонна чаһы истириэлкэтин уруһуйдуубут.

Буруукталаах салаат

Састааба: 2 уст. дьаабылыка, 3 ананаас куһуога, 2 банаан, 1 бинэгирээт киистэтэ, 1/2 ыстакаан майаныас, 1/2 ыстакаан сгущенка, салаат сэбирдэҕэ.

Ананааһы, банааны уонна дьаабылыканы кубиктыы быһаҕын, бинэгирээти эбэбит, ол кэнниттэн майаныас уонна сгущенка кутабыт. Барытын булкуйабыт уонна сөрүүн сиргэ тымныта уурабыт. Остуолга уурарга салаат сэбирдэҕинэн киэргэтэн кэбистэххэ, оһуобай кэрэ көстүүлээх оҕуруот аһын салаата буолар.

Быартан оҥоһуллубут туорт

500 г быары пүлүөҥкэтиттэн, тымырдарыттан үчүгэйдик ыраастыыбыт уонна билиэндэринэн эрийтэрэбит. Эриллибит быарга 1 ыст. үүтү, 2 сымыыты, 1 кыра ньуоска тууһу, кыратык биэрэһи, 1 ыст. бурдугу кутаҕын уонна алаадьы тиэстэтигэр маарынныыр буолуор диэри булкуйаҕын. Хобордооххо билинээ курдук буһараҕын. Буспутун кэннэ хас биирдии билинээни майаныаһынан сыбыыгын. 500 г моркуобу, 500 г луугу ыраастаан, кыра гына кырбыыгын уонна мас арыытыгар ыһаарылаан баран, быар билинээлэр икки ардыларыгар уураҕын.

*     *     *

Саҥа дьыллааҕы сандалыгытыгар минньигэс, битэмииннээх ас толору киэргэйдин! Кэлэр сыл барыгытыгар ситиһиини эрэ аҕаллын!

Саргылаана Багынанова