Бу ааспыт сыл Саха сирин Суруйааччыларын сойууһа тэрийбит, үгэскэ кубулуйбут Эдэр суруйааччылар XXII өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтара буолан ааспыта. Субу манна Оҕо литературатын секциятыгар бастыҥынан Мария Винокурова ааттаммыта. Кини олус сонун темалаах остуоруйаларынан кыттыбыта. Билигин саҥа саҕалааччы ааптардыын чугастык билсиэҕиҥ, сэлэһиэҕиҥ.
- Мария, дорообо, хантан төрүттээххиний, хана үлэлиигиний?
- Дорообо. 1986 сыллаахха Чурапчы улууһугар Кытаанах нэһилиэгин Килэҥки бөһүөлэгэр төрөөбүтүм. АО ФАПК “Сахабулт” тэрилтэтигэр экономиһынан үлэлиибин. Билигин оҕолорбун көрөн, дьиэбэр олоробун.
- Хаһааҥҥыттан айар үлэ эйиигин абылаабытай?
- Бастакы остуоруйаларбын алта саастаахпар суруйбутум. "Кыһыл көмүс харчы", "Аптаах дьаабылака", "Дельфин туһунан остуоруйа", "Слон оҕото", "Саһыл уонна суор" туһунан бэйэм суруйан бооччойбут остуоруйалардаах тэтэрээппин уура сылдьабын. Бастакы хоһоонум аата "Хара ыт" диэн. Кэлин, ол үгэбин ситэрэн, көннөрөн, 1997 сыллаахха республикатааҕы "Праздник северной поэзии и прозы" диэн күрэхтэһиигэ бастаабыппар хара суумка бэлэхтээбиттэрин өйдүүбүн. Алын сүһүөх оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, ойуулардаах, хоһооннордоох кинигэ оҥорбутум. Учууталым, Римма Николаевна, наһаа сөбүлээн, хас биирдии хоһооммор биэс сыананы туруорбутугар олус үөрбүтүм.
- Оҕоҕо аналлаах уус-уран айымньылары суруйуу туох уратылаах эбитий?
- Оҕоҕо суруйуу - олус уустук идэ дии саныыбын. Оҕо эн туох туһунан суруйбуккун өйдүөхтээх. Сүбэ мунньахха айымньыларым тыла-өһө уран, лаппа баай, ол эрээри наһаа уһун этиилэрдээхтэр диэбиттэрэ.
- Айымньыларгар ордук ханнык теманы таарыйаҕыный?
- Сиэр-майгы, үтүөҕэ-кэрэҕэ дьулуһуу.
- Айар үлэҕэр иэйииҥ туохтан кэлэрий?
- Остуоруйаны, кэпсээннэри суруйарбар бастаан айымньы сүрүн ис хоһоонун толкуйдуубун. Арай "Үргүүк Хара Ат" кэпсээммин түүлбэр илэ көрбүтүм. Ити кэпсээмминэн үрдүкү кылааска үөрэнэ сылдьан, суруйааччы В.С. Яковлев–Далан 75 сааһыгар аналлаах литературнай куонкуруска бастаабытым. Кэпсээммин араадьыйаҕа аахпыттарыгар олус үөрбүтүм.
- Биир ордук чорботор остуоруйаҥ кылгас ис хоһоонун кэпсээ уонна оҕолору туохха үөрэтэрин быһаар.
- Кыра эрдэхпиттэн сиэргэ-майгыга сыһыаннаах айымньылары суруйар эбиппин. Холобур, оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан суруйбут "Аһыныгас чооску" диэн остуоруйабын ааҕыҥ. Арай биирдэ куобах оҕотун кытта хайа үрдүгэр сибэкки үргүү сылдьыбыт. Куобах оҕото хайа кытыытыгар кыраһыабай сибэкки турарын көрөн ымсыырбыт. Ылаары, сыыһа туттан, халтарыйбыт уонна кытаанах таастан нэһиилэ тутуһа түспүт. Кыайан тахсыбакка, ийэтин ыҥыран ытаабыт-соҥообут.
Ийэтэ кэлэн аймаммыт. Тыа олохтоохторуттан: “Көмөлөһүҥ”,- диэн көрдөспүт даҕаны, саһыл, бөрө, бэдэр, киис, кырынаас, тииҥ, оннооҕор тыатааҕы бэйэтинэн дьулайан ким да көмөҕө кэлбэтэх. Куобах ытыы олорбут. Арай чооску тиийэн кэлбит уонна ыйыппыт:
- Тоҕо ытаатыҥ?
- Оҕом хайаттан түһээри гынна. Хайдах буолабын? Көмөлөһүҥ диэн көрдөстүм да ким да кэлбэтэ.
Онуоха чооску саҥата суох хайа кытыытыгар тиийдэ уонна оччолорго уп-уһун кутуругун куобах оҕотугар иилии бырахта. Кутталыттан титирэстиир куобах оҕотун суон кутуругунан өрө ыйаан таһаарда! Ийэ куобах олус диэн үөрдэ, махтанна. Кыыллар бары даҕаны үөрэн-көтөн эҕэрдэлээтилэр, арай чооску кэри-куру курдук. Ону өйдөөн көрөн, куобах ыйытта:
- Туохтан хомойдуҥ? Ыарыйдыҥ дуо?
- Ээ, суох, наһаа сылайдым. Кутуругум соһулла сылдьар, онтон иҥнэммин хаамарбар эрэй бөҕөтун көрөбүн.
Куобах аһыммыт уонна чооску уһун суон кутуругун быһан биэрбит. Онтон ыла чооску кылгас кутуруктанан, сүүрэн мотоһуйар буолбут.
Онон кимҥэ эмит көмөлөһүөҥ – бэйэҕэр чэпчэки буолуо.
Бу айымньым оҕону үтүө санаалаах буоларга үөрэтэр дии саныыбын.
- Оҕолор эн айымньыларгын хантан булан ааҕыахтарын сөбүй? Ситимиҥ эаккаунуҥ ханныгый?
- Айымньыларым хаһыаттарга, хомуурунньуктарга эрэ бэчээттэммиттэрэ. Инстаграмҥа баар @maria_vinokurova86 диэн страницабар айымньыларбын ааҕыаххытын сөп.
- Мария, хоруйдарыҥ иһин махтал! Инникитин айар үлэҕэр ситиһиилэри, саҥа үтүө айымньылары баҕарабыт.
- Үтүө тылларыҥ иһин махтанабын! Күндү ааҕааччыларым, айар эйгэ сырдыкка-үтүөҕэ көҕүлүүрүн умнумаҥ. Санааны сайа этэр, толкуйдуур дьоҕуру сайыннарар туһугар элбэх кинигэни ааҕыҥ диэн баҕа санаабын этэбин.
Мария Винокурова «Үргүүк Хара Ат» остуоруйатын субу манна киирэн аах https://belembuol.ru/ostuoruja-kuduga/73-rg-k khara-at
Кэпсэттэ Ираида Коркина-Чугдаара
