Бу күннэргэ ыт бүрүсүлүөһэ ыарыы турбутунан, улуустарга тиийэ нэһилиэнньэни сэрэтэр үлэ барар. Онно таһаарбыт биир биллэриини эһиги болҕомтоҕутугар аҕалабыт (хайдах суруллубутунан, сыыһатын көннөрбөтүбүт):
- Подъезтарга ыты, куосканы быраҕыы ыстарааба 30-50 тыһ. солк.
- Ыты атаҕастааһын, өлөрүү 100-200 тыһ. солк. ыстарааптаах.
- Билиҥҥи балаһыанньа туругунан ыты босхо ыыталлара элбэх, 1/3 чиптэммэтэх ыттары ыыталлар.
Бу биллэрии ханна тахсыбытын этэр хайаан да наада буолбатах. Ыттар уулуссаҕа былааһы ылбыт балаһыанньаларыгар ыстараабы ыйан, элбэх тыһыынча төлөнөр эппиэтинэһин санатан, ыты иитиини бэрээдэктииргэ турунуу хайҕаныан эрэ сөп.
Оттон бүрүсүлүөс ыарыы тарҕаныытыгар быһаччы тыһы ыттар буруйдаахтарын туһунан ааҕан баран улаханнык соһуйан, дьиктиргээн, Амурскай уобаласка уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр бэтэринээринэй уонна фитосанитарнай кэтээн көрүү управлениетыгар тахсан, “чахчы оннук дуо” диэн ыйыттыбыт.
Эппиэттэрэ өр буолбакка кэллэ. Бүрүсүлүөс чахчы кутталламмыт. СӨ Бэтэринээрдэрин департаменын 2022 с. алтынньы 20 к. №42 дьаһалынан, Дьокуускай куоракка уонна Жатайга харантыын биллэриллибит эбит. Ону төһө элбэх киһи билэрэ, ыарыыттан сэрэнэрэ буолла? Билбит суох.
Бэтэринээрдэр бэрт уһун эппиэттэрин тылбаастаан ааҕааччылары сылаппакка, ыарыыны тарҕатыыга сыһыаннааҕын кэпсиибит.
Ыт бүрүсүлүөһэ киһиэхэ сыстар кутталлаах ыарыы эбит. Ыт бүрүсүлүөһэ сүрүннээн ыттар төрүүр-ууһуур уорганнарын буулаан сиир, салгыы атын ыттарга ити уорганнарынан тарҕанар.
Бүрүсүлүөһү тыһы да, атыыр да ыттар тэҥҥэ тарҕатар кыахтаахтар. Ордук ыттар “сыбаайбаларын” кэмигэр кутталлааҕа өйдөнөр.
Ыт бүрүсүлүөһүттэн харыстанарга, көмүскэнэргэ быһыы (вакцина) суох. Онон уулуссаҕа күүлэйдээн кэлбит ыккыт кутталлаах ыарыы тарҕатааччыта буолан хаалан, улаханнык кутталланыан сөп.
Үөһэ этиллибитин курдук, ыарыы ыттан киһиэхэ дөбөҥнүк сыстар. Бүрүсүлүөс үөннэрэ киһиэхэ киирэн, менингиты, энцефалиты, сүһүөх ыарыыларын көбүтэллэр. Инбэлиит да буолуохха сөп. Оттон ыарыы киһи ууһуур уорганнарын буулаатаҕына, киһи оҕото суох буолуон сөп.
Чахчы кутталлаах ыарыы туран, харантыын биллэриллибит. Онон ыты мээнэ имэрийэ-томоруйа сылдьымаҥ.Ыты иитэр куорат дьоно дьиэлэрин аттыларыгар күүлэйдэтэ таһаара сылдьан, ыттарын тахсан киллэрэр үгэстээхтэр. Бүрүсүлүөс мантан тарҕаныан сөбүнэн, кытаанахтык бобуллуохтаах этэ.
Соҕуруу ыт тахсан киирэригэр анал мөһөөччүктэри тигэн атыылыыллар, куораттарын ыраастык туталлар, араас ыарыы тарҕаныытын бохсоллор.
Бэйэ корр.
Сэҥээриилэр