Быйыл Дьокуускай куоракка сааскы уу-хаар кыһалҕата хаһааҥҥытааҕар да сытыы. Көхтөөх олохтоохтор хаар ханна элбэҕин, уу ханна мустубутун барытын түһэрэн социальнай ситимнэринэн тарҕатан иһэллэр уонна, биллэн турар, киин куорат дьаһалтатын хайаан да хаарыйаллар. Оттон биһиги дьаһалта пресс-сулууспатыттан хаары хомуйуу, ууну оботторуу тохтоло суох бара турарын билэбит.
Биир оннук суруйууга куорат үрдүнэн ууну оботторууга (АСМ) 12-14 массыына сүүрэр диэн суруллубут этэ. Биллэн турар, бу олус аҕыйах. Маннык тэтиминэн куораппыт бачча элбэх ууттан-хаартан баҕабыт хоту түргэнник ыраастаммата уонна куурбата буолуо диэн сэрэйбиппит. Оннук буолла даҕаны. Сөҥүүттэн үөскээбит кыһалҕалары туоратыыга тиэхиньикэ, үлэһит ахсаанын элбэтии баһылык уонна туһааннаах салаа үлэһиттэрин эбээһинэһэ буолара өйдөнөр. Ол эрээри биһиги үөрэх тэрилтэлэрин тиэргэниттэн хаары хомуйуу баһылык кыһалҕата буолуо дии санаабатахпыт. Ааспыт өрөбүлгэ диэри...
Ол курдук, ааспыт өрөбүлгэ Ил Дархан Айсен Николаев баһылык Евгений Григорьевы 31-с оскуола тиэргэнигэр анаан-минээн ыҥыран дэлби мөхтө. Киниэхэ бу оскуолаттан эрийэн хаарбыт тиэллибэт диэн үҥсүбүттэр. Саатар, биир күнүнэн эрдэ куорат дьаһалтатын хайа эрэ салайааччыта үөрэх тэрилтэлэрин тиэргэниттэн хаар барыта тиэлиннэ диэн отчуоттаабыт курдук. Онон, Ил Дархан куорат баһылыгын аны сымыйа отчуотунан саптыбакка, баары баарынан этэн, оҕо аймах тоҕуоруһар сирдэриттэн хаары үс күн иһигэр суох гынарга модьуйда: “Куоракка уу-хаар кыһалҕата ыксаллаах быһыыга-майгыга кубулуйара чугаһаата. Үп-харчы тиийбэт буоллаҕына, атын ыстатыйалартан да көҕүрэтэн туран хаары суох гыныҥ. Нуорманы таһынан хаар түспүт буоллаҕына, нуорманы таһынан элбэх тиэхиньикэни үлэлэтиҥ”, - диэтэ.
Оттон бэнидиэнньиккэ Айсен Сергеевич үөрэх тэрилтэлэрин эмиэ кэрийэн көрбүтүн, онно үксүгэр учууталлар уонна төрөппүттэр үлэлии сылдьалларын бэлиэтээтэ. Ол эрээри кэрийбит уон эбийиэгиттэн үһүгэр туох үлэ барбакка турарын эттэ. Онон, баһылык Евгений Николаевиһы үөрэх тэрилтэлэрин барытын бэйэҥ кэрийэн көр уонна Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр диэри сүрүн үлэни барытын түмүктээ диэн соруйда.
Биһиги Ил Дархан Айсен Николаев Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата куорат ыраас уонна олорорго табыгастаах буоларын хааччыйыахтаах диэҥҥэ сөбүлэһэбит. Ол эрээри быйылгы өлгөм хаардаах дьылга үөрэх тэрилтэлэрэ тиэргэн хаарын барытын кыайан тыксаллаах быһыы-майгы үөскүүр түгэнигэр куорат хаһаайыстыбатын хаары ыраастыыр, ууну оботторор тиэхиньикэнэн хааччыйыы, эбии үбүлээһин эрдэттэн быһаарыллыахтааҕа буолуо эбээт. Онон, үөрэх тэрилтэлэрэ көрүллүбүт үбү кыайан тиэрдибэтэхтэригэр уонна хаар үлэтин кыайбатахтарыгар аҥаардастыы куорат баһылыгын буруйдуур сыыһа курдук.
Оттон Дьокуускай куорат дьаһалтатын пресс-сулууспатын бүгүҥҥү иһитиннэриитинэн, муниципальнай үөрэх тэрилтэлэригэр туһааннаах үп кулун тутар ый бүтүөр диэри тиэрдиллибит. Ол үбүнэн тэрилтэлэр хаардарын тиэйбиттэр эрээри, сабаҕаламмыт нуорматтан элбэх хаар түһэн, эбиитин муус устарга эмиэ салҕанан, көрүллүбүт үп тиийбэтэх. Онон, муус устар 22 күнүттэн саҕалаан, үөрэх тэрилтэлэрин тиэргэнин уулла турар хаартан босхолооһуҥҥа уокурук управалара, успуонсардар, төрөппүттэр уонна үөрэх тэрилтэлэрин үлэһиттэрэ ылыстылар.
Киин куоракка маннык улахан кыһалҕа урут үөскээбэт этэ. Уһуйааннар, оскуолалар хаардарын туох да айдаана суох бэйэлэрэ дьаһайан кэбиһэллэрэ. Онно сүрүн көмөнү, биллэн турар, төрөппүттэр оҥорооччулар. Быйыл даҕаны оннук дьаһаммыт үөрэх кыһалара бааллар. Холобура, Дьокуускайдааҕы национальнай гимназия, куорат хааһынатыттан көрүллүбүт үпкэ бэйэтин үбүн эбэн тиэргэнин уутун-хаарын барытын аҕыйах күн иһигэр суох гыммыт.
Онон, үөрэх тэрилтэтигэр сааскы уу-хаар кыһалҕатын быһаарыы, бастатан туран, үөрэх тэрилтэтин салайааччытын сатабылыттан, сөптөөх дьаһалыттан тутулуктаах диэтэхпитинэ хайдаҕый?
Бэйэ кэр.
