Кэнники сылларга Саха эстрадатыгар бэйэтэ туспа суоллаах-иистээх, туттардыын-хаптардыын ураты уобарастаах, онтугар барсар ааттаах-суоллаах, аны туран, нууччалыы сирэйдээх эрээри, уу сахалыы ыллыыр кырасаабысса баар буолбута. Тута бэйэтигэр болҕомтону тарпыта, элбэх сүгүрүйээччилэммитэ, истээччилэммитэ. «Сексапильнайа» бэрдиттэн биир үксүн эр дьон умсугуйа көрөрө буолуо диэтэхпинэ, улаханнык сыыстарбатах буолуом. Ырыаһыт үксэ Далаана, Сахаайа, Ый Кыыһа... диэн уу сахалыы ааттаах эбит буоллаҕына, кини – Надина ЭЛЬПИС! Ааттыын атын.
– Дьэ, чахчы, саҥаран-иҥэрэн, көрөн-истэн, киирэн-тахсан сытыы кыыскын быһыылаах. Кыра сылдьан хайдах эрэ «үөн» соҕус кыыс буолуоҥ ээ?
– Кыра сылдьан, кырдьык, арыт наһаа үөннүрэн ылар, өссө баракааһы оҥорор кыыс этим. Биир үксүн балтыбын сорун сордуурум. Иккиэммитигэр кэмпиэт биэрдэхтэринэ, бэйэм киэнин кистээн баран «бүттэ» диэн, бэйэтиттэн бэриһиннэрэр буоларым. Киниэнэ бүппүтүн кэннэ, дьэ, били кистээбиппин хостоон ымсыырдарым. Ити курдук, ону-маны баакаһырарбын олус сөбүлүүрүм.
– Оҕо сааскын төһө ахтаҕыный?
– Туох да диэбит иһин, наһаа да дьоллоох оҕо саас ааспыт эбит диэн ахта саныыбын. Абыйга Оттоох Атах диэн кып-кыракый учаастакка олорбуппут. Барахсаттар күнү-күннүктээн таһырдьаттан киирээччибит суох, олустааммын, икки тобукпун дьукку түһүөхпэр диэри бэлисипиэттиирим. Ыалдьарым бэрдим иһин, тоҕус саастаахпар ийэм миигин Казахстаҥҥа, эбэбэр ыыппыта. Онно түөрт сыл буолбутум.
– Казахстаҥҥа ханна олорбуккутуй?
– Казахстан илин өттүгэр Зыряновскай диэн куоракка. Эбэм Прибалтикаттан төрүттээх, Людмила Александровна диэн, литовка-коми аҥаардаах. Казахстаҥҥа эбэбин кытары 12 сааспар диэри олорбутум. Мантан, эппиккэ дылы, үрэх баһыттан нууччалыы биир да тылы сатаан саҥарбат кыыс тиийдэҕим. Төһө да төрөөбүт сирим буоллар, бастаан утаа сирбин уларытан олус аймаммытым. Казахтар, нууччалар ортолоругар бэйэбин соччото суохтук сананар этим. Саатар, Сахам сирин, Абыйбын, дьоммун, балтыбын ахтарым бэрт буолан, кылааспар иккис сылын хаалларыахтарыгар диэри сүгүн да үөрэммэт буолан хаалбытым. Хата, эбэм көмөлөһөн, этэҥҥэ нууччалыы быһаарсар, холкутук кэпсэтэр буолбутум. Ол да буоллар, обургу сааспар үктэнээт, эбэбэр «бууннаан» төттөрү дойдубар кэлбитим. Эбэм барахсаны ол кэннэ көрбөтөҕүм. Өлбүтүн кэннэ бохоруонатыгар сылдьыбатаҕым, нэһиилэ 40 хонугар эрэ тиийбитим.
– Билигин бэйэҥ туспа ыалгын. «Владимир Боярскайтан арахсыбыт үһү» диэн сурах баар дии, кырдьык дуо?
– Олох арахса иликпит. Сымыйа хоп-сип тарҕаммыт дии саныыбын. Дьон тоҕо итинник сураҕы тарҕаталларын сатаан санаабаппын. Арахсар санаабыт суох, наһаа үчүгэйдик олоробут ээ.
– Холбоспуккут хас сыл буолла?
– Билсибиппит сэттэ сыл буолла, онтон ыал буолан холбоһон олорбуппут биэс сыл буолла. Володя ыал аҕатын быһыытынан олус үчүгэй, эппиэтинэстээх, хаһаайыстыбаннай. Саамай кылаабынайа, олус дьиэмсэх ээ. Кэнсиэр кэннэ эбэтэр доҕотторун эҥин кытары күүлэйдии дуу, «кураһаайдыы» дуу баран хаалбат. Дьиэтигэр тардыһар, куруук баар. Оҕолорун наһаа үчүгэйдик көрөр. Улахаммыт билигин тоҕустаах, кырабыт үстээх.
– Эн хаһаайка быһыытынан хайдаххыный? Ас астыыгын, иистэнэҕин дуу?
– Ханнык баҕарар хаһаайка кэриэтэ аһы син астыы сатыыбын. Боруобалаабыт дьон минньигэс диэн этээччилэр. Сирэн, аспын киэр анньан кэбиспит диэн суох буолааччы, сиэн бүтэрэн кэбиһээччилэр. Ол эрээри үлүһүйэн туран туох эрэ уратыны астыы эҥин сатаабаппын. Бириэмэм да суох курдук. Сааһырдахпына, дьэ, астыыр буоларым буолуо.
– Иккиэн даҕаны олус кырасыабай, харизмалаах дьоҥҥут. Күнүүлэһии баар дуу?
– Иккиэн бэйэ-бэйэбитин итэҕэйэбит, онон ордук-хос күнүүлэһэ, этиһэ-хайыы сылдьыбаппыт. Уопсайынан, күнүүлэһэр төрүөт биэрбэппит. Билэр дьоммут оннук ыйытааччылар ээ. Онуоха Володя: «Кырасыабай дьахтары эр дьон төһө баҕарар ымсыыра көрдүннэр ээ, кылаабынайа, кини онно «собуоттанан» барбат буоллаҕа, ол иһин күнүүлээбэппин», – диэччи. Арай, урукку кэргэним, дьэ, чахчы, олус күнүүһүт этэ. Гостуруолга эҥин ыыппат буола сатыыра, онно иирсэн бурҕаллан турар буоларбыт.
– Бэйэлэрин билиммит кыахтаах дьон, арыт салайааччылар даҕаны, ырыаһыт дьахталлары харчынан маачыктаан «чугас бодурууга» оҥосто сатыыллар диэн баар. Кырдьыгынан эттэххинэ, эйиэхэ оннук этии киирбитэ дуу?
– Кырдьыгынан эттэхпинэ, оннук баара. Саҥа биллэн-көстөн эрэр кэммэр иккитэ-хаста киһи барыта билэр салайааччыларыттан, спортсменнартан оннук этиилэр киирэ сылдьыбыттара. Онуоха, биллэн турар, сөбүлэспэт буоллаҕым. Хата, биһиги көрөөччүлэрбит, истээччилэрбит ырыаһыттары олус убаастыыллар, харыстабыллаахтык сыһыаннаһаллар дии саныыбын. Ыллата ыҥырдахтарына, баҥкыат кэннэ онно-манна ыҥыра сатааһын, сосуһуу-тардыһыы диэн суох. «Хата» диэххэ...
– Уобараһыҥ бэйэтэ эр дьону ымсыырдар буоллаҕа эбээт... Уопсайынан, бу ким айбыт уобараһай?
– Бэйэм айбытым. Хайдах барыта биир буолуой?! Хара бастакыттан маннык «женщина вамп» уобараһы киллэрбитим. Хайдах-туох ырыалары ыллыахтаахпын эмиэ бэйэм толкуйдаабытым.
– Эдэр киһи диэтэххэ, килиип, альбом бөҕөнү таһаараҕын... Бу иннинэ хаста кэнсиэрдээбиккиний?
– Уопсайа, түөрт альбому таһаартарбытым, ону таһынан 12 килииптээхпин. Үстэ кэнсиэрдээбитим.
– Тыый доҕор, ол барыта үлэттэн тахсар буоллаҕа дии. Үлэһит да кыыс эбиккин ээ...
– Айар үлэни талан баран, биир сиргэ тэпсэҥнии туруом дуо... Төһө кыалларынан, төһө кыайарбынан тохтоло суох үлэлии-хамсыы, сүүрэ-көтө сатыыбын.
– Килииптэргэр артыыстааһын баар курдук. Ол эмиэ уобараскынан буолуо дуо?
– Мин идэбинэн АГИИКка «актерское мастерство» диэн үөрэҕи бүтэрбитим. Онон килииптэрбэр кыратык артыыстааһын, уобараһы арыйыы, драматизм барыта киирэр. Ити – кыракый киинэлэрим диэххэ сөп.
– Ити килиибиҥ туруоруутун, драматизмын ким толкуйдууруй? Эмиэ бэйэҥ дуу?
– Арыт бэйэм, арыт туруорааччы.
– Килиипкэ, ортотунан, төһө харчы барарый?
– Ортотунан, 50-100 тыһыынча солкуобай. Аҥаардас оҥостуугар, онно-манна баран устуугар барытыгар.
– Харчыгын харыһыйбаккын дуо?
– Айар үлэбэр хаһан даҕаны харчыны харыһыйбаппын. Төһө кыалларынан айар үлэбин үйэтитэ сатыыбын. Маннык ырыаһыт баар буола сылдьыбыт эбит диэн кэлэр көлүөнэ дьоно көрүөхтэрэ буоллаҕа. Ол кэриэтэ саҕынньаҕа суох сылдьыам.
– Кэнсиэр тэрийиигэ, биллэн турар, үлүгэрдээх үп эрэйиллэр. Кэнсиэргэр ким көмөлөһөөччүнүй? Биллэр дьонтон?
– Гордума дьокутаата, 2 №-дээх балыыһа кылаабынай бырааһа Николай Николаевич Васильев, бэйэм биир дойдулаахтарым, урбаанньыттар Старостиннар, «Стройкон» диэн тутуу хампаанньатын салайааччыта Иван Иванович Полушкин уонна да атын биир дойдулаахтарым хаһан баҕарар күүс-көмө буолааччылар. Түгэни туһанан, барыларыгар биһиги дьиэ кэргэн аатыттан махталбын тириэрдэбин.
– Ырыаларгын бэйэҥ айаҕын дуу? Ырыаларыҥ жанра туох диэн буоларый?
– Бэйэм хоһоон суруйан матыыбын айабын. Брит-поп хайысхатынан ыллыыбын, арыт кыракый блюзтаах, роктаах буолар. Хоһооннорбун үксүн бэйэм айабын. Омук Уолун хоһоонугар биир ырыалаахпын. Онтум тута хит буолбута. Кэнники Саргылаана Сандаар диэн эдэр бэйиэт хоһооннорун ылынар буоллум. Киһини тардар хоһооннор, эмиэ да бөлүһүөктүҥү, эмиэ да дууһа хаһыыта, драматизм көстөн кэлэр курдук. Кини хоһоонугар эмиэ элбэх ырыалаахпын.
– Дьэ, чахчы, туох да диэбит иһин, ураты суоллаах-иистээх ырыаһыккын... Дьону соһутан тоҕо сахалыы дэгэрэҥнэтэн дуу, хомуһу дьүрүһүтэн дуу барбаккын? Эбэтэр омук хааннаах буолан, искэр сахалыы тыын суох дуу?
– Хас биирдии ырыаһыт бэйэтэ туспа суоллаах-иистээх, уобарастаах. Ол курдук мин эмиэ хара бастакыттан кимиэхэ да майгыннаабат ураты уобараһы айбытым. Бакаа онтубун тутуһан сылдьабын. Сахалыы хайысха миэнэ буолбатах дии саныыбын. Кырдьык, испэр, дууһабар-сүрэхпэр, хааммар-сииммэр, өйбөр-санаабар сахалыы тыын суох быһыылаах. Тас иитиллиим эрэ сахалыы буоллаҕа.
– «Хотугу халлаан анныгар...» диэннээх ырыаҥ тылын кириитикэлиир быһыылаахтара. Кириитикэни төһө ылынаҕыный?
– Кириитикэни ылынабын, олус туһанабын. Хоһооннорум төһө да тыла-өһө мөлтөх соҕус буоллаллар, бэйэбиттэн «төрөөн» таҕыстахтара. Хайдах барыта кылаассыка ырыалар буолуохтарай?! Чэпчэки соҕус ырыалар эмиэ баар буолуохтаахтар. Ыччат ылынар, сөбүлээн истэр.
– Ол эрээри ырыаларгын сахалыы суруйаҕын, ордук дойдуҥ туһунан...
– Сахалыы саҥарар киһи сахалыы суруйар буоллаҕым. Ити – мин иитиллиим, үөрэҕим, олоҕум оҥоһуута. Дойдум, Абыйым, туһунан хаһан да ханна да буолларбын, син биир ыллыы сылдьарым буолуо. Бэл, оҕо сылдьан, дойдубун ахтан, Казахстан курдук сиртэн бойкуоттаан кэлбитим. Субу дойдубар бара сырыттахпына, миэхэ «Абый нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо» ааты иҥэрбиттэрэ. Түгэни туһанан, дойдум дьонугар, салалтаҕа барҕа махталбын тириэрдэбин.
– Тыый, ол «туох ааттааҕы тоҕо көппүт» буолаҥҥын бочуоттаах оҥорбуттарай? Бэл, үйэлэрин тухары тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар үлэни өрө туппут дьон ылбаттар эбээт...
– Бэйэм да соһуйан хаалбытым. «Тоҕо бочуоттаах ааты иҥэрдигит?» диэн ыйыталаспыппар: «Эн Абый култуурата сайдыытыгар кырата суох өҥөлөөххүн, ыччакка төрөөбүт дойдуларынан киэн тутталларыгар, таптыылларыгар, мэлдьи ахта-саныы, кэпсии сылдьалларыгар патриотизмы үөскэтэҕин», – диэбиттэрэ. Мин, кырдьык, ханна да тиийдэрбин, хаһан баҕарар куруук дойдум туһунан кэпсии-ипсии, ыллыы-туойа, сырдата, киэн тутта сылдьабын.
– Бу ахсынньы 1 күнүгэр кэнсиэриҥ буолар эбит. Ол туһунан кылгастык сырдат эрэ. Туох соһутардааххыный?
– Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырыгар ахсынньы 1 күнүгэр «13 түүн» диэн альбомум сүрэхтэниитигэр анаан кэнсиэрдээн эрэбин. Онно ырыаларбын барытын тыыннаах доҕуһуолунан ыллыыбын. Мусукаан доҕотторбут кэлэн кыттыахтара. Түгэни туһанан, бар дьоммун кэнсиэрбэр ыҥырабын.
– Надина, Абый бочуоттаах олохтооҕо буолбуккунан уонна өссө биир альбомуҥ күн сирин көрбүтүнэн эҕэрдэлиибин! Кэнсиэриҥ үрдүк таһымнаах аастын.
Кэпсэттэ
Туйаара СИККИЭР.
