Быйылы-былырыыны быһа Дьокуускай куорат олохтоохторо кэлэргэ-барарга, айанныырга эрэй бөҕөтүн көрдүбүт. Былырыын куораппыт саамай киин уулуссата сабыллан турбута. Сылы быһа сордоон оҥорбут курдук буолбуттара да – туһата кыра, аны ол уулусса салгыытын оҥорор буоланнар, уулусса оҥоһуллубута да, оҥоһуллубатаҕа да “суумата биир” буолан таҕыста.
Ону таһынан, быйыл да, былырыын да, аҕыйахтыы хоно-хоно тиэхиньикэ саамай сылдьар уулуссаларын, холобур Лермонтовы, П.Алексеевы, сабан-бүөлээн кэбиһэр идэлэннилэр. Ол эрэ буолуо дуо... Билигин дьону Дьокуускай куорат устун массыынанан-оптуобуһунан сылдьар да кыаҕа суох оҥордулар. Бүгүн ханан бүөлээн-быһан кэбиспиттэрин ким да билбэт. Ол түмүгэр куорат киин өттө хаһан да быстан, сайҕанан-көҕүрээн биэрбэт биир күдьүс “пробкаҕа” кубулуйда. Онтон сылтаан төһө үлэ-хамнас тохторо, былаан алдьанара, ньиэрбэ-доруобуйа эмсэҕэлиирэ, куорат салгына-экологията буорту буолара буолуой... Маны тэҥэ, ноҕурууска барыта ордон хаалбыт аҕыйах уулуссаҕа тиксэр буолан, сорох уулуссалар (холобур, Поярков) күөрэ-лаҥкы баран бүттүлэр. Аны хас да сылы быһа ону “өрөмүөннээн” куорат олохтоохторун сордуохтара турдаҕа.
Куорат кытыы да уулуссалара онтон маппаттар. Сорох ардыгар сүрэх-бэлэс бөҕө буолан, талбыт сирдэригэр тиийэн аспаалы үлтү көйөн, аппа-дьаппа оҥорон баран сүтэн хаалаллар. “Дьон эрэйдэнэрэ буолуо” диэн тэтимнээх соҕустук кэлэн өрөмүөннүүргэ тиэтэйбэттэр. Тута оҥоро охсубат буолан баран, тоҕо кэлэн көйөн-көтүрэн баралларын киһи өйдөөбөт.
Быһата, быйылы-былырыыны быһа наһаа эрэйдээтилэр. Мин ыйытыылаахпын: Дьокуускай куорат дьаһалтата ити курдук киин уулуссалары сылы сыллаан быһан-бүөлээн кэбиһэригэр ким көҥүлү биэрэрий уонна ити сөптөөх быһыы дуо? Бу туһунан куорат олохтоохторуттан тоҕо ыйыппаттарый? Былырыын ыһыах саҕана Татарстан дэлэгээссийэтэ кэлэ сылдьан Дьокуускайбыт уулуссаларын аҥаара сабыылаах турарыттан, “ордон хаалбыт” уулуссаларбыт туруктарыттан сөҕүү бөҕөтүн сөҕөн, кэлэйии бөҕөтүн кэлэйэн, “эһиги, Дьокуускай куорат олохтоохторо, бу дьаабыны утары тоҕо санааҕытын биллэрбэккитий, бырачыастаабаккытый?” диэн ыйыталаһар сурахтаахтара.
“Дьокуускай куорат уулуссалара хаһан эрэ бары өрөмүөннэнэн, оҥоһуллан, туох да бүөтэ-хааччаҕа суох көҥүл сылдьар буолуохпут” диэни билигин ким да итэҕэйбэт буолла.
Төһө да ирбэт тоҥҥо олорбуппут иһин, бу аныгы технология сайдыбыт кэмигэр уулуссаларбыт тоҕо бөҕө, үйэлээх соҕус гына оҥоһуллубаттарый?
Петр Федоров,
Дьокуускай олохтооҕо.
