Киир

Киир

Хас эмэ сүүһүнэн тыһыынчалаах киин куораппытыгар суруйааччылар үбүлүөйдэрин улуустар тиийэн тэрийсэллэрэ,  кинилэр ааттарын-суолларын намтатан иһэр курдук. 

Биһиги көлүөнэ үүнүүбүтүгэр-сайдыыбытыгар, киһи хара буолуубутугар, оскуола саҕаттан Саха суруйааччыларын айымньылара ураты суолталаахтар этэ. Кинилэр биһирэмнээх геройдара, олохпут ыйар суолдьута, үтүөҕэ-кэрэҕэ сирдиир аанньалларбыт курдук буолаллара.

Манна ураты миэстэни норуодунай суруйааччылар ылаллар. Билигин ханнык да улууска, бэйэлэрин сирдэригэр-уоттарыгар төрөөбүт суруйааччы айымньыларын үөрэтиигэ элбэх үлэ ыытыллар. Араас таһымнаах мероприятиялар тиһигин быспакка бараллар. Ол үчүгэй.

Горнайга быйыл Соппуруон Дайыылап төрөөбүтэ 100 сылын бэлиэтээһин элбэх киһини түмэ тарта. Билигин Дьокуускайга суруйааччыга аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи дьаһалларга кыттаары, ону ыытыһаары сүпсүлгэн бөҕө. Үгэс курдук элбэх киһилээх национальнай оркестрбыт баран театрга тыаһатан ньиргитэ олоруохтаах, Сэмэн, Соппуруон Бөтүрүөбүс Дайыылаптарга аналлаах памятникка сибэкки дьөрбөтүн уурууну, библиотекаттан тиийэн быыстапканы, кинигэ сүрэхтэниитин тэрийэллэр, Саха сирин общественноһын театрга буолар улахан үөрүүлээх тэрээһинигэр биир дойдулаахтарын ыҥыраллар. Кэнсиэргэ кытталлар. Нэһилиэктэртэн баһылыктардаах делегациялар киирэллэр. Хас автобус киһи, төһө массыына  барара суоттанар. Бу биһиэхэ, горнайдарга, сөбүн сөп, үчүгэйин үчүгэй эрээри, мин сыыһа диибин. Тоҕо?

Бу кэлиҥҥи кэмҥэ ылыллыбыт маннык үгэс, норуодунай суруйааччыларбытын улуустарынан “үллэстиини” соҥнуурга суол тэлэр, биир өттүнэн модьуйар, эбээһинэс да курдук буолан эрэр. Саха норуодунай суруйааччылара Леонид Попов үбүлүөйүн сунтаардар, Бүөтүр Тобуруокабы үөһээ бүлүүлэр, Иван Гоголевы бүлүүлэр, Амма Аччыгыйын таатталар тэрийэллэр, кыайа-хото кинилэр эрэ сылдьаллар диэбит курдук гына буолла быһыылаах. Дьоҥҥо, ыччакка оннук өй-санаа иҥэриллэр.

Оттон атыттар туора анньыллаллар. Дьиҥэр, бу үлүгэрдээх хас эмэ сүүһүнэн тыһыынча нэһилиэнньэлээх, университеттаах, элбэх институттаах, театрдаах уонунан ааҕыллар училищелардаах, араас академиялардаах, сүүһүнэн тэрилтэлэрдээх Саха сирин киин куоратын олохтоохторо, бэйэлэрэ илиилэригэр ылан тэрийэллэрэ сүтэн-симэлийэн эрэр. Дьиҥэр, култуура уонна духуобунай сайдыы министиэристибэтэ, мэрия баһылаан-көһүлээн, иилээн-саҕалаан, чахчы да, киһи өйүттэн-сүрэҕиттэн сүппэт гына ньиргиччи  ыыталлара тоҕо кыаллыбата эбитэ буолла. Суолта биэрбэттэрэ дуу...

Маннык Улуу суруйааччыларбыт үбүлүөйдэрин тэрийиигэ, улууска төрөөбүтүн быһыытынан диэбит курдук, ол улуус баһылыыр-көһүлүүр оруолу ылара, суруйааччы аатын намтатар. Кэлин итинник салҕанан бардаҕына, сүтэрэр-симэлитэр да туруктаах быһыылаах. Улуус эрэ таһымнаах суруйааччыга кубулутуо эбитэ дуу. 

Саха норуотун бүттүүнүн суруйааччыта буолалларын, кэлэр көлүөнэҕэ тириэрдэр үлэ барарыгар күүскэ ылсыахха наада. Норуот бүттүүнүн суруйааччыта!!! Маннык үөрүүлээх тэрээһинигэр баһыйар өттө, төрөөбүт эрэ улууһун дьоно кэлэн олороллоро олус курус, киһи дириҥ санаарҕабылга түһэр курдук этэ...

Биһиги студенныыр сылларбытыгар саамай күүтэр тэрээһиммит суруйааччылар үбүлүөйдэрэ буолара. Ханнык улууска төрөөбүтүттэн тутулуга суох, барыларын эккирэтэ сылдьан көрөрбүт, астынарбыт, сөҕөрбүт-махтайарбыт. 

Онон билигин куоракка буолар маннык улахан тэрээһиннэргэ суруйааччылары улуустарынан “үллэстибэккэ”, сүрүннээн араас улуус ыччаттара, дьоно кыайа-хото сылдьалларын, кытталларын, кинилэр хас сырыы аайы онтон тугу эрэ кэрэни-сырдыгы, үйэлээх үтүөнү эбинэллэрин, ымыылаах ыраны ылыналларын тэрийэ сатыахха, болҕомтону онно туһаайыахха баара. 

 

Василий Алексеев, Горнай улууһун олохтооҕо

Бүтэһик сонуннар