Тохсунньу 24 күнүттэн саҕалаан олунньу 1 күнүгэр диэри Арассыыйа саахымакка Куубагын бастакы түһүмэҕэ – “Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын Куубага” – буола турар. Манна дойду биллиилээх, ааттаах-суоллаах гроссмейстердара күөн көрсөллөр.
Бу – Саха сиригэр физкультура хамсааһына төрүттэммитэ 100 төгүрүк сылыгар сыһыаран ыытыллар, этэргэ дылы, аартык аанын арыйар бастакы улахан күрэхтэһии.
Тэрийээччилэр бу турниры дойду бастыҥ, чулуу саахыматчыттара кэлэн кытталларынан, кимиэллээх киирсиилээх, сэргэх матчтарынан, маастар-кылаастарынан, эриэккэс (эксклюзивнай) мэтээллэринэн, ону тэҥэ ыытыллар сирэ да уратытынан дьон-сэргэ болҕомтотун ылан, кэнэҕэс үтүө өйдөбүлү хаалларыаҕар эрэнэллэр. Ол курдук, Дьокуускайга саахымат турнира Национальнай художественнай түмэл дьиэтигэр, ускуустуба чулуу айымньыларын аттыгар, аан бастаан ыытыллыыта. Куубакка Саха сирин чиэһин көмүскүү ФИДЕ (саахымат национальнай федерацияларын түмэр норуоттар икки ардыларынааҕы успуорт федерацията -Л.) маастардара, успуорт маастарыгар хандьыдааттар, ону таһынан өрөспүүбүлүкэ кэскиллээх саахыматчыттара ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан, бэлэмнэнэн кэлбиттэр.
«Бу Куубакка норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаах биэс гроссмейстер кыттар. Кинилэр ортолоругар бу иннинэ ыытыллыбыт Арассыыйа Куубагын кыайыылааҕа Борис Грачев, Арассыыйатааҕы ыччат сүүмэрдэммит хамаандатын ыстаарсай тириэньэрэ Михаил Кобалия, кини үөрэнээччитэ, Арассыыйа саамай эдэр гроссмейстера Воладар Мурзин уонна саахыматы ырытааччы, тириэньэр, Арассыыйа Саахымакка федерациятын саайтын эрэдээктэрэ, суруналыыс Дмитрий Кряквин бааллар. Ону тэҥэ Бүрээтийэттэн, ахсынньыга ыытыллыбыт саахымат кэнгириэһигэр кыттыбыт, норуоттар икки ардыларынааҕы гроссмейстер Антон Шомоев кэллэ. Биһиги кинини билигин тэрийэ сылдьар гроссмейстердар оскуолаларыгар тириэньэр быһыытынан бииргэ үлэлэһэргэ суоттанабыт.
Арассыыйа Куубагын бу ыытылла турар түһүмэҕэ АЛРОСА хампаанньа быһаччы өйөбүлүнэн, үбүлээһининэн тэрилиннэ. Алмаас хампаанньата бу ааспыт уонунан сыллар устата Саха сиригэр успуорт үгэс буолбут көрүҥнэрин, ону таһынан өй оонньууларын утумнаахтык өйүүр», – диэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Саахымакка федерациятын бэрэсидьиэнэВладимир Егоров анаан бэлиэтиир.
Кини эппитинэн, быйыл Арассыыйа эр дьонун ортотугар ыытыллыахтаах саахымат Куубагын 11 былааннаммыт түһүмэҕиттэн Саха сирин Ил Дарханын Куубага – аан бастакылара. Мантан салгыы итинник түһүмэхтэр дойду араас эрэгийиэнигэр, араас сиргэ буолуталыахтара. Манна даҕатан эттэххэ, Саха сиригэр маннык тэрээһин аан маҥнай ыытыллыыта.
Саахымакка Ил Дархан Куубагын бирииһин пуондата – 1,1 мөл. солк. Бу үп отут бириискэ тыырыллар. Ол иһигэр кыайыылаахха – 200 тыһ. солк., иккис миэстэлээххэ – 150 солк., үһүс бочуоттаах миэстэлээххэ 125 тыһ. солк. туттарыллар.
Саахымат – туораттан, омос көрүүгэ, чуҥкук да буолуох курдугун иһин, саха алмаасчыттарын ортотугар олус тарҕаммыт уонна биһирэнэр көрүҥ. Саахымат туох-ханнык иннинэ тобуллаҕас толкуйу, барытын эрдэттэн ааҕан-суоттаан дьаһанар, хамсанар сатабылы, тулууру эрэйэр, ирдиир. Онон да буолуо, баҕар, хас эмэ түһүмэхтээх, туһугар уустук, дириҥ толкуйу, инникини былааннаан дьаһаныыны эрэйэр алмаас оҥорон таһаарыытын үлэһиттэрин бэйэтигэр тардар, ордук сэҥээрдэр буолуон сөп. Алмаас таас кырыыланнаҕына, дьикти кэрэ бирилийээҥҥэ кубулуйарын кэриэтэ, саахымат киһиэхэ сытыы өйү, тобуллаҕас толкуйу, суоттаан дьаһанар сатабылы иҥэрэр. Быһата, ол эрэ иһин да буолбатар, алмаас хампаанньата, үгэс курдук, саахыматы араас өттүттэн өйүүр. Ол курдук, АЛРОСА култуура-успуорт холбоһугар саахымат сиэксийэлэрин үлэлэтэртэн саҕалаан, Дьокуускайдааҕы Саахымат-дуобат киинин тупсаран, сөргүтэн оҥорууга тиийэ үбүнэн көмөлөстө. Хампаанньа үбүлээн ыыппыт кэлиҥҥи бырайыактарыттан аҕыйаҕы холобурдаатахха, 2021 сыллаахха АЛРОСА үбүлээн, саахымат актыыбын оҕолоро норуоттар икки ардыларынааҕы гроссмейстер Сергей Корякины кытта атах тэпсэн олорон кэпсэтэр, алтыһар кыахтаммыттара. Оттон былырыын, 2022 сылга, Саха сиригэр саахыматчыттар III кэнгириэстэрэ тэриллибитэ. Күн бүгүн АЛРОСА саахыматы сайыннарыыга ыытар утумнаах үлэтэ ордук култуура успуорт холбоһугун (КСК) Удачнайдааҕы салаатыгар ыытыллар сиэксийэлэргэ көстөр. Онно тириэньэринэн уһун кэм устата Олег Николаевич Сиденко сыратын ууран туран үлэлиир.
«Холобур, биһиги былырыын күһүн Дьокуускайга буолбут күрэхтэһиигэ сылдьыбыппыт. Онно 15 саастарыгар диэри оҕолор ортолоругар ыытыллыбыт түргэнник оонньонор саахымакка (быстрые шахматы) уонна олоҕурбут үгэһинэн оонньуур саахымакка Софья Циненко ситиһиилээхтик кыттан, түргэн саахымакка –1-кы, олоҕурбут (классика) көрүҥҥэ – 2-с миэстэни ылбыта. Никита Новолоцкай эмиэ 15 саастарыгар диэри оҕолорго ыытыллыбыт түргэн саахымакка – 2-с, оттон классикаҕа – 3 миэстэлэммитэ. 2021 уонна 2022 сылларга Иркутскайга ыытыллыбыт булкаас турнирга кыайталаабыта. Араас төрүөтүнэн күрэххэ барытыгар баҕа хоту кыттан испэппит, ол эрээри билигин 9-тарыгар диэри оҕолорго өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиитин ыытарга бэлэмнэнэ сылдьабыт. Күрэх олунньу 2-5 күннэригэр Дьокуускайга буолуохтаах. Мин онно биир үөрэнээччибин кытта барар былааннаахпын. Инникилээх уол, оттон күрэхтэһиилэргэ уонна турнирдарга кыттыы түргэнник уонна хаачыстыбалаахтык оонньуур үөрүйэҕи биэриэ“, – диир Олег Николаевич.
Олег Сиденко бэлиэтииринэн, Удачнай куоракка саахымат онлайн-кулууба баарын, ол кулууп кыттыылаахтара оройуон, эрэгийиэн, Уһук Илин да таһымнаах күрэхтэргэ Удачнай аатын-суолун чиэстээхтик көмүскүүллэр. Ону тэҥэ Саха сирин үлэ кэлэктииптэрин Спартакиадатыгар хампаанньа чиэһин чиэстээхтик туруулаһаллар: ааспыт күрэхтэһиигэ улахан дьон ортотугар хамаанда иккис миэстэлэммит. Бу ыытылла турар Спартакиадаҕа кыайар-хотор дьулуурдара улахан. Олег Николаевич хампаанньа атын тэрилтэлэригэр эмиэ саахымат сиэксийэлэрэ үлэлиэхтэрин баҕарар. Өрөспүүбүлүкэҕэ саахымат уонна успуорт интеллектуальнай көрүҥнэрэ төһөнөн сайдаллар, кыаҕыраллар да, оччонон АЛРОСА-ҕа саахымат успуорда тэнийэр, сайдар кыахтаныа.
Манна даҕатан эттэххэ, 2024 сылга ыытыллыахтаах “Азия оҕолоро” Норуоттар икки ардыларынааҕы успуорт оонньууларын бырагырааматыгар саахымат киириэҕэ. Онуоха өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэр кыахтаах саахыматчыттар бэлиэр Ил Дархан Куубагар оонньуохтара, оттон сорохторо хамаандаҕа чопчу киириэхтэрэ. Санатан эттэххэ, АЛРОСА – “Азия оҕолоро” МСИ генеральнай партнера.
Ити курдук алмаас хампаанньата өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун былыр-былыргыттан күн бүгүнүгэр диэри тиийэн кэлбит, успуорт интеллектуальнай оонньуутугар – саахымакка – интэриэһи көҕүлүү, сөргүтүһэ сылдьар. Бу эмиэ Сахабыт сиригэр толорор социальнай миссиятын сорҕото, биир чааһа буолар.
Убаастабыллаах саахымат күрэҕин кыттыылаахтара, көрөөччүлэр уонна саахыматы таптааччылар!
Хас эмэ тыһыынчанан үлэһиттээх алмаас хостуур АЛРОСА хампаанньа кэлэктиибин аатыттан эһигини барыгытын саахымакка “Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын Куубагынан” – 2023 сыллааҕы Арассыыйа Куубагын бастакы түһүмэх күрэҕинэн – эҕэрдэлиибин!
Саахымат Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэхтэһиитэ быйыл чуолаан Саха сириттэн саҕаланара мээнэҕэ буолбатах, ураты суолталаах. Саха сиригэр успуорт интеллектуальнай көрүҥнэригэр ураты иһирэх сыһыан олохтоммут, кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэҕэ саахымат үрдүк, хаачыстыбалаах таһымҥа таҕыста. Биһиги бу өркөн өй, тобуллаҕас толкуй оонньуута – саахымат устуоруйатын саҥа кэрдиис кэмигэр көннөрү туораттан көрөөччү эрэ буолбакка, бэйэбит бу хамсааһыҥҥа көхтөөхтүк кыттан, үлэлэһэн, күндүтүк саныыр өрөспүүбүлүкэбитигэр саахымат сайдарыгар көмө-тирэх буолар кыахтаахпытынан киэн туттабыт.
АЛРОСА Саха сирин Саахымакка федерациятын бэлиэ тэрээһиннэригэр партнер буолар үгэстээх. 2021 сылга өрөспүүбүлүкэ саахыматчыт оҕолорун актыыбын кытта норуоттар икки ардыларынааҕы гроссмейстер Сергей Корякин хас көрсүһүүнү оҥорбутунан өйдүүбүт, оттон былырыын биһиги өрөспүүбүлүкэ саахымакка III кэҥгириэһин ыытарга көмө, өйөбүл буолбуппут. Арассыыйа Куубагын бастакы түһүмэҕэ аан бастаан Саха сиригэр ыытыллар буолбута саныахха да астык.
Саахымат, син эмиэ алмааһы кырыылаан таһаарар кэриэтэ, өй ууһун, толкуйу чочуйар. Талааннаах саахыматчыттары өйөөн, саҥа ааттар үөскээн, сайдан тахсалларыгар көмөлөһөн, биһиги кэлэр кэскилгэ дьоһуннаах акылааты оҥорсобут.
Бары күрэхтэһээччилэргэ сытыы киирсиини, чаҕылхай, түмүктээх хаамыылары, кылаан ситиһиилэри баҕарабын, ким чахчы кыахтаах – ол кыайдын!
«АЛРОСА» АХ (ПАО) бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, генеральнай дириэктэрэ С.С. Иванов.
