Бүгүн 01.03. РФ Федерацияларын мунньаҕын сенатора, Аграрнай, ас-үөл бэлиитикэтин уонна айылҕаны туһаныы кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта Егор Борисов Өрөспүүбүлүкэтээҕи медиа-киин дьиэтигэр пресс-конференция ыытта. Кини үс сытыы боппуруос: Украинаҕа буола турар анал байыаннай дьайыы, санкциялар уонна муниципальнай былаас уларыйыытын туһунан сиһилии иһитиннэрии оҥордо. Суруналыыстар эмиэ ити тула ыйытыылары биэрдилэр. Сенатор сүрүннээн Украинаҕа буола турар быһыы-майгы Арассыыйа куттала суох буолуутугар уонна күүһүрүүтүгэр, ДНР уонна ЛНР атаҕастаммыт олохтоохторун көмүскэлигэр туһаайыллар, аан дойду таһымнаах улахан сэрии тахсыа суоҕа диэн тоһоҕолоон эттэ.
“Cитим” медиа бөлөх Кыым.ру саайтын суруналыыһа Егор Борисовка саха дьонун ордук долгутар түөрт ыйытыыны биэрдэ:
Украинаҕа буолар турар быһыы-майгы, санкция охсон, 90-с сылларга курдук харчы суох буолуута, хамнас, пенсия хастыы да ый кэлбэт буолуон сөп дуо?
- 90-с сылларга политическэй кириисис эрэ буолбакка улахан экономическэй кириисис буолбута. Оччолорго ырыынак систиэмэтигэр көһүүгэ бэлэмэ суох дойду, биллэн турар, улахан охсууну ылбыта. Билигин оннук кириисис хатыланар төрүөтэ баарын көрбөппүн. Оччотооҕу саҥа үөскээбит Арассыыйа уонна бүгүҥҥү Арассыыйа экономиката сир уонна халлаан курдук атын-атыттар. Украина айдааныттан сылтаан санкциялары киллэрии сүрүннээн баан бырыһыана үрдээбитигэр көстүөҕэ. Мантан кирэдьиит ылааччылар, биллэн турар, ороскуотуруохтарын сөп. Оттон сыана үрдээһинэ, биирдэ өрө барбакка, сорох табаарга сыыйа буолуо, маҕаһыынтан ас-үөл сүтүө суоҕа диэн этэбин. Санкцияны тас дойдулар эрэ буолбакка, Арассыыйа эмиэ олохтуур кыахтаах. Оччотугар аан дойду экономиката эмиэ эмсэҕэлиэн сөп. Онон санкциялары киллэрии сиэри таһынан барыа суоҕа.
Украинаҕа Саха сириттэн хас контрактник сулууспалыы сылдьарын уонна кинилэр дьылҕаларын көрүү-истии хайдах барарын билэҕин дуо?
- Ол туһунан ыйыталаһа сылдьыбытым. Байыаннай кистэлэҥ буоларын быһыытынан, Саха сириттэн хас киһи, ханна, хайдах кытта сылдьара билигин кистэлэҥҥэ тутуллар. Контрагынан барааччылар сөбүлэһэн бараллар, онон кинилэр барытыгар бэлэмнээх дьон буолаллар.
Чурапчыга ойуур баһаарын бүттүүн тахсан умуруорууга киһи өлбүтүгэр буруйданар биир дойдулааҕыҥ Николай Лукин суута бүгүн буолбут сурахтаах. Бу дьыалаҕа тус сыһыаныҥ хайдаҕый?
- Ойуур хаһаайыстыбатын үлэһитэ Николай Лукин дьыалатыгар элбэх киһи санаатын эппитэ. Мин ити дьыаланы эмиэ үчүгэйдик билэбин. Ол гынан баран, бу киһини сууттаамаҥ да диэн, сууттааҥ да диэн этэр кыаҕым суох. Тоҕо диэтэххэ, суут диэн бүтэһик инстанция, хайдах барара, тугунан түмүктэнэрэ мин санаабыттан тутулуга суох. Биллэн турар, туораттан көрдөххө, дьыала олус уустук. Бу киһи бэйэтэ да билбэтинэн эппиэтинэскэ тиксибитэ ыарахан. Ону суут барытын учуоттуо дии саныыбын. Ол эрээри сороҕор суут сыыһа быһаарыыны таһаарар. Оннук түгэҥҥэ, сөбүлэспэтэхпинэ, тус санаабын этиэхпин сөп. Оттон силиэстийэ бара турар кэмигэр орооһору мин уруккуттан ылыммаппын.
Олохтоох бородууксуйа, сүрүннээн арыы, сыанатын үрдээһинэ санкциялартан тутулуга суох, дэписиит үөскээбититтэн диэтиҥ, ол эрээри сүөһү иитээччилэргэ өйөбүл баарын үрдүнэн, тоҕо оннук буоларый?
- Олохтоох бородууксуйа, арыы сыанатын ыарааһына туохтан буолбутун үчүгэйдик билэбин. Аҕыйах хонуктааҕыта Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ арыы сыанатын үрдээһинин оҥоһуллан тахсар ороскуотуттан (себестоимостьтан) тутулуктаах диэн официальнай хоруй биэрбитэ. Оттон мин көрүүбүнэн, төрүөтэ маннык. Урукку дьылларга олохтоох бородууксуйа муус устар ыйга диэри атыыга баар эбит буоллаҕына, быйыл алтынньы-сэтинньи ыйтан ол хайыы-үйэ суох. ТХМ кэтэх хаһаайыстыбалары өйүүргэ ыанньык ынах төбөтүгэр (маточное поголовье) көмө харчы көрбүтэ, ол эрээри чааһынайдар бэйэлэрэ үүт туттарар кыахтара суох. Ол иһин кэтэх хаһаайыстыбалар үүттэрэ бэйэлэригэр хаалар. Онтон сылтаан кооперативтар оҥорон таһаарар кыамталара мөлтөөн, сорохтор сабыллар кутталлаахтар, сабыллаллар даҕаны. Онон бу мэхэньиисими саҥаттан көрбөтөххө, олохтоох оҥорон таһаарыы кэхтэр суолга хаалар. Бу санаабын министиэристибэҕэ тиэрдибитим.
Пресс-конференцияны Егор Борисов Саха сирин олохтоохторун улаханнык аймаммакка, уолуйбакка, үчүгэйгэ эрэнэн, салгыы үлэлии-хамсыы сылдьалларыгар баҕа санаатынан түмүктээтэ. Уустуктар баар буолуохтара, ону барытын бииргэ этэҥҥэ туоруохпут диэн эрэннэрдэ.
Сэҥээриилэр