Хомойуох иһин, Саха сиригэр буруйу оҥоруу субуоккатыгар Мииринэй оройуона мэлдьи баар.
Мииринэй оройуонугар 70 тыhыынча киhи олорор.Оройуон үрдүнэн буолар быhылааннар баhыйар үгүс түбэлтэлэрин Мииринэй, Айхал, Удачнай, Чернышевскай, Светлэй таhаара олороллор. Ордук элбэхтик уоруу, халааһын, быһахтаһыы, сааланыы, дьону эчэтии тахсыталыыллар.Уоруйахтар ордук “тууһураннар” суотабай сибээс кииннэрин сотору-сотору дьалкыталлар.Аҕыйах сыллааҕыта, суотабай сибээс маҕаһыыныттан бэйэлээх бэйэлэрин түөкүн харабыллара, уонча суотабайы сиксийэн кэбиһэн хармааннарыгар симитэлээбитэ. Ханна ыраатыахтарай, тутуллубуттара.Ыам ыйын биир үтүө күнүгэр быhахтаах халабырдьыт суотабай сибээс маҕаһыынын халаан турар. 25 тыhыынча солкуобайдаах төлөпүөнү туура тардан ылар кэмигэр, маҕаhыын иhигэр баар дьон да, атыылааччы да ким да тохтото сатаабатах. Тыыннаах хаалар күндү буоллаҕа.Халабырдьыты кыайан туппатахтара. Хомойуох иhин, видеонан устуулара, сол кэмҥэ үлэлээбэтэх.
Мииринэйгэ буолуталыыр быhылааннар суостаахтара дьиксиннэрэр.
Былырыын Мииринэй куоратыгар хас да бородуукта маҕаһыынын халаабыттара.Уоруйахтары хата түргэнник булуталаабыттара.2002 сыллаахха Ойуунускай уулуссатыгар турар түүҥҥү бородуукта киоскатын халаарылар, ороспуойдар эдэр атыылааччы кыыһы кыыллыы өлөрөн тураллар. Буруйдаахтар булуллубуттара уонна сокуон иннигэр кытаанахтык эппиэттээбиттэрэ.
2017-2018 сылларга Мииринэйгэ саанан ытан, быһаҕынан кэйгэллээн өлөрүү курдук быһылааннар тахсыталаатылар. Оттон ороспуойдааһын урут да баар буолааччы. Куорат таhыгар суоппардарга саба түhээhини ким эмит өйдүүрэ буолаарай? 2000 сыллаахха кулун тутар ыйга биэс ыччат Усть-Куттан Удачнайдаан иhэр, сыаналаах табаардаах кэнтиэйинэр тиэммит массыынаҕа саба түспүттэрэ. Мииринэй-Ленскэй суолугар суоппардарга эмискэччи саба түhэн, дьону өлөртөөн, эчэтэлээн турардаахтар. 2002 сыллаахха тохсунньу аам-даам тымныытын саҕана, Мииринэй куоратыттан Сунтаардыыр айан суолугар улахан автофургон тоҕо эрэ суол кытыыытыгар олус өр турбут. Ааһан иһээччилэр маны бэлиэтии көрөн мунаарбыттар уонна Мииринэй милииссийэтигэр тыллаабыттар. Быраабы араҥаччылыыр уорганнар өр күүттэрбэккэ кэлбиттэр. Опердар олуллубут фургон аанын аһан баран саҥаларыттан маппыттар. Фургоҥҥа киһи өлүгэ сытара булуллубута.Талабардьыттар бородуукта уонна табаар ыгыччы тиэйиилээх автофургоны халаан баран, суоппар сордооҕу фургоҥҥа хаайан кэбиспиттэр этэ. Ол сордоох, үлүйэн өлөн иһэн, тыын былдьаһан, уот отто сатаабыт этэ. Бу – -50 тымныы үгэннээн турар кэмигэр. Бу ыар дьыала баһа-атаҕа тиһэҕэр диэри арыллыбытын арыллыбатаҕын этэр кыаҕым суох.2007 сыллаахха икки талабырдьыт Мииринэй баанын инкассаторыгар саба түспүтэ.Харабынай, спортсмен Геннадий Сарангов, бойобуой ньымаларынан ороспуойдары тиэритэ тэбиэлэтэлээн, уоруйахтары уодьугуннаан, тутуллубуттара.
Наркотигы кытары ситимнээх холуобунай дьыалалар Мииринэй улууһугар сотор-сотору тахсара мэлдьэх буолбатах. Ордук бөлөҕүнэн куомуннаһан буруйу оҥорооччулар дьиксиннэрэллэр.Хас да сыллааҕыта Айхал, Мииринэй куораттарыгар дезоморфины туһанар наркопритону сабан тураллар.
Аны күлүгээннээһин көстүүтэ эмиэ кэмиттэн кэмигэр тахсар. Ордук кафелар аттыларыгар элбэхтэ буолар. “Кими эрэ дөйүппүттэр үһү” диэн сонун ахсааҥҥа киирбэт да буолла.
Ааспыт күһүн Мииринэйгэ буоксаҕа аатырбыт тириэньэри бөлөҕүнэн кырбаан өлөрбүттэрэ. Оттон былырыын саас Мииринэй куорат биллиилээх фотограбын, талааннаах уолу кырбаан өлөрөн баран таһырдьа бырахпыттарын дьон көрөн тыллаабыта. 2011 сыллаахха «Вилюйское кольцо” диэн сынньанар сир оройуонугар турар кафе иhигэр, киhини ыарахан эчэтиилээх, кырыктаах киирсиhии буолан турар.
Холуочук туруктаах куорат ыччаттара кафе үлэhиттэрин үлтү сынньан тураллар. Атын түүҥҥү кафеҕа пиибэ бытыылкаларынан бэрсибиттэрэ. Ол күн травмпууҥҥа өтөрүнэн буолбатах уһун-унньуктаах уочарат тахсыбыта. 2002 сыл күhүнүгэр Алмазнай сэлиэнньэтин уонча ыччата, Арыылаахтаан иhэр маршрутнай оптуобуска саба түспүттэрэ. Күлүгээттэр «Майскай” диэн сөтүөлүүр сиргэ кэлии дьону кытары тапсыбакка охсуһан турбуттар. Анарыыҥҥылара Алмазнай уолаттарыгар бэриммэтэхтэр.Онтон абаран, иэстэһээри хомуллан турбуттар.“Өстөөхтөрбүт” сүүс биирис оптуобуска хорҕойбуттара буолуо диэн сырсан кэлбиттэр. Оптуобус түннүктэрин бүтэтэ суох таастарынан тоҕута сынньыбыттар.Айанньыттар тыыннарын харыстанан олорор сидиэнньэлэриттэн аллараа умса түспүттэр. МПАТП хорсун суоппара Геннадий Борхонов тыраанспарын тохтоппокко урууллаан ким да ыараханнык эчэйбэтэҕэ. Онно айаннаан испит дьахтар кутталыттан уҥан хаалан инфарктаабыта. Сотору кэминэн ол дьахтар сүрэх ыарыытыттан күн сириттэн суох буолан турар.
Дьон сураҕа суох сүтүүтүн туhунан иһитиннэрии олохтоох тэлэбиидэнньэнэн, Интэриниэтинэн чаастатык бэриллэр. 2011 сыллаахха МРТК устудьуона дьупулуомун ылбытын түүҥҥү кафеҕа бэлиэтии сылдьан, устунан сүтэн хаалбыта. Көрдүү сатаабыттара да булбатахтара.
2012 сыл олунньутугар Усть-Кут куораттан (Иркутскай уобалас) тахсыбыт контейнер тиэйиилээх Р.К.Илияров суоппардаах «КАМАЗ» ууга тааhы бырахпыттыы сүппүтэ. 2009 сыллаахха Витим диэкиттэн Мииринэйгэ кэлиэхтээх эдэр нефтяник-бахтабыык А.В.Макаров сүтэн турар. Уруулара үгүс сыллар тухары халтай көрдөөтүлэр. Ханна да буоларын курдук, баай, үптээх-астаах курдук көстөр массыыналаах, кэнтиэйинэр соһуулаах суоппар куһаҕан дьаллыктаах дьон хараҕын «аала» сылдьар эбит.
Бу түбэлтэлэри Мииринэй оройуонугар ис дьыала уорганнара ылсыhан туран үлэлииллэрин нэhилиэнньэ ирдиирин, дьон түүннэри-күнүстэри куруук сэрэх сылдьалларын туhугар холобурдалаатым. Сэрэниҥ, бэйэҕитин харыстаныҥ. Түүннэри Мииринэй дьалхааннаах сирдэрин кэрийимэҥ.
Станислав Алексеев, Мииринэй куорат.
