Бэйэни айымньылаах үлэҕэ холонон көрөр баҕа санаа уонна АЛРОСА өйөбүлэ Саха сириттэн төрүттээх оскуола үөрэнээччитин дьылҕатын уларытта.
Саха киинэтэ кэлиҥҥи сылларга култуура феномена буолбутун мөккүһээччи аҕыйаҕа буолуо. Саха режиссердара устубут киинэлэрэ бэстибээллэргэ миэстэлэһэллэр, көрөөччүлэр уонна кириитиктэр биһирэбиллэрин ылаллар, араас бириэмийэлэргэ тиксэллэр. Ол да иһин үүнэр көлүөнэ киинэни сэргиир, сэҥээрэр буолла. Буолаары буолан, ыччат ол үтүө интэриэһин өрөспүүбүлүкэ салалтата көхтөөхтүк өйүүр, оттон оҕолор идиэйэлэрин олоххо киллэрэр кыахтаналлар. Оскуола оҕолоругар аналлаах “КиноМАНиЯ” курдук АЛРОСА үбүнэн-харчынан өйүүр тэрээһиннэрэ олус суолталаахтар, саха киинэтигэр саҥа ааттары арыйарга көмөлөһөллөр.
Кинематографтар саха киинэтэ улахан кэскиллээх диэн эрэнэллэр. Өрөспүүбүлүкэ бэйэтэ да бу эйгэҕэ бэрт кичэллээхтик сыһыаннаһар: үрдүк таһымнаах оборудование баар, киинэни өйүүр миэрэлэр оҥоһуллубуттара, аны, бэрт сотору кэминэн, Дьокуускай куоракка Уһук Илиҥҥэ аан бастакы кыһыннары-сайыннары үлэлиир киинэ павильона тутуллуохтаах. Кэлин режиссер, оператор, артыыс да буолуохтаах ыччаттары бэлэмниир үлэ барар. Биһиги ааспыт үс сыл иһигэр “КиноМАНиЯ” үөрэҕин тиһигэ хайдах ыытылларын кичэйэн кэтээтибит уонна түмүгүн быйыл илэ көрдүбүт – оҕолор анал үөрэх кыһаларыгар туттарсан киирдилэр. Ол оҕолортон биирдэстэрин, Михаил Лукачевскай туһунан, урут суруйан турабыт. Оттон бүгүн Дьокуускай куорат 2-с №-дээх орто оскуолатын выпускнига, билигин режиссура хайысхатыгар үөрэнэр Кирилл Григорьев туһунан сэһэргиибит.
Кирилл бэйэтэ билинэринэн, кини онус кылааска диэри айымньылаах, айар-тутар үлэ-хамнас хайысхатын букатын сэргээбэт эбитэ үһү. Ол кэннэ “Твой старт” диэн үөрэнээччилэр стартаптары оҥорор, ол көмөтүнэн харчыны, инвестицияны киллэрэр биисинэс-акселератордарыгар кыттан баран, дьэ толкуйдуур буолбут.
“Мин мэлдьи көхтөөх, араас олимпиадаларга кыттар үөрэнээччи этим. Ордук математиканы, информатиканы, экэниэмикэни сэргиирим. Ол гынан баран, “айар-тутар эйгэттэн букатын тэйиччи, олох сыһыана суох этим” диирим эмиэ табыллыт. Муусука оскуолатыгар “домра” кылааһын бүтэрбитим, уруһуйдуурбун сөбүлүүрүм, биир кэмҥэ хоһоон суруйа сылдьыбытым, хаартыскаҕа түһэрэрим, кэмиттэн кэмигэр көннөрү видеолары устарым. Кылааһым оҕолорун кытта видео устаммыт, оскуола иһинээҕи куонкуруска иккис миэстэ буола сылдьыбыттаахпыт. Уопсайынан, бэйэм ону-маны сэргиир, интэриэһиргиир этим”, – диэн кэпсиир кини.
Ис сүрэхтэн махтанабын
Ол да буоллар, Кирилл олоҕун айар эйгэни кытта ситимниир былаана суоҕа, киинэ устуутунан дьарыктанар туһунан толкуйдаабатаҕа даҕаны. Идэни талар кэмэ тиийэн кэлбит. Ол саҕана убайа киниэхэ “Парк будущих поколений” АНО тэрийэр “Твой старт” диэн биисинэс-акселераторын туһунан кэпсээбит. Кирилл ити тэрээһин бырагырааматын, онно туохха үөрэниэххэ сөбүн, чуолаан, менеджмент эйгэтин, сэргээбит. Онон, тэрээһиҥҥэ сүүмэрдээһини ааһан, ситиһиилээхтик кыттыбыт, анал кууруска үөрэммит уонна кэлин, “КиноМАНиЯ-2022” үөрэх тиһигэр сүүмэрдээһин буолар биллэриитин көрүөр диэри, букатын да ол эйгэ туһунан умнан кэбиспит.
“Чапаево бөһүөлэгэр Билим аччыгый академиятыгар “КиноМАНиЯҕа” сүүмэрдээһин ыытылларын истэн бараммын, тута кыттарга санаммытым. Ол гынан баран, оччолорго “КиноМАНиЯ” туһунан өйдөбүлүм букатын суоҕа. Аҕыйах күн лааҕырга баран сынньанан кэлэр эрэ курдук санаабытым. Улаханнык алҕаһаабыт эбиппин.
Кырабыттан лиидэр буоламмын, хамаандабытын атын киһи баһылыан-көһүлүөн олох баҕарбатаҕым. Ол курдук, бэйэм режиссер буолбутум. Билим аччыгый академиятыгар бэрт кылгас кэм иһигэр киинэни оҥоруу төрүттэрин үөрэппиппит. Хамаандабыт 10 киһилээҕэ. Хас биирдии оҕо толору арыллан, күүстээх хамаанда буолбуппут. Мин ордук Марианна Яковлеваҕа махтанабын, кинини кытта бииргэ “Бастыҥ режиссер” буолбуппут, бэйэ бэйэбитин олус үчүгэйдик ситэрсэн-хоторсон биэрбиппит.
Эһиилги сайыныгар Кирилл “SkillsCamp 2023” тэрээһиҥҥэ номнуо балыс баһаатай быһыытынан кыттыбыт. Онно сылдьан эдэр киһи өссө уопутурбут, оттон Москубаттан кэлбит ыалдьыттар кэпсээннэрэ киинэҕэ интэриэһин уһугуннарбыттар – уол киинэ уста охсуон баҕарар буолбут. Ол курдук, Кирилл саха киинэтин түһүлгэлэригэр үлэлээбит, оскуолатааҕы медиа-устуудьуйатыгар киирбит, сакааһынан бэйэтэ кылгас биидьийэлэри устар буолбут. Ити курдук үгүс билиилээх кини 2023 с. “КинМАНиЯҕа” бырайыак сүрүннээччитин быһыытынан эргиллэн кэлбит. Дьиҥэр, Кирилл атын бырайыактарга эмиэ кыттыбыта: “Медиахакатоҥҥа”, “Креасфера” цифровой худуоһунньуктар куонкурустарыгар, “Архитоҥҥа”, “SkillsCamp. Animation” тэрээһиҥҥэ, “Лето в Креасфере” лааҕырга, “Мадиабитваҕа”, “SkillsPark. Презентуй” үөрэххэ. Ону таһынан, кини ити тэрээһиннэр выпускниктарын “Платформа” диэн айар холбоһугун чилиэнэ буолбута.
“Чахчы сөбүлүүр идэбин таллым”
“Быйыл мин Москубаҕа Киинэ уонна тэлэбиидэнньэ институтун (ГИТР) “Киинэ уонна тэлэбиидэнньэ режиссуратын” факультетыгар туттарсан киирдим. Санаабар, миэхэ олус сөптөөх уонна үчүгэй үөрэх кыһата, өйдөөн-төйлөөн туран, эрдэттэн бэлэмнэнэн киирбитим. “КиноМАНиЯ” олус элбэҕи үөрэппитэ, онон, үөрэх хаамыытын да, устудьуон олоҕун да ыарырҕаппатым. Даҕатан эттэххэ, “КиноМАНиЯтааҕы” кэниспиэктэрим билигин даҕаны абырыыллар. Ол туһунан оскуолаҕа үөрэтиэхтэрэ дуо – суох буоллаҕа. Ол иһин убайбар биисинэс-акселератор туһунан кэпсээбитигэр, бастакы настаабынньыктарбар, “КиноМАНиЯ” тэрийээччилэригэр, ону үбүлүүр АЛРОСА хампаанньаҕа махтанабын. Кинилэр көмөлөрүнэн сөбүлүүр идэбин кэмигэр сөпкө талбытым”, – диэн Кирилл Григорьев санаатын үллэстэр.
Режиссер аҥаардас айар-тутар дьоҕурдаах, киэҥ билиилээх уонна уопуттаах киһи буолара тутах. Кини, бастатан туран, интэриэһинэй, айымньылаах толкуйдаах, ураты хараактардаах киһи, лиичинэс буолуохтаах. Режиссер диэн – эргиччи дьоҕурдаах лиидэр. Кини дьоҕурдаах, ураты майгылаах, тулалыыр эйгэни көннөрү дьонтон уратытык ыланар чараас дууһалаах, айар эйгэ үлэһиттэрин кытта биир тылы сатаан булуохтаах. Туораттан ким эрэ кэлэн көмөлөһөрүн күүппэккэ, мэлдьи бэйэтигэр эрэ эрэниэхтээх. Онон, режиссер диэн, киһи хараактарын туһунан этиэххэ сөп. Кирилл күн бүгүн ону олус үчүгэйдик өйдүүр.
“Мин үөрэҕим уонна баһылыахтаах идэм дьону кытта сыһыантан күүскэ тутулуктаах. Тоҕо диэтэххэ, киинэ диэн биир киһи үлэтэ буолбатах, бу – дьон, устар хамаанда уопсай үлэтэ. Оттон дьоннуун тапсар, биир тылы булар үөрүйэх олоҕу кытта кэлэр. Киһи эрэ барыта уйулҕаһыт буолан төрөөбөт. Ол да иһин “КиноМАНиЯ”, “Медиахакатон”, “Медиабитва”, о.д.а. тэрээһиннэр эдэр дьоҥҥо күүс-көмө буолаллар.
Онон, кыттыҥ, сайдыҥ, кыайыҥ уонна бэйэҕитин көрдөөҥ. Креативнай индустрия эйгэтигэр ити курдук тэрээһиннэр элбэҕи туһалыыллар. Олорго сылдьан сөбүлүүр идэҕитин таба тайаныаххыт, доҕоттордонуоххут, биир санаалаахтаргытын булуоххут”, – диэн Кирилл Григорьев сүбэлиир.
Туох былааннааҕын туһунан ыйытыыга Кирилл тута хоруйдуур – кини туох да саарбаҕа суох киинэ устуон, идэтин толору баһылаан, саха киинэтин аан дойду таһымыгар таһаарсыан баҕарар.
АЛРОСА хампаанньа номнуо хаһыс да сылын СӨ Үүнэр көлүөнэтин тус сыаллаах пуондатын нөҥүө оҕо айымньылаах сайдыытын үбүлүүр. Ити өйөбүл харчы көмөтүнэн өрөспүүбүлүкэ оҕолоро-ыччаттара креативнай индустрия эйгэтигэр киирэн холонон көрөллөр, дьоҕурдарын сайыннараллар. Ол биир үтүө холобура – Кирилл Григорьев.
