Свято-Иннокентьевскай православнай гимназия урукку дириэктэрэ, иеромонах чыыннаах Мелетий таҥараһыты 17 сылга кытаанах эрэсиимнээх холуонньаҕа бириигэбэрдээтилэр. Суукка биллибитинэн, бу таҥараһыт 7 сыл устата сокуоннай саастарын ситэ илик үөрэнээччилэригэр сексуальнай дьайыылары оҥорбут. 87 эпизоду күтүрээбит эбит буоллахтарына, суукка 46-тын дакаастаатылар. Баачыка буруйун суукка туох да иһин билиммэтэ уонна суут уурааҕын ааһынна. Бүтэһик тылыгар “мин сырдык ааппын холуннардылар, ол дьону “кара небесная” күүтэр диэн, хата, суоһурҕаммыт. Кыра оҕолор эмсэҕэлээбит буоланнар, силиэстийэ уонна суут сабыылаах эрэсииминэн барда.
Силиэстийэ уонна суут төһө да сабыылаах бардар, кыаммат ыалтан сылдьар гимназия үөрэнэччилэрэ уонна ритуал ыытарга көмөлөһөр оҕолор сиэртибэ буолбуттара биллибитэ. Дьиҥэ, эмсэҕэлээбит оҕо ахсаана арыычча элбэх, ол гынан баран сорохтор кыбыстан силиэдэбэтэлгэ тиийбэтэхтэр диэн сабаҕалыыллар. Сорохтор «Мелетий сыаналаах бэлэҕи биэрэн сиэртибэлэрин саҥардыбатах» дииллэр.
Мелетий (Андрей Ткаченко) 1977 сыллаахха Комсомольск-на-Амуре куоракка төрөөбүт. Кинини таҥара дьиэтигэр аан бастаан эбэтэ аҕалбыт. Онуоха чуор куоластаах, чолоччу көрбүт уолу таҥара сулууспатыгар кытыннаран барбыттар. Ткаченко аармыйаҕа сулууспалаабатах, Благовещенскай куоракка педагогика институтугар үөрэнэ сылдьан Москубатааҕы духуобунай академияҕа көспүт.
Саха сиригэр кэлээт, 2004 сылтан Дьокуускайдааҕы уонна Өлүөнэтээҕи епискобынан анаммыт Зосима (Зосима Мелетейи Москубаттан бэйэтэ талан аҕалбыт дииллэр. Кини 2010 сыллаахха ыам ыйын 9 күнүгэр күн сириттэн күрэммитэ) хамаандатыгар сулууспалаабыт. Кини хара маҥнайгыттан Зосима келейнигинэн (епископ дьиэтин-уотун, олоҕун-дьаһаҕын көрөөччүнэн) анаммыт. Зосима епархия иһинэн православнай оскуоланы тэрийэр туһунан уруккуттан ыраланара. 2010 сыллаахха балаҕан ыйын маҥнайгы күнүгэр оскуола үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыллыбыта. Мелетий дириэктэринэн ананарыгар ким да саарбахтаабатаҕа. Дьаһалта боппуруоһун номнуо быһаарар уопуттааҕа уонна Зосиманы кытары ыкса кэккэҕэ сылдьыбыта.
Мелетий сексуальнай дьайыыларыттан эмсэҕэлээбит икки сиэртибэ – 2010 сыллаахха оскуола боруогун атыллаабыт үөрэнээччилэр.
Хайдах биллибитэй?
Баачыка хара дьыалаларынан умсугуйарын биир түгэн алҕаска биллэрбит. 2017 сыл олунньутугар гимназия алын кылааһын куурустарыгар үөрэнэр оҕо аҕата уола үөлээннээхтэрин кытары быдьар тылынан суруйсарын туппут уонна Мелетий таҥараһыт «уолбун көннөрүө» диэн киниэхэ барарыгар сорудахтаабыт. Онуоха уола буолан-хаалан турбут: 15 саастаах уол ытыы-ытыы Мелетийгэ ыыппатыгар көрдөспүт уонна «эн гимназияҕа туох буола турарын билбэккин!» диэн ытамньыйбыт. Уол уоскуйан баран, төрөппүттэригэр гимназия дириэктэрэ Мелетий аҕабыыт араастаан туппахтыырын, быһата, сиэргэ баппат сексуальнай дьайыылары оҥорорун кэпсээбит. Бу уол толору дьиэ кэргэҥҥэ улааппыт эбит буоллаҕына, биир эмсэҕэлээбит оҕо аҥаардас ийэҕэ иитиллибит, оттон биир отой да төгүрүк тулаайах эбит. Бастаан утаа төрөппүттэр оҕолор кэпсээннэрин ылымматахтар «ама, маннык буолуо үһү дуо?» диэн төбөлөрүн сыспыттар. Оттон оҕолор кэпсээннэрэ кырдьыктаахтарын сэрэйэн баран, Силиэстийэлиир кэмитиэккэ олунньу бүтүүтэ үҥсүбүттэр.
Бэлэҕинэн бэриктээн
Маннык дьыалаларга сокуон сонно тута холуобунай дьыаланы көбүппэт: бастаан хайаан да бэрэбиэркэ ыытыллыахтаах. Баҕар, оҕолор өйдөрүгэр оҥорон көрүөхтэрин эмиэ сөп. Аны бу түбэлтэҕэ сиэртибэлэр бэйэлэрэ буолбакка, атын дьон үҥсүбүттэр. Инньэ гынан, силиэдэбэтэл бастаан утаа сиэртибэлэри булан кэпсэтэргэ санаммыт. Силиэдэбэтэллэр аҕабыыкка биллэрбэккэ эрэ үлэлээбиттэр, ол гынан баран, сир-буор аннынан Мелетийи педофилизмҥа күтүрүүллэрэ өр-өтөр буолбакка иһиллибит.
2017 сыл кулун тутар 7 күнүгэр Дьокуускайдааҕы епархия Мелетийи гимназия дириэктэрин дуоһунаһыттан туораппыт. Сылтаҕа – Мелетий Паттайя куоракка (Таилаҥҥа) Покровскай хараамын салайа барыахтааҕа. Епархия Мелетийгэ силиэстийэ иннинээҕи бэрэбиэркэ бара турарын истэ-билэ сылдьан, тоҕо күрэтэ сатаабыта өйдөммөт.
Холуобунай дьыаланы кулун тутар 29 күнүгэр көбүппүттэрэ. Мелетий урукку иитиллээччилэрэ боротокуолунан баачыка кэбилэммитин кэпсээн биэрбиттэр (иккиэн 2003 сыллаах төрүөх уолаттар, гимназия бастакы иитиллээччилэрэ). Инньэ гынан Таилаҥҥа анаммыт Мелетийи Дьокуускайга силиэдэбэтэлгэ аҕалбыттара. Бэс ыйын 19 күнүгэр кинини туппуттара. Ол эрэ кэннэ епархия «холуобунай дьыала тэриллибитинэн, Мелетий сулууспаттан туораата» диэн биллэрбитэ.
Силиэстийэлиир кэмитиэт аҥаардас ийэҕэ иитиллибит 7 саастаах уол утары Мелетий 58 дьайыыны оҥорбутугар буруйдаабыт. Бастаан утаа Мелетий бу уолу Чернышевскай уулуссатыгар баар кыбартыыратыгар ыҥырбытыттан саҕаламмыт. Дьиҥэ, Мелетий «үрүҥ» буолбакка, «хара манаах» этэ. Ол эбэтэр, устаабынан уонна итэҕэлинэн кимниин да чугасаһыа суохтаах. Бу сиэртибэтэ киин сиргэ көспүтүн кэннэ, аны 2013 сылтан оҕо дьиэтиттэн ыалга иитиллибит тулаайах оҕоҕо хараҕын хатаабыт. Бу эмсэҕэлээбит оҕолорго Мелетий араас бэлэҕи биэрэр идэлэммит – таҥара күлүгүттэн, кэмпиэтиттэн саҕалаан смартфонугар тиийэ. Бастаан утаа улахан дьон «оҕобут кыһамньытын, ситиһиитин иһин» диэн санаабыттар. Төгүрүк тулаайах уолга эппэкииннэрэ төлөпүөнү, интэриниэти туһаналларын күүскэ бобор буоланнар, Мелетий смарт-чаһыны бэлэхтээбит. Кэлин биирдэ биллибит – баачыка сиэртибэлэрэ саҥата суох сылдьалларын ситиһээри бэлэҕинэн бэриктээбитэ.
Сэрэхтээх «сибэтиэй»
Силиэстийэ иннинээҕи бэрэбиэркэҕэ силиэдэбэтэллэр Мелетий икки сиэртибэтин булаллар. Дьэ, ол кэннэ Мелетий ыар дьайыылары оҥорбута чопчу бигэргэммит. Оҕолор хайдах да манныгы албынныыр кыахтара суоҕа. Мелетий гомосексуальнай уонна педофил кэмэлдьилээҕин силиэдэбэтэллэр саарбахтаабатахтар. Иеромонаҕы туппуттарын кэннэ, Ткаченко төрөөбүт куоратыгар кыбартыыралааҕа биллибитэ. Онно дьэҥдьиир түмүгэр, аҕабыыт көмпүүтэрин хаспыттар. Дьэ, онно араас гей-форумҥа таҥараһыт кистэлэҥ күлүүстэрдээх паапкатын булбуттар. Ол гынан баран, ол суруйсуу үксэ сотторуллубут эбит, онуоха сороҕун чөлүгэр түһэрбиттэр. Аҕабыыт, дьыала тэриллэн эрэрин бэркэ билэр буолан, эрдэттэн дьаһаммыт. Дьыала көбүтүллэ илигинэ үчүгэй албакааттары көрдөөбүт, биир сиэртибэтэ киин эрэгийиэҥҥэ көспүтүн билбит, били тулаайах оҕо иитиэх төрөппүттэригэр хайдах кэпсэтиини ыытыан сөбүн эҥин эрдэттэн былаанныы сылдьыбыт.
Гимназия иһигэр иеромонах араас сылтаҕынан уолаттары бэйэтигэр хонноро илдьэрин туһунан сурах-садьык курдук кэпсэтиилэр күөрэйэ сылдьыталаабыттар үһү. Духуобунай сэминээрийэ устудьуоннара «Мелетий биһигини урут эмиэ хонноро ыҥырара» диэн эппиттэр эбит да, кэлин онтон аккаастаммытар. Били, тулаайах оҕо орто оскуолаҕа үөрэнэ сырыттаҕына, Мелетий уруоктан көҥүллэтэн илдьэ барарын эҥин улахаҥҥа уурбатахтар. Ким таҥараҕа үлэлии сылдьар киһини күүһүлээһиҥҥэ күтүрүөй?
Төлө көтүллүбүт төлкөлөр, урусхалламмыт дьылҕалар
Силиэдэбэтэллэр бэлиэтииллэринэн, Мелетий буруйдааҕын эрдэттэн «биллэрбит». Кини суукка бэйэтин буруйун отой бэриммэтэҕэ. Ол эрээри, уопуттаах силиэдэбэтэллэр «тоһуппуттар». Мелетий хара маҥнайгыттан «миигин сымыйанан күтүрүүллэр» диэн этэ турбут. Оннооҕор оҕолор кини дьиэтигэр (кельетигэр) сылдьыбыттарын билиммэтэх. Силиэдэбэтэллэр оҕолору хаста да төхтүрүйэн доппуруостаабыттар: кини кыбартыырата, кельетэ хайдаҕын, ханнык массыынаны ыытарын, дьиэтигэр туох ураты баарын уо.д.а. чопчулаабыттар. Онуоха хас биирдии доппуруостаммыт оҕо ымпыгар-чымпыгар тиийэ барытын ууран биэрбит: дьиэ иһиттэн саҕалаан дьиэтээҕи таҥаһыгар тиийэ, Мелетий массыынатын оннооҕор ГИБДД хаһан тохтоппутугар тиийэ. Оттон биир сиэртибэ атын эрэгийиэҥҥэ олорор буолан, кинини анарааҥҥы силиэдэбэтэллэр доппуруостаабыттар, онто үкчү барыларын киэнин курдук. Оҕолор көрдөрүүлэрин барытын ылан хос бэрэбиэркэлээбиттэр – үкчү сөп түбэспит. Оннооҕор оҕолору массыынаҕа анал кура суох тиэйэн боротокуолламмыта кытары биллибит. Ол тухары Ткаченко билиммэтэх. Мелетий «ити оҕолор төрөппүттэрэ миигин хараардаары соруйан куомуннаспыттар» диэн эппитин эмиэ бэрэбиэркэлээбиттэр. Онуоха төрөппүттэр төлөпүөннэрин, интэриниэккэ суруйсууларын эспэртиисэлээбиттэр да, олунньу ыйга диэри отой хаһан да билсибэтэхтэрэ бигэргэммит. Ткаченко албына, киитэрэйэ өссө төгүл бигэргэммит.
Суут психолого-педагогическай эспэртиисэтэ көрдөрбүтүнэн, «Мелетий аҕабыыт доруобай, ол гынан баран «гомосексуальнай педофилияҕа охтор»» диэн буолбут. Москубаҕа иккистээн ыытыллыбыт эспэртиисэҕэ ити түмүк бигэргэммит. Бу түмүк – Мелетий ыарыһаҕын буолбакка, кини барытын өйдүү-өйдүү оҥорбутун бигэргэтии буолар. Маны таһынан, гимназия дириэктэрэ кыра оҕолор олус улахан уйулҕа уонна психика охсуутун ылалларын, сексуальнай олохторугар алдьаныы тахсарын бэркэ билэр эбит. Икки эмсэҕэлээбит уол педофилы көрсүөхтэригэр диэри оҕо оҕо курдук сылдьыбыт буоллахтарына, билигин оннооҕор уопуттаах психиатрдар көмөлөһөллөрө ыарахан.
Епархия: апелляция быһаарыа
Дьокуускайдааҕы епархия официальнай саайтыгар «Суут үрдүкү инстанцията апелляцияны көрөн баран бириигэбэр таһаардаҕына биирдэ клирик чыынын быһар кыахтаахпыт» диэн суруйбут. Епархияҕа эмсэҕэлээбиттэр өрүттэллэрин туһугар Таҥараҕа үҥэллэрин, эмсэҕэлээбит өрүттэргэ наадалаах пастор көмөтө оҥоһулларын ыйбыттар. Маны таһынан, бу быһылааны кэтээн көрөөччүлэр «публичнай пространствоҕа» туттунан суруйалларыгар, этэллэригэр ыҥырбыттар. Дьыала хайдах баарынан суруллуохтаах, киэҥ эйгэҕэ тахсыахтаах дии саныыбыт.
Ткаченко албакааттара «буруйа толору дакаастаммата, суут аҥаардас сабаҕалааһыҥҥа эрэ оҕунна» диэн салгыы ааһынна уонна Мелетий бириигэбэртэн куотунарыгар эрэнэллэрин эттилэр. Суруллубут сокуонтан ураты Таҥара сокуона диэн эмиэ баар.
Дмитрий ИВАНОВ.
