«Кыым» б.дь. кулун тутар 2 к. нүөмэригэр “Разведчик Софрон Пономарёв” диэн интервьюм дьоруойа саас иккиһин хантараактаһан, “боотурдары” кытта алта ый сэриилэһэ баран эрэрин биллэрбитэ. Хорсун буойун, Ийэ дойдутун чиэстээхтик көмүскээн, бу балаҕан ыйын 3 күнүгэр дойдутугар этэҥҥэ эргиллэн кэллэ.
– Софрон Степанович, кыһын “аны барыам суоҕа” диириҥ дии, тоҕо иккиһин барарга быһаарыммыккыный?
– Бастакы сырыыбар Москубанан, Оборуона министиэристибэтин лииньийэтинэн хантараактаһан баран кэлбитим. Иккис сырыыбар “уолаттарбын кытта сылдьан, сэриигэ уопуппун көрдөрүөм, үөрэтиэм-такайыам, кинилэргэ дурда-хахха буолуом” диэн сыаллаах-соруктаах уонна патриот буоларбынан, хайаан да дойдубун көмүскэһиэх тустаахпын диэн санааҕа кэлэн барбытым. Сахалар батальоннара “Барс-2” киирэммит, бары үчүгэй баҕайытык бииргэ тутуһан, өйөһөн сырыттыбыт. Батальон хамандыыра эмиэ – саха, Злой диэн ыҥырыллар ааттаах. Манна Саха сириттэн кэлбит араас омук бары бииргэ сылдьар. Өссө хаһаактар, атын да эрэгийиэнтэн кэлбит дьон бааллар. Бииргэ барбыт уолаттарым Лев, Тиит, Батас, Джокер уонна да атыттар эмиэ бииргэ тутуһан, убайдыы-бырааттыы курдук сырыттыбыт. Хантараакпыт бүтэн, дойдубутугар этэҥҥэ эргиллэн кэллибит.
Былырыын Донбаска сылдьыбытым, быйыл Луганскайынан сырыттыбыт. “Улаханнык саҥарда” диэмэҥ, сахалар, чахчы, чулуу ытааччыларбыт диэн сыаналыыбын. Ытарбытынан үчүгэйбитин бары көрөллөр даҕаны, ытан да көрдөрөбүт.
Инники кирбиигэ сылдьар снайпердарбытыгар ити хаачыстыбабытыгар сөптөөх өссө үчүгэй саалар наадалар диэн кыһалҕабытын этэбин. Мин снайпердар отделениеларын салайан сырыттым. Биһиэхэ, снайпердарга, СВД бинтиэпкэни биэрэллэр. Куһаҕан диэбэппин, 800-900 миэтэрэлээх сиртэн ытан сыалгын табаҕын. Онтон ырааҕы ытар ыарахан. Биһиэхэ ырааҕы ытар аныгы үчүгэй саалар тиийэллэрэ буоллар, өссө үчүгэйдик үлэлиэх этибит. Онон өрөспүүбүлүкэттэн ордук сууһарыылаах аныгы сэрии сэбин туруорсан эбэтэр булан биэрэрэ буоллар диэн көрдөһүүлээхпит. Уопсайынан, куһаҕана суох сылдьан кэллибит. Ол эрээри, сэрии аата сэрии, өлүү да, бааһырыы да баара. Табаарыстарбытын манна, дойдуларыгар, аҕалан, чиэстээн-бочуоттаан төрөөбүт буордарыгар кистээтилэр.
– Ааспыкка атын омуктар ортолоругар сылдьыбытыҥ. Бу сырыыга – сахалардыын, “хайдах сэрииһиттэр эбиттэр” дии санаатыҥ?
– Миигин кытта чуолаан напарнигым Баһылай М., ыҥырыллар аата Булчут, 53 саастаах убайым, миигинниин кэккэлэһэ, тэҥҥэ сүүрэ сылдьан сэриилэспитэ. Александр С., Владимир Михайлович, Виктор П. буолан, олох бииргэ тутуһан сырыттыбыт. Сэрии хонуутугар киирэн, сахалар хайдахпытын көрдөрөбүт. Аттыбытыгар атын эрэгийиэннэртэн ыҥырыллыбыт араас омуктар, хантараактаах да сэрииһиттэр бары көрөллөр. “Сахалар, чахчы, сатаан сэриилэһэр, харса суох дьон эбиккит” дииллэр. Улаханнык саҥарбаппын гынан баран, биһиги дойдубут чиэһин көмүскүү, оҕолорбут, бырааттарбыт, убайдарбыт аны хаан тохтуулаах кыргыһыылары көрбөтүннэр диэн, сэрии уотун умуруорсар соруктаах тиийдэхпит дии. Аттыбытыгар мобилизацияҕа кэлбит дьону көрдөххө, биир сылы быһа сылдьан сылайбыттара көстөр. Биһиги, бэл, алта ый буолаары сылайабыт. Мобилизацияҕа түбэспит сорох дьон уоппуската суохтар. Кылгас уоппускаҕа барбыт байыастар сэргэхсийэн кэлэллэр быһыылаах.
– Чааскытыгар мобилизациянан кэлбит баара дуо?
– Суох, “Барс-2” бары – баҕа өттүнэн кэлбит дьон. Биһиги тааҥкабай чааска пехота буолан сыһыарыллан сэриилэстибит. Кисловка өттүгэр саамай инники кирбиигэ сыппыппыт. Ойоҕоспутугар – мобилизациянан кэлбит чаастар. Өстөөҕү ылан көрдөххө, барыта наймыламмыт сэрииһиттэр, таҥастарыгар, сэриилэрин сэбигэр тиийэ барыта арҕааҥҥылар хааччыйыылара. Поляктар элбэхтэр, эмиэрикэлэр бааллар, украинецтар бэйэлэрэ аҕыйах курдуктар. Онон, чахчы, НАТО-ны, Эмиэрикэни кытары сэриилэһэрбит биллэр.
– Былырыыҥҥыттан биһиги сэриилэрбит төһө уларыйбыттарый?
– Фронт улахан, тулабытыгар баар элбэх чаас, эрэспиэскэ, тааҥкабай оруоталар – бары биир сүбэнэн өйөһөн сылдьабыт. Былырыыҥҥы курдук буолбатах, сибээстэһии олох үчүгэй. Хамандыырдарбытыгар: комбатым Злойга, Полковникка, Солиска – улахан махталбын тиэрдэбин. Олох үчүгэйдик өйдөһөр хамаанда буолан, дивизияны, пуолканы кытта бэркэ үлэлэһэн, артылыарыйанан хаххаланыыга тиийэ көмүскэллээх, кыайыылаах сырыттыбыт. Былырыын эрэспиэскэҕэ ытааччынан сылдьыбытым. Арыый атыннык сэриилэспиппит, биир сиргэ киирэн баран, нэдиэлэни быһа окуопаҕа эбэтэр ойуурдаах сиргэ сытыаххын сөбө. Быйыл кэпсэтиилээх буоламмыт, снайпердар иккилии-үстүү, түөртүү буолан, көҥүл инники киирэммит сэриилэһэбит. Быраатым барсыбыта, снайпер буолан сырытта, сотору кэлиэхтээх. Ол быраатым, Лев, Булчут уонна мин “сахалар манныкпыт” диэн көрдөрөн, үчүгэй баҕайытык сырыттыбыт, сороҕор дьону салыннардарбыт, куттаатарбыт даҕаны.
– Ол хайдах куттаатыгыт, салыннардыгыт?
– Инники кирбииттэн олох иһирдьэ, өстөөх сиригэр киирэн ытыалыыбыт. Мантан тиийээт, комбаппар “миигин снайперга ыытаҕын” диэбитим уонна быһаарбытым. Онон тиийбит күммэр тута дьааһыктан ороон, сабыс-саҥа СВД биэрбиттэрэ. Бинтиэпкэбин сыалын булларан баран, тута инники кирбиигэ киирбитим. Уолаттар, “Соппуруон кэлэр” диэн истэн, кэтэһэн олороллоро. Икки-үс күн сынньанан, бэлэмнэнэн баран, убайым Булчуттуун иккиэн үлэлээн барбыппыт. Снайпердар ураты үлэлээх буолан, бэйэбит көҥүл сылдьан, өстөөҕү булан ытыахтаахпыт.
– Олох өлөр кутталлаах быһыыга-майгыга түбэһиэххэ сөп эбит дии...
– Оннук баара. Арай биир күн үһүс оруоталар ыҥырдылар. Тиийдибит, “укроптарга снайпер баар” диэтилэр. Мин убайбар “чэ, Булчут, снайперы бултаһыахха” диэтим. Кисловка – син улахан дэриэбинэ. Тулата барыта миинэлээх хонуу, тааҥканы дэлби тэптэрэр миинэлэр сыталлар эҥин. Биһиги арыый атын сиринэн киирээри, кукурузалаах хонуунан сыыллан иһэбит. Көрбөтөхпүн, бэйэм буруйдаахпын, арай берцым быатын күрүчүөгэ миинэ синньигэс боробулуохатын хаппытын сэрэппит курдук, этим “дьыр” гына түстэ. “Олох бүттүм” дии санаатым. Атахпын хамсаттым да, миинэни эһиэхпин сөбүн билэбин. Эргиллэн, боробулуоха баайыллыбытын олус сэрэнэн сүөрдүм. Онтон салгыы сыыллаары гынан иһэн көрбүтүм – уун-утары биэс миэтэрэлээх сиргэ “монка” (направленного действия) миинэ көрөн турар. Бу миинэ иннигэр киирбит киһи боробулуохатын төлө тарта да эстэр. Оскуолактара 25 м радиуһунан иннигэр баары барытын ньимси сотон өлөрүөхтэрин сөп. Булчутум кэннибэр сыыллан иһэр. “Тохтоо, манан киириэ суохпут, “монкалар” тураллар” диэн төнүннүбүт. Биэс сүүсчэкэ миэтэрэни өрө сүүрэн тахсан баран, эмиэ киирэн көрдүбүт. Сыыллан иһэбит, барыта кукуруза үүнэн турар. Уопуттаах киһи – инникибин, Булчутум кэннибиттэн сыыллан иһэр. Арай “растяжка” кыранаата иитиллибит боробулуохата кэлэн ааста. Синньигэс да буоллар, болҕойон көрдөххө, көстөр, элбэх. Киһибэр “бу боробулуохалар барыта – “растяжкалар” диибин. Биир боробулуоханы сэрэнэн, батыһан туран көрдүбүт. Кукуруза аһын өҥөс гыммытым, хаһан баран лимонканы укпуттар. Боробулуоханы тоҕо тартыҥ да, кыранаата сиргэ түһэн эстиэхтээх. “Манан сатаан киириллибэт” диэн, үһүстэргэ тахсан дакылааттаатыбыт. Миинэлээх хонууну уруһуйдаан биэрдибит.
Түүн атын сиринэн Кисловкаҕа киирэн, тимир суол ааһар сиринэн манаатыбыт. Снайпердара кэлбэтэ. Онтон икки хонон баран, тимир суолу бата киирдибит. Биир дьиэ турар, онтон – Кисловка, баксаал, укроптарбыт былаахтара ыйанан турара барыта оптиканан көстөр. Биһиги баарбытын билбэттэр. “Иһирдьэ киирэ сылдьыахха” дэстибит. Биир убайбыт батыһан кэлбитэ. Үһүөн киирдибит. Арай киирэн иһэн көрбүппүт – “лесопосадка” аттыгар укроптар тааҥкаларын башнята биһиги диэки эргийэн турар. НП-бытыгар (кэтиир пууммутугар) төннөн таҕыстыбыт, “хайдах эһэбит?” диэн сүбэлэстибит. Киэһэ барыахпыт дэстибит. Түүн хараҥаҕа тааҥканы дэлби тэптэрэр РПГ, растяжка тардан хааллараары “монкабытын” эҥин илдьэ кэллибит. Тааҥка иһигэр дьон бааллара буолуо диэбиппит – суохтар. Үрдүгэр тахсан “Утес” диэн бүлүмүөтүн уһулан илдьэ бардыбыт. Сүүсчэкэ миэтэрэ тэйэн баран, РПГ-нан ытан, дэлби тэптэрэн баран куоттубут.
– Тоҕо бырахпыттарай?
– Тиһилигин (гусеницатын) биир кэннинээҕи каретката алдьаммыт этэ. Сүүрбэтэр да, буускатынан, бүлүмүөтүнэн биһиэннэрин ытыалаан үлэлэтэ турбуттар. “Ким да биһиги сирбитигэр киириэ суоҕа” диэн сэрэммэтэхтэр, харабыл да туруорбатахтар этэ.
Кэлин биир күн Булчуттуун Кисловкаҕа күрүлүүр күнүс аһаҕастык хааман киирдибит. Эрэспиэскэ ол иннинэ “коптерунан көтө сырыттыбыт, биир да киһини көрбөтүбүт” диэн биһиэхэ дакылааттаабыта. Баксаалга диэри кэллибит. Ол иһэн туохтан эрэ этим тардар. Онтон халтарыйан, охтон түстүм. Ойон туран иһэн, “туох эрэ кэтэһэн олорор” диэн сэрэйдим. Инньэ дии санааппын кытта, сүүсчэкэ миэтэрэттэн саайдылар. “Снайпер ытта” дии санаатым. Биир буулдьа – ахтам анныгар, иккис аттыбар кэлэн түстэ. Биһиги куотан, чааһынай дьиэ турарыгар киирдибит. Мин оптикалаах саабын ылан, “дьэ эрэ, сараһын, туоххун эмэ көрдүм да кэһэтэбин, миигин таппат буоллаххына, эйигин табабын” диэн, ол дьиэни кыҥаан турабын. Балачча олордубут. Онтон Булчут эттэ: “Сатаан ыппат, дьахтар быһыылаах”. Кырдьык. Итиччэ чугастан биирдэ биэрэн түһэриэхтээх этэ буоллаҕа. Онтон: “саата СВД буолбатах, аптамаатынан биирдиинэн ыппыт” диэн быһаардыбыт. Чааспытыгар төннөн, “өстөөхтөр бааллар” диэн дакылааттаатыбыт. Икки хонон баран, күнүс бэһиэ: Лис, Японец, мин, Тишина, Булчут – буолан, били, биһигини ытыалаабыт баксаалларын сэриилии кэллибит.
Инники – икки уол, боростуой саллааттар, биһиги үс – снайпердарбыт. Баксаал дьиэтин сүүсчэкэ миэтэрэттэн гранатомётунан тоҕута ытыалаан кэбистибит. Ким да биллибэтэ. Баран хаалбыттара дуу, баксаал бадыбаалыгар киирбиттэрэ дуу, билбэтим. Салгыы киирэ сатаабакка төнүннүбүт.
Арай биир күн Булчутум: “Барарым чугаһаата, Кисловкаҕа өссө киирэн тахсыбыт киһи, укроптары кэһэтэрбит туһунан үчүгэй түүлү көрдүм”, – диэтэ. “Дабаай” диэн буолла. Оҥостон баран, Лев, мин, Булчут, Аки буолан түүн киирдибит. Кэлин санаатахха, үс СВД оннугар үс аптамааты уонна биир СВД ылбакка, мин кыратык сыыстарбыппын. Ол да буоллар тэриниибит үчүгэйэ. Булчут икки гранатомёту ылла. Мин тааҥканы ытар баллайбыт икки улахан гранатомёту ыллым. Ол сэп дьиэ иһин уматар. Киириэхпит иннинэ биһиэннэрэ минэмиэтинэн баксаалы ытыалаатылар. Биһиги киирдибит. Уп-уһун састааптаах пуойас турарыгар хаххаланан киирдибит. Баксаалбыт онтон 200-чэ миэтэрэ. Ону эмиэ үлтүрүтэ ытыалаатыбыт. Ол туран, аттыгар баар дьиэ иккис этээһигэр снайпер олорорун көрдүм. Булчутум эмиэ көрдө. Хараҥа, укроп тепловизордаах, биһигини көрөрө көстөр. Ытар, ол эрээри тепловизора сыыһа туруоруллубут быһыылаах: буулдьата үрдүбүтүнэн ыйылаан ааһар. Иккиэн СВД-бытын ойутан таһааран, түҥнэри ытан түһэрдибит. Онтон тута түннүк анныттан, ойоҕоспуттан бүлүмүөтүнэн саайдылар. Ити өттүн Аки сабыахтааҕа, “уолбун өлөрбүттэр дуу?” диэн куттанным. Уолум пуойас анныгар киирбит эбит. Лев кэннибэр сылдьар. НП-быт диэкиттэн биир укроп сүүрэн кэлэн, миигин кыҥыы-кыҥыы аптамаатынан ытыалыы турарын Лев көрө охсон, түҥнэри ытта. Лев – олох үчүгэй сэрииһит уол, маладьыас. Булчутум иннибэр сылдьар, икки киһи боруоран турар. Миигин көрбөттөр, суулларыта ытыалаатым. Үөһэттэн кыранаатанан быраҕаттаатылар, Булчукка “тохтоо” диэн хаһыытыыбын. Киһим сытар, сыыллан тиийэн атаҕын тутан көрөбүн, тыыннааҕын биллэрэн хамсатта. “Төнүннүбүт” диибин. Киһим “төбөбөр бааһырдым” диэтэ. Чугаһаан көрбүтүм, хараҕын үрдүнэн оскуолак батары түспүт. “Бардыбыт, таҕыстыбыт” диэн буолла. Киһибин бронигыттан харбаан баран сүүрдүбүт. Пуойас анныгар Левпитигэр түстүбүт. Көрбүппүт икки укроп күөйэ сүүрэн барыгылдьыстылар. Лев ытыалаатыбыт диэтэ, олоро биэрээт, умса биэртэлээтибит. Салгыы тыаҕа сүүрэн киирдибит. Булчуппун сүүрэн иһэн “хайдаххыный?” дии-диибин бэрэбээскилиибин, дөйөн хаалбыт этэ. Ойуурга киирэн сыттыбыт, өссө ардах курулаччы түһэр. Сэрии бөҕөтө буолбутун истэн, үһүстэр араассыйанан “тахса охсуҥ!” диэн хаһыытыыллар. Кинилэргэ киирэн билиндээскэ олордубут. Биһигини сойуолаан, кытаанах, биир чаастаах артылыарыйанан ытыалааһын буолла. Онтон чуумпурда, бэйэбит НП-бытыгар тиийдибит. Булчуппутун нэһиилэ гуоспуталга ыыттыбыт, “барбаппын” диир. Лев, Аки буолан үһүөн хааллыбыт. Киһи өлүүлээх, бааһырыылаах кыргыһыы таҕыста да, ыстаапка кытаанахтык ырыталлар. Бааһырбыт киһилээх буолан, миигин хамандыыр быһыытынан үрдүкү хамандыырдар ыҥыран ыллылар. “Сэрэппэккэ барбыккыт, өстөөх ыла сытар сиригэр элбэх буолан киириэхтээх этигит” диэн мөхтүлэр. Бэйэм тоҕо оннук быһаарыы ылбыппын, снайпердар сыалбытын бэйэбит таларбытын кэпсээтим. Тиһэҕэр, “хата, сүтүгэ суох тахсыбыккыт үчүгэй” диэн буолла. Комбаппыт маладьыас, ол “быһаарсыыга” күүскэ өйөөбүтүгэр улахан махтал. Кини ити сэриигэ сылдьыбыта сыл буолла. Кыра хамандыыртан комбакка тиийэ үүннэ. Кини баар буолан, уолаттар олох үчүгэйдэр. Булчутум этэҥҥэ эргиллэн кэлэн, дойдутугар оттуу сылдьар. Ыалдьыттыы кэл диэн ыҥырбытыгар барыахтаахпын.
– Укроптар сахалар сылдьаллар диэн анаан бултаспатахтара дуо?
– Суох, мин көрдөхпүнэ, куттанар курдуктар. Снайпердар кэлбиттэр диэн биллэхтэрэ дии. Наһаа быгыалаабат буолбуттара. Арай кассетнайынан ытыалыыр идэлэммиттэрэ. Минэмиэтинэн, тааҥканан тохтоло суох ытыалыыллара. “Сахалар, снайпердар бааллар” диэн, чахчы билэллэр этэ. Биһиги күн аайы киирэн ытыалыыр буоллахпыт.
– Өстөөх улахан “Леопард” курдук саҥа тааҥкалаах эҥин атаакалаабат дуо?
– Суох. Атаака суоҕа. Биһиэхэ Т-72 тааҥкалардаах чаастардаахпыт. Киирдэхтэринэ, кэһэтэбит. Кинилэр атын сиргэ биир хайысханан итинник омук саҥа сэриитин сэбин мунньан, тоҕо көтө сатыыллара буолуо. Фронунан барытынан итинник кимэн киирэллэрэ кыаллыбат.
– Эһиги барыаххытыттан, сүнньүнэн, оборуонаҕа сыттаххыт дии?
– Сүрүннээн, оннук, Кисловканы биһиги ылбыппыт. Өссө иһирдьэ кимэн барыахпыт дии. Харьков мантан чугас. Сонуннарга кэпсэнэр Ягоднайы укроптар ыла сылдьыбыттарын сахалар киирэн төттөрү былдьаабыттара.
– Бааһырбыт дьону төһө түргэнник таһааралларый?
– Итиннэ маладьыастар, олус түргэнник кэлэн таһаараллар. Бааһырда да, гуоспуталга ыытан иһэллэр.
– Ас-үөл өттүнэн хайдаххытый? Тирэх пууннартан ас кэлэр дуо?
– Кэлэр, аска-таҥаска кыһалҕа суох, барыта баар. Хааччыйыы олус үчүгэй буолбут, быстыбат этэ. Биһиги дьиэтээҕи курдук астанан олоробут. Сибиэһэй эт сиэхпитин баҕардахпытына, кабааны ытан ылабыт. Кабаан элбэх. Бүтүн оруотанан сытабыт. Снайпердар, туртаска тиийэ бултаан, уолаттарбытын сибиэһэй этинэн хааччыйабыт. Аттыбытыгар мобилизацияҕа кэлбит чаастарга сырыттахха, ардыгар сухуой паёгунан олорор буолааччылар. Биһиэхэ кэллэхтэринэ, “өрөспүүбүлүкэҕит, Ил Дархаҥҥыт үчүгэй, эһиэхэ олус кыһаллар эбиттэр” диэн сөҕөн, ымсыыран барааччылар. Саха сириттэн мобилизацияҕа кэлбит уолаттар биһигиттэн ыраахтар, аҕыйахта көрсүбүппүт. “Сокол” диэн квадроцикллары аҕалан, олус абыраатылар. Аспытын “Сокол” таһар, улахан массыына өстөөх ытыалыырыгар үчүгэй сыал буоллаҕа. Саллааттар барар-кэлэр малларын “Сокол” таһар. Бааһырбыт киһини таһаарарга эмиэ үчүгэй. Олох туохха да бэриллибэт тиэхиньикэ.
– Сынньаталлара хайдаҕый?
– Биир ый инники кирбиигэ сытаҕын. Онтон таһааран 15 күн сынньаталлар.
– Хантараак харчытын кэмигэр толору төлүүллэр дуо?
– Олох көтүппэккэ, кэмигэр кэлэн түһэр.
– “Алеша” тааҥка дьоруойдуу быһыытын анараа ханна истибиккитий?
– Ити саха танкистара – олох үчүгэй уолаттар. Биһиги аттыбытыгар тааҥкабай пуолка ыстааба турар. Онно вай-фай баар, кинилэргэ тиийэн, нэдиэлэҕэ биирдэ-иккитэ дьиэбитин, дьоммутун кытта сибээстэһэбит. Биирдэ тиийбиппитигэр “якуты, вы вообще красавчики” диэн сүрдээҕин айхаллыы көрүстүлэр. “Туох буолла?” диэн соһуйабын. “Танк “Алеша” себя мощно показал” диэн кэпсээтилэр. Биидьийэни көрдөрдүлэр, өссө “там все якуты, командир только русский”, – дииллэр. Онно бастаан истибитим. Онтон дьоруой сулуһун туттарбыттарын, Кириэмилгэ Путинныын көрсүһүүлэрин эмиэ танкистарбыт көрдөрбүттэрэ. Үс дьоруойданныбыт, өссө да сахалар ааттара ааттана туруоҕа. Дьоруой уолаттары антах сүрдээҕин убаастыыллар. Мин кинилэри эмиэ көрсөр баҕалаахпын.
Хорсун буойун, эрэспиэскэһит, снайпер Софрон Степанович Пономарёв икки төгүл баҕа өттүнэн сэриилэһэн кэллэ. Ийэ дойдутун чиэстээхтик, хорсуннук көмүскээтэ. Бу сэриигэ элбэх сааһырбыт дьон бараллар. Баҕа өттүнэн баралларын дьон сороҕо өйдөөбөт: “Олох ыараханыттан, кирэдьиит муомахтыырыттан ыксаан, харчы туһугар бараллар”, – диэн дьиҥ кырдьыгын билбэккэ, сэрэйэн тойоннууллар. Оттон ити сэриигэ уолаттарбыт, эр дьоммут Ийэ дойдуларын көмүскүү эрэ буолбакка, Софрон Степанович эппитин курдук, “оҕолорбут, бырааттарбыт, сахабыт дьоно аны сэриини билбэтиннэр” диэн, норуоттарын харыстыыр, көмүскүүр сыал-сорук туруорунан бараллар. Ити – уолаттарбыт номоххо киирэр кыахтаах, киэн туттар дьоруойдуу быһыылара. Оннук буолара саарбаҕа суох.
Владимир Степанов.
