Алмаас тутаах хампаанньата АЛРОСА Саха сиригэр хас сыл аайы ыытыллар оскуола үөрэнээччилэрин “КүнЭко” өрөспүүбүлүкэтээҕи экология билим-чинчийэр эспэдииссийэтигэр партнер буолла. Быйылгы тэрээһин Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар ананна уонна Үөһээ Бүлүү оройуонугар “Академик Н.Г. Соломонов аатынан сайыҥҥы билим-чинчийэр оскуолатын” иһинэн ыытылынна.
Бу дьыл от ыйын 10 күнүгэр саҕаламмыт эспэдииссийэ нэдиэлэ уһуннаах. Манна Дьокуускай, Сунтаар, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү, Ньурба, Горнай, Эбээн Бытантай улуустарыттан уопсайа 28 үөрэнээччи кыттан, биир күннээх морсурууттарга сырыттылар. Ону тэҥэ хонуу усулуобуйатыгар билим чинчийиилэригэр кытыннылар.
Оҕолор бары да чинчийэр үлэҕэ үөрүүнэн ылсан, араас суол хайысхаларга бэриллэр соруктары улаханнык сэргээн, сэҥээрэн толордулар, чинчийдилэр. Ол курдук, кинилэр орнитология, ботаника, энтомология, гидробиология, экология, туризм уонна археология хайысхаларыгар үлэлэстилэр.
Оҕолор бу эспэдииссийэҕэ тиийэн, тэрээһин партнердарын сыаллаах-соруктаах өйөбүллэрин көмөтүнэн, идэтийбит исписэлиистэри кытта үлэлэһэр, тэҥҥэ алтыһар кыахтаннылар. Оҕолору кытта эспэдииссийэҕэ өрөспүүбүлүкэ биллэр-көстөр институттарын сүрүннүүр учуонайдара, билим, СӨ Экология министиэристибэтин үлэһиттэрэ, айылҕаҕа чугас (естественнэй) билим биридимиэттэрин үөрэтэр учууталлар арыаллаан илдьэ сырыттылар, дьарыктаннылар. Тугу булбуттарын эдэр экологтарга барытын көрдөрөн, быһааран истилэр.
Ити курдук, оҕолор Үөһээ Бүлүү оройуонун төрүт айылҕатын уонна оройуоҥҥа экология туругун билсиинэн тохтообокко, билиилэрин кэҥэтэн, билим чинчийиилэригэр интэриэстэрин биллэ үрдэтэн тарҕастылар.
Туларыыр эйгэни, ийэ айылҕаны харыстааһын, айылҕаны чөл туругунан илдьэ сылдьан, кэнчээри ыччакка хаалларыы – АЛРОСА үлэтин-хамнаһын биир тулхадыйбат усулуобуйата. Хампаанньа түстэнэн үлэлиир Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр хас сыл аайы экология уонна айылҕа харыстабылын тэрээһиннэригэр 6 млрд солк. тахса үбү ыытар. Ону тэҥэ Экологияҕа киинин нөҥүө араас бырайыактарын толкуйдаан, торумнаан олоххо киллэрэр. Көхтөөх уопсастыбанньыктар ийэ айылҕа харыстабылыгар сыһыаннаан киллэрбит көҕүлээһиннэрин өйүүр.
«Хампаанньа араас көрүҥ сөбүлэҥи, дуогабары түһэрсиигэ олоҕуран, экологияҕа дьиҥ туһалаах үлэни-хамнаһы олоххо киллэрбитин кэм-кэрдии да көрдөрөр. Биһиги экология уонна айылҕа харыстабылын хайысхатыгар ылсан үлэлэспиппит бастакы эрэ сыла буолбатах. Ол курдук, АЛРОСА Саха Өрөспүүбүлүкэтин Экологияҕа министиэристибэтин уонна араас пуондалары кытта сөбүлэҥ түһэрсэн үлэлэспитэ быданнаата. Ол пуондаларга хампаанньа үп ыытар. Оттон ол үпкэ министиэристибэ экология хабааннаах араас өрөспүүбүлүкэ тэрээһиннэрин ыытар. Холобур, бу 2022 сылга биһиги уопсайа 12 мөл. солк. тахса суумалаах сөбүлэҥнэри түһэристибит. Бу – иннинээҕи сылларга тэҥнээтэххэ, сөбүгэр үгүөрү үп. Быйылгы сөбүлэҥ иһинэн Ньурба улууһун Маалыкай орто оскуолатын "Эврика" диэн үөрэнээччилэргэ аналлаах экология хайысхалаах лааҕырын, Сунтаар Элгээйитигэр баар Б.Н. Андреев аатынан эрэгийиэннээҕи Мусуой -экология киинин лабораториянан хааччыйары, Саха сиригэр тулалыыр эйгэ харыстабылын салаата төрүттэниитин туһунан кинигэни таһаарыыны уонна экология сюжеттаах уус-уран киинэ бэлэмин үбүлүүр былааннаахпыт», – диэн “АЛРОСА” АХ (ПАО) кылаабынай инженерин солбуйааччыта, Экология киинин салайааччыта Полина Анисимова иһитиннэрдэ.
Бу ааспыт эспэдииссийэҕэ АЛРОСА-ны сэргэ Уһук Илиннээҕи Экологияҕа куттал суох буолуутун пуондата партнердаата. Оттон эспэдииссийэни тэрийэн-бэрийэн ыыттылар: СӨ Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ, Саха сирин Билимҥэ академията, Биология кыһалҕаларыгар уонна криолитозонаҕа института, Үөһээ Бүлүү улууһун дьаһалтата, Үөһээ Бүлүүтээҕи Ю.Н. Прокопьев аатынан успуорт уопсай үөрэхтээһиҥҥэ оскуолата.
«Оҕо дьоҥҥо экология туһунан сырдатыыга, үөрэтиигэ, билиини биэрэргэ туох хайа иннинэ дьиҥ олоххо быраактыкаланан көрүү быһаарар оруоллаах, ордук дьайыылаах. Онон, бу маннык эспэдииссийэлэр оҕолорго билим уонна быраактыка өттүнэн туһалара улахан. Биһиги АЛРОСА-ҕа уонна Уһук Илиннээҕи Экологияҕа куттал суох буолуутугар пуондаҕа өйөбүллэрин иһин, махтанабыт. Эһиил хабар иэммитин кэҥэтэн, кыттар оҕолор ахсааннарын хаҥатан, өссө элбэҕи үөрэтиэхпит диэн эрэнэбит. Итинэн биһиги билиҥҥи эдэр чинчийээччилэр кэнэҕэски билимҥэ чинчийиилэрэ үтүө түмүктээх буоларыгар олук уурабыт”, – СӨ Экологияҕа министиэристибэтин Уу сыһыаннаһыыларыгар уонна экологическай сырдатыыга дэпэртээмэнин кылаабынай исписэлииһэ Нюргуяна Гуринова санаатын үллэһиннэ.
