2009 сыллаахха Мииринэй куоратыттан 12 биэрэстэ тус хоту сытар Оччугуй Ботуобуйа салаатын Чуоналыыр үрэх сүнньүгэр 32,105 гектардаах сиргэ зоопарка арыллыбыта.
Дьон-сэргэ сынньанарыгар анаан-минээн тэрийбиттэрэ. Манна булт сокуонунан кыккыраччы бобуллубут сирэ. Хойуу тыалаах, мырааннардаах бэрт кэрэ көстүүлээх сиргэ олохтоохтор уонна ыалдьыттар сөбүлээн сылдьаллар. Сугун уонна уулаах отон хойуутук үүнэр ойуурдардаах, кылыгырыы сүүрдэр таас үрэхтэрдээх, быччыкы уонна мунду сэмсиир элгээннэрдээх. Салгына да куораттан букатын атын, киhи дуоhуйар сирэ. Бу диэки урут тайах ньирэйдэнэр систэрэ бааллара. Арыт бу эргин кыыл таба тэлэкэчийэн ааhааччы. Лоп курдук 9 сыл анараа өттүгэр «Саха сирин тыыннаах алмаастара» диэн паарка аhыллыбыта. Манна Саха сирин бырабыыталыстыбата уонна «АЛРОСА» хампаанньа кыттыһан зоопарка тэрийэн тураллар. Онуоха анаан-минээн Таас-Yрэхтэн арыый обургутуйбут овцебыктары олохсуппуттара. Ол кэмтэн ыла, бу вольердаах сири зоопаркаттан атыннык ааттаабаттар.
Манна уонча овцебык кыылларга эбии икки кулааhай, Приморье табата («Пятнистый олень»), биир як, тайах, дьиэ табата, эhэ, бэл, павлин баар. «Саха сирин тыыннаах алмаастара» паарка маассабайдык сынньанар сирдэри – Чуоналыыр элгээнин, үрүйэтин, «Алмазная долина» хайыhар базатын кытары сэргэстэhэ сытар. Мииринэй куораты эргиччи хаhыллыбыт сир, карьердар, сыбаалкалар, бырамыысыланнас эбийиэктэрэ тулалыыллар. Инньэ гынан, куорат дьоно айылҕаҕа тахсан сынньанарыгар паарка тэриллибитэ саамай сөптөөх быһаарыныы этэ. Ол эрээри, эмискэччи алдьархай кэллэ.
Бу кэрэ бэйэлээх сиргэ Мииринэй оройуонугар хаhаайынныыр 9 ньиэп-гаас тэрилтэлэриттэн хаһа да суудайан, дураһыйан эрэр.
Манна углеводород сырьетын хостуурга туһуламмыт геологическай чинчийиини («Геологическая экспло-разведка») ыытар былааннаахтар.Сырье баар түгэнигэр итиэннэ былаас «добро» биэрдэ да, манна бырамыысыланнай учаастак тэриллэр кутталлаах. Дьэ, оннук буолар түбэлтэтигэр, биhиги – мииринэйдэр, баар-суох кэрэ-бэлиэ туристыыр сирбититтэн матабыт.
Оттон Мииринэйи иhэр уунан хааччыйар Иирэлээх үрэх эмиэ уолан хаалар түбэлтэтигэр абыраллаах саппаас – Чуоналыыр элгээнин уута хайдах буолар?
2013 сыллаахха Чуоналыыртан Иирэлээххэ ууну турбанан хачайдаан быыhаммыттарын мииринэйдэр бэлиэр умуннулар дуо? Онтубут эмиэ ньиэп-гаас бырамыысыланнай учаастактар адьас «хоннохторугар» түбэhэр кутталланна дии. Ону толкуйдуу да барбатылар! Былаастар «Саха сирин тыыннаах алмаастара» паарканы атын сиргэ көhөрөн илдьэригэр уопсастыбаннастан хайаан да ыйытыан наада. Мииринэйтэн Ленскэй диэки (35 биэрэстэ), эбэтэр Чернышевскай диэки (70 биэрэстэ) зоопарк турар сирин уларытар былааны ырыттах буолаллар. Аны, оччо ыраах кэлэр-барар ороскуоту ким толуйар? Дьэ, уонна «хайыhардаабыт» зоопарка диэки, ким мииринэйдэртэн сынньана барыаҕай?
Аны паарка билигин турар сириттэн ордук экологиялаах сир баар дуо? Суох. Бу күннэргэ муниципалитекка буолбут мунньахха олохтоох эколог Андрей Иванов, «Саха сирин тыыннаах алмаастара» паарка дириэктэрэ Сергей Симонов, уо.д.а. бэйэлэрин этиилэрин, модьуйууларын былааска тириэрдэ сатаатылар. Былаас ону ылыныа дуо?
Станислав Алексеев, Мииринэй куорат.
